21.12.2011
Zespół
e-prawnik.pl
Rodzice dziedziczą przed rodzeństwem. Do kręgu spadkobierców ustawowych zostali włączeni dziadkowie jak i pasierbowie zmarłego. Takie zmiany wprowadza nowelizacja Kodeksu cywilnego, która weszła w życie w dniu 28 czerwca 2009 roku.
Czy zmiany te będą korzystne i czym należy je uzasadniać?
Obowiązujące od 1965 roku przepisy o dziedziczeniu ustawowym zostały uznane za zbyt rygorystyczne. Stwierdzono, iż nadmiernie ograniczają krąg spadkobierców ustawowych, nie pozwalając na dziedziczenie dziadków czy też pasierbów. Oczywiście spadkodawca może ustanowić spadkobiercami dziadków w testamencie - problemy pojawiają się jednak wówczas, gdy do takiego rozporządzenia nie dojdzie a nie będzie innych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia wedle obowiązujących dziś przepisów. W takim przypadku dziedziczącymi z ustawy są albo gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy albo Skarb Państwa. Nierzadko jednak zdarza się i tak, że jedynymi pozostałymi przy życiu krewnymi zmarłego są jego dziadkowie. Ci jednak nie dziedziczą (z korzyścią dla Państwa), gdyż obowiązujące przepisy im to uniemożliwiają.
Te ogólne reguły dziedziczenia zostały uznane zostały przez ustawodawcę za nadmiernie rygorystyczne stąd też uchwalona przez Sejm ustawa nowelizująca Kodeks cywilny.
Jak zmiany wprowadza nowelizacja?
Uchwalona nowelizacja zmienia w sposób zasadniczy porządek dziedziczenia ustawowego.
W pierwszej kolejności uprawnieni do dziedziczenia będą dzieci i małżonek spadkodawcy. Jeśli małżonek nie dożył otwarcia spadku, powołanymi z ustawy zostaną wyłącznie dzieci (bądź, jeśli nie żyją - wnuki) spadkodawcy.
Jeśli natomiast spadkodawca nie pozostawi ani małżonka ani dzieci czy wnuków, w pierwszej kolejności z ustawy powołani do spadku zostaną wyłącznie jego rodzice. To zasadnicza zmiana, która wyłącza z tego kręgu spadkobrania rodzeństwo zmarłego, przesuwając ich do następnej kategorii spadkowej. W uzasadnieniu projektu ustawy, Sejm wskazał, iż za takim rozwiązaniem przemawiają liczne argumenty: na czoło wysuwa się sytuacja życiowa rodziców oraz ich częsty udział w powstaniu majątku spadkowego.
Rodzice z reguły znajdują się w wieku, który sprawia, że ich szanse życiowe (zarobkowe i inne) stopniowo kurczą się. Po śmierci dziecka na pomoc z jego strony w różnych trudnych sytuacjach życiowych nie mogą już liczyć. Najczęściej też to oni zapewnili mu wychowanie i wykształcenie. Dzięki ich staraniom dziecko uzyskało możliwości zarobkowe. Pośrednio rodzice przyczyniają się więc do powstania aktywów spadkowych, gdy spadkodawcą jest ich dziecko. Rodzicom więc powinien przypaść spadek w razie śmierci ich dziecka, z zastrzeżeniem jednak, że dziecko to nie pozostawia zstępnych chcących i mogących dziedziczyć. Przy ocenie dziedziczenia bez znaczenia jest natomiast to, czy rodzice są małżeństwem. Warto też podkreślić, że między rodzicami i dziećmi zachodzi pokrewieństwo w linii prostej i że jest to pierwszy stopień pokrewieństwa.
Rodzice odziedziczą więc spadek w częściach równych, natomiast rodzeństwo zmarłego będzie powołane dopiero wówczas, gdy któryś z rodziców spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku. W takim przypadku jego część będzie przypadać w równych częściach pozostałemu przy życiu rodzeństwu zmarłego. Jak więc wynika z powyższego, rodzeństwo spadkodawcy nie będzie już dziedziczyło łącznie z jego rodzicami (a tak jest teraz) lecz osobno, w przypadku braku rodzica (rodziców) spadkodawcy.
Drugą istotną zmianą jest rozszerzenie kręgu spadkobierców ustawowych. W aktualnym stanie jeśli spadkodawca nie posiada małżonka, dzieci, wnuków, rodziców czy też rodzeństwa i nie zostawił testamentu, spadek dziedziczy po nim gmina. Jak wielokrotnie podkreślano w doktrynie prawa, jest to zbyt daleko idące ograniczenie praw krewnych zmarłego, pozwalające na przyznanie własności majątku zmarłego Państwu w sytuacji, gdy przy życiu pozostają inny jego krewni.
Dlatego też prawo do dziedziczenia zostało rozszerzone na dziadków zmarłego. Będą oni dziedziczyć w braku pozostałych, należących do wcześniejszych kategorii spadkobierców. Spadkobiercami staną się zarówno dziadkowie ze strony matki jak i ojca. Jeśli któryś z dziadków nie dożyje otwarcia spadku, udział spadkowy przypadnie zstępnym dziadka (czyli de facto wujostwu zmarłego) a jeśliby i oni nie żyli, pozostałym dziadkom po równo.
Bezpośrednio przed gminą będą dziedziczyć jeszcze pasierb zmarłego. Dopiero wówczas, gdy krąg spadkobierców ustawowych się całkowicie wyczerpie, majątek spadkowy stanie się własnością gminy bądź też Skarbu Państwa.
| Aktualny porządek dziedziczenia | Porządek dziedziczenia po zmianach | |
| I Krąg | Dzieci (wnuki) i małżonek | Dzieci (wnuki) i małżonek |
| II Krąg | Małżonek i rodzice | Małżonek i rodzice |
| III Krąg | Rodzice i rodzeństwo (zstępni rodzeństwa) | Rodzice |
| IV Krąg | Gmina/Skarb Państwa | Rodzeństwo (zstępni rodzeństwa) |
| V Krąg | Dziadkowie | |
| VI Krąg | Pasierbowie | |
| VII Krąg | Gmina/Skarb Państwa |
Jakie zmiany przepisów zawierających niedozwolone klauzule umowne stosowane w obrocie konsumenckim przewiduje nowelizacja?
Ustawa zmieniająca Kodesk cywilny przewiduje nadto zmiany przepisów zawierających niedozwolone klauzule umowne stosowane w obrocie konsumenckim.
28 lutego 2008 r. Komisja Europejska wezwała Rząd Rzeczypospolitej Polskiej w trybie art. 226 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do przedstawienia uwag odnośnie do nieprawidłowości w transpozycji do prawa polskiego przepisu art. 5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz. WE L 95 z 21.04.1993, s. 29). Art. 5 zdanie 3 tej dyrektywy wyraźnie wyłącza - w przypadku procedury, o której mowa w art. 7 ust. 2 dyrektywy (tzw. abstrakcyjna kontrola wzorców) - zasadę wykładni nieuzgodnionych indywidualnie nietransparentnych postanowień umownych na korzyść konsumenta.
W związku z powyższym nowelizacja ustawy - Kodeks cywilny przewiduje, iż wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Zasady wyrażonej w zdaniu poprzedzającym nie stosuje się w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Oznacza to przyjęcie zasady, że niejednoznaczne postanowienia umów powinny być tłumaczone na korzyść konsumenta, a także określa wyłączenia od stosowania tej reguły.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 2 kwietnia 2008 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. 2009, Nr 79, poz. 662)
Potrzebujesz porady prawnej?
Dziedziczenie ustawowe, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym?
Kiedy następuje dziedziczenie ustawowe? Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji gdy, spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu oraz gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami (bo np. zmarły przed otwarciem spadku). W razie powołania spadkobierców w (...)
Zmiany w prawie spadkowym - dziadkowie będą dziedziczyć
Rodzice będą dziedziczyli przed rodzeństwem. Do kręgu spadkobierców ustawowych zostaną włączeni dziadkowie jak i pasierbowie zmarłego. Takie zmiany szykuje Sejm, nowelizując obowiązujące od 1965 roku zasady dziedziczenia ustawowego. Teraz czekają one na stanowisko Senatu.Czy zmiany te będą (...)
Rewolucja w dziedziczeniu. Spadki od ręki
Automatycznie staniesz się właścicielem zapisanych w testamencie rzeczy. Wystarczy podpis notariusza. Od 23 października obowiązuje nowelizacja kodeksu cywilnego, która ma skończyć z fikcją w testamentach. Nowe prawo pozwala przepisać np. samochód, mieszkanie czy nawet całą (...)
Jak przenieść spadek na osobę nie będąca spadkobiercą - opinia prawna
Stan faktyczny W 1983 r. zmarł mój dziadek, a w 2001 r. babcia. Babcia przekazała gospodarstwo rolne na Skarb Państwa, ale jak się okazało nie całe. Pozostały udziały w spółkach leśnych 4,20h (dokładniej spółki leśne były zapisane tylko na dziadka). Oboje (...)
Kiedy trzeba zapłacić podatek od spadku?
Otrzymanie spadku co do zasady objęte jest obowiązkiem podatkowym. Podatek ten reguluje ustawa z dnia 23 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Ustawodawca przewiduje jednak szereg zwolnień. Co może być przedmiotem opodatkowania Obowiązek podatkowy od spadków (...)
Poza tym, że spadkobierca musi być powołany do dziedziczenia - albo z mocy ustawy, albo z testamentu - to, aby jednak rzeczywiście dziedziczyć, musi spełniać pewne podstawowe warunki. Zdolnym do odziedziczenia spadku po spadkodawcy może być tylko taka osoba, której przysługuje zdolność (...)
Koniec z fikcją w testamentach
Nie trzeba już będzie rozstrzygać przed sądem sporów o zapisane w spadku przedmioty lub nieruchomości. Spisując ostatnią wolę już dzisiaj możemy zapisać samochód wnukowi, a wspólnikowi z pracy np. 10 tys. zł. Nie oznacza to jednak, że od razu mają oni prawo do jeżdżenia (...)
Kiedy dziedziczą rodzice spadkodawcy?
Spadkobranie po zmarłym może przybrać dwie formy – spadkobrania określonego przepisami ustawy oraz spadkobrania według ostatniej woli spadkodawcy, czyli testamentu. Nie ulega wątpliwości, że rodzice spadkodawcy dziedziczą zawsze wtedy, gdy zostaną powołani do spadku w drodze testamentu; (...)
Zmiany w systemie dziedziczenia
Wśród spadkobierców ustawowych, którzy dziedziczą automatycznie, gdy zmarły nie pozostawił testamentu, znaleźć się mają m.in. dziadkowie, wujowie i ciotki oraz pasierbowie(...)Inny natomiast niż dotychczas ma być porządek dziedziczenia, jeśli zmarły nie pozostawił potomstwa. (...)
Ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnych
Jak uczy historia, Państwo zawsze starało się utrudniać obywatelom życie poprzez wprowadzanie wszelkiego rodzaju ograniczeń, koncesji, wprowadzając wymóg uzyskania zezwoleń i uzależniając dokonanie przez nas określonej czynności od szeregu elementów. Czasem było to podyktowane (...)
Jak uzyskać 500 zł z programu „Rodzina 500 plus”?
Najważniejsze informacje o programie Program „Rodzina 500 plus” to 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko do ukończenia 18 roku życia. Rodziny o niskich dochodach otrzymają wsparcie także na pierwsze dziecko po spełnieniu kryterium dochodowego. Wniosek o świadczenie (...)
Kogo możesz powołać na świadka w swojej sprawie?
W postępowaniu cywilnym przed sądem możesz i musisz zarazem często przytaczać dowody na swoje twierdzenia. I nie ma tu znaczenia, czy jest to postępowanie procesowe (np. spierasz się o zapłatę z jakiegoś tytułu), czy nieprocesowe (np. gdy chodzi o zniesienie współwłasności). (...)
Możesz ustanowić pełnomocnika do zarejestrowania Twojej działalności. Pełnomocnictwo może być uwidocznione w CEIDG, co pozwoli uniknąć uiszczania opłaty skarbowej przy działaniach pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna (spółka). (...)
Czym jest spadek - czyli co możesz odziedziczyć?
Pod pojęciem spadku kryje się ogół praw i obowiązków zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze spadkobrania. Nie należą jednak do spadku praw i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego, jak również prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy (...)
Żądanie zachowku od obdarowanego - opinia prawna
Stan faktyczny Moi rodzice mają dwoje dzieci: mnie i brata. Brat w wieku 20 lat ożenił się i wyprowadził (26 lat temu), ja wyszłam za mąż i zostałam z rodzicami w domu. Rodzice 12 września 1996 r. notarialnie przepisali mi działkę z domem w formie darowizny. Zapłaciłam od tego podatek, (...)
Alimenty - komu się należą i w jakiej wysokości?
Alimenty są to świadczenia należne od określonych członków rodziny osobom, które potrzebują pomocy materialnej, ponieważ nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Przede wszystkim, obowiązek zapewnienia tej pomocy (w formie pieniężnej lub w naturze) spoczywa na najbliższej (...)
Jakie sądy orzekają o nabyciu spadku zagranicznego?
Jakie sprawy spadkowe mogą prowadzić polskie sądy? Co się dzieje, jeśli dojdzie do śmierci obywatela polskiego, który posiada miejsce zamieszkania za granicą? Czy w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku istnieje w powyższym przypadku tzw. jurysdykcja krajowa, która oznacza (...)
Związki partnerskie - dlaczego nie?
Przyznam szczerze, że przystępując do pisania tego postu, miałem mieszane uczucia. Moje podejście zmieniało się wraz z głębszym zastanawianiem się nad problemem i próbą zrozumienia zwolenników związków partnerskich osób o tej samej płci i samych zainteresowanych. (...)
Upadłość konsumencka a interesy wierzycieli i innych osób
Upadłość konsumencka a interesy wierzycieli Upadłość konsumenta zazwyczaj powoduje, iż wierzyciele nie odzyskają części swych należności. Jednak nowe postępowanie przyspieszy wierzycielom dochodzenie ich należności. Dotąd, zależnie od tytułu wierzytelności i jej zabezpieczenia, (...)
Jak ustalić prawo do nieruchomości – opinia prawna
Stan faktyczny Ze względu na błąd w nazwisku mojego dziadka w zapisie hipotecznym dokonanym w 1926 r., musimy wystąpić o nabycie prawa własności naszej rodzinnej nieruchomości przez zasiedzenie. Po śmierci babci w 1967 r. tą nieruchomością władały moja mama i jej siostra. Obecnie (...)
