Czy jest dopuszczalna droga sądowa o ustalenie nieważności zakładowego układu zbiorowego pracy po jego rejestracji?
Kodeks pracy stanowi, że układ podlega wpisowi do rejestru prowadzonego dla układów ponadzakładowych przez ministra właściwego do spraw pracy, natomiast dla układów zakładowych prowadzonego przez właściwego okręgowego inspektora pracy. Układ zawarty zgodnie z prawem podlega rejestracji w ciągu:
- trzech miesięcy - w odniesieniu do układu ponadzakładowego,
- jednego miesiąca - w odniesieniu do układu zakładowego
- od dnia złożenia wniosku w tej sprawie przez jedną ze stron układu.
Jeżeli postanowienia układu są niezgodne z prawem, organ uprawniony do jego rejestracji może za zgodą stron układu wpisać układ do rejestru bez tych postanowień, albo wezwać strony układu do dokonania w układzie odpowiednich zmian w terminie 14 dni.
W ciągu 30 dni od dnia zawiadomienia o odmowie rejestracji przysługuje odwołanie stronom układu ponadzakładowego - do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, natomiast stronom układu zakładowego - do właściwego dla siedziby pracodawcy sądu rejonowego - sądu pracy. Sąd rozpoznaje sprawę w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
W praktyce powstało jednak pytanie, czy po rejestracji układu zbiorowego pracy można ustalić jego nieważność w drodze sądowej, czyli innymi słowy - czy jest dopuszczalna droga sądowa o ustalenie nieważności zakładowego układu zbiorowego pracy po jego rejestracji?
Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów podjął następującą uchwałę:
Droga sądowa o ustalenie nieważności zakładowego układu zbiorowego pracy po jego rejestracji jest niedopuszczalna.
W uzasadnieniu uchwały należy wskazać, że Sąd Najwyższy uznał, że układ zbiorowy jest źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 Kodeksu pracy, a jego ranga jako źródła prawa pracy uległa dalszemu wzmocnieniu w art. 59 ust. 2 Konstytucji RP, według którego związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązywania sporów zbiorowych oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień. Nadanie takiego waloru układowi zbiorowemu pracy uprawnia według Sądu Najwyższego do wniosku, że ze względu na swoją treść i sposób powstania, układ zbiorowy bliższy jest źródłom prawa wymienionym w art. 87 Konstytucji, niż umowie cywilnoprawnej, do której mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. Stawia to pod znakiem zapytania dopuszczalność ingerencji sądu w proces tworzenia układu zbiorowego poza granice wyznaczone art. 24111 § 5 pkt 1 i 2 KP (czyli odwołania do sądu od odmowy rejestracji układu przez uprawniony organ). Sąd Najwyższy uznał, że nie ma uzasadnienia pogląd, że istnienie obligacyjnej części układu zbiorowego pozwala na uznanie sporu o ustalenie jego nieważności za sprawę cywilną w rozumieniu art. 1 KPC.
Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2001 r. (III ZP 17/00; OSNAP 2001/23/684).
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?