Gmina zapłaci odszkodowanie za brak pomieszczenia tymczasowego
Powód domagał się od gminy odszkodowania za to, że gmina – w toku egzekucji wyroku eksmisyjnego – nie wskazała pomieszczenia tymczasowego. Sąd Rejonowy zasądził od gminy odszkodowanie. Gmina złożyła apelację do Sądu Okręgowego, który z kolei zadał pytanie Sądowi Najwyższemu: "Czy niewskazanie przez gminę w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym opróżnienia lokalu mieszkalnego-pomieszczenia tymczasowego, o którym mowa w art. 1046 § 4 k.p.c. może rodzić po stronie gminy odpowiedzialność odszkodowawczą wobec właściciela lokalu objętego egzekucją, w szczególności opartą o art. 417 § 1 k.c.?" W odpowiedzi SN podjął uchwałę:
Gmina może ponosić wobec właściciela lokalu odpowiedzialność na podstawie art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną niewskazaniem pomieszczenia tymczasowego, o którym mowa w art. 1046 § 4 k.p.c.
Z art. 1046 § 4 k.p.c. wynika, że gdy komornik wykonuje wyrok eksmisyjny, a dłużnikowi nie przysługuje prawo dłużnika do lokalu socjalnego lub zamiennego, to komornik wstrzyma się z dokonaniem czynności do czasu, gdy gmina wskaże tymczasowe pomieszczenie lub gdy dłużnik znajdzie takie pomieszczenie. Komornik nie może wstrzymać się z dokonaniem czynności, jeżeli takie pomieszczenie wskaże wierzyciel (§ 5). Przepisy te wprowadzono po to, by zapobiec tzw. eksmisjom na bruk.
Przepis art. 417 § 1 k.c. przewiduje natomiast odpowiedzialność Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych osób prawnych wykonujących władzę publiczną za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu tej władzy. By uzyskać odszkodowanie, udowodnić należy: szkodę, fakt jej wyrządzenia przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz łączący te zdarzenia normalny związek przyczynowy.
SN zauważył, że w omawianej sytuacji szkodę oraz związek przyczynowy udowodnić łatwo – komornik nie przeprowadzi eksmisji, a właściciel nie będzie mógł np. wynająć lokalu osobie, która będzie za to płacić, trudniej też będzie mu sprzedać mieszkanie "z lokatorem". Problematyczne jest natomiast ustalenie, czy niewskazanie pomieszczenia tymczasowego przez gminę stanowi działanie niezgodne z prawem. W przypadku art. 417 § 1 k.c. trzeba bowiem wskazać konkretny przepis, który nakłada na pozwanego obowiązek działania.
SN rozważał, czy taki obowiązek można wywieść z cytowanego wyżej art. 1046 § 4 k.p.c. Przepis ten był dwukrotnie badany przez Trybunał Konstytucyjny (wyrok z dnia 4 grudnia 2007 roku, sygn. akt K 26/05, OTK-A 2007, z. 11A, poz. 153, oraz wyrok z dnia 4 listopada 2010 roku, sygn. akt K 19/06, OTK-A 2010, z. 9A, poz. 96), który jednak zajął rozbieżne stanowiska co do tego, czy gmina ma obowiązek dostarczyć pomieszczenie tymczasowe. Orzekając po raz pierwszy TK doszedł do wniosku, że art. 1046 § 4 k.p.c. formalnie przywołuje ww. obowiązek gminy, natomiast wynika on z przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów (art. 4 ust. 2 u.o.p.l., który stanowi, że gmina obowiązana jest zaspokoić potrzeby mieszkaniowe określonych osób). W uzasadnieniu drugiego wyroku natomiast TK wskazał, że przepis 1046 § 4 k.p.c. jest tak dalece nieprecyzyjny, że nie można z niego wywodzić wspomnianego obowiązku. TK uznał wtedy ten przepis za niezgodny z konstytucją i odroczył termin utraty jego mocy obowiązującej o 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku. Niemniej jednak dopóki przepis ten obowiązuje, wiąże też sądy i inne organy państwowe.
SN przychylił się do stanowiska, iż art. 1046 § 4 k.p.c. nakłada na gminę obowiązek wskazania pomieszczenia tymczasowego. Zwrócił przy tym uwagę, iż gdyby ten przepis odczytywać inaczej, to egzekucja wyroku eksmisyjnego byłaby wręcz iluzoryczna (bez wskazania pomieszczenia nie dałoby się jej w praktyce przeprowadzić), a takiej wykładni nie można zaakceptować.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2011 roku, sygn. akt III CZP 120/10
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?