3.2.2023

Przemysław Lech

Radca Prawny

Jak chronić swoje dobra osobiste?

Zacznijmy od tego, czym są dobra osobiste. Jeżeli chodzi o dobra osobiste to ich katalog otwarty zawarty jest w przepisie art. 23 k.c. Doktryna i orzecznictwo doprecyzowuje charakter tych dóbr oraz metody ich ochrony.

Ochrona cywilnoprawna

Zgodnie z art. 23 k.c.: "Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach".

Porady prawne

Gdy nasze dobra osobiste są naruszane przez czyjeś działanie, możemy szukać ochrony  na gruncie prawa cywilnego, a także prawa karnego.

Jeżeli chodzi o sprawę odpowiedzialności na gruncie prawa cywilnego, to zgodnie z art. 24: "§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.  

§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.  

§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym". 

Dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.  

Naruszenie dobra osobistego nie występuje wtedy, gdy wyrządzona drugiemu przykrość jest - wedle przeciętnych ocen przyjmowanych w społeczeństwie - przykrością (dolegliwością) małej wagi, nie przekracza więc progu, od którego liczyć się już będzie naruszenie dobra osobistego. Stopień przeżywanej przykrości przez dotkniętego naruszeniem może mieć znaczenie dopiero wtedy, gdy próg ten został przekroczony; może on być uwzględniony przez sąd w ostatecznym rozstrzygnięciu sprawy, na przykład przy określaniu sposobu usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego. 

Ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według indywidualnej wrażliwości zainteresowanego, lecz obiektywnej reakcji społecznej (wyrok SN z 16 stycznia 1976 r., II CR 692/75). 

Życie intymne każdej osoby podlega zawsze pełnej ochronie prawnej. Nie obala zatem domniemania bezprawności działania wykazanie przez dziennikarza, że okoliczności z cudzego życia intymnego, ujawnione przez niego w reportażu prasowym, były obiektywnie prawdziwe (art. 24 § 1) (wyrok SN z 11 marca 1986 r., sygn. I CR 4/86). 

Przesłanki ochrony dóbr osobistych i środki ich sądowej ochrony uregulowano w art. 24 k.c.

Przesłankami ochrony dóbr osobistych, które muszą być spełnione łącznie, są:

  1. istnienie dobra osobistego,
  2. zagrożenie lub naruszenie tego dobra,
  3. bezprawność zagrożenia lub naruszenia.

Pierwsze dwie przesłanki musi udowodnić powód dochodzący ochrony; pozwany może bronić się, wykazując, że nie działał bezprawnie. Na pozwanym spoczywać będzie natomiast ciężar udowodnienia, że naruszenie nie było bezprawne. 

Powód musi wykazać, iż doszło do zagrożenia lub naruszenia istniejącego dobra osobistego. Dobra osobiste wymienia przykładowo art. 23 k.c.

Jednakże nie wystarcza tu powołanie się na naruszenie „dóbr osobistych”, rozumiane jako jakaś krzywda, dyskomfort, ujemne przeżycie psychiczne.

W świetle art. 24 k.c. istotna jest bezprawność naruszenia rozumiana obiektywnie. Nie ma znaczenia czy naruszyciel wiedział, że narusza czyjeś prawo. Oznacza to, że samo przeświadczenie osoby, której zarzucono naruszenie dobra osobistego, iż nie naruszyła niczyjego prawa, nie usuwa bezprawności działania ani nie powoduje odpadnięcia przesłanki do żądania usunięcia skutków naruszenia. Ochrona polegająca na usunięciu skutków naruszenia dobra osobistego nie zależy bowiem od świadomości ani winy naruszającego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia  17 lutego 2016 r., sygn. III CSK 84/15).

Reasumując, jeżeli doszło do naruszenia Państwa dóbr osobistych, to możecie Państwo wystąpić wobec osoby naruszającej z roszczeniami, które służą ochronie dóbr osobistych, tj.:

  1. zaniechanie naruszeń;
  2. usunięcie skutków naruszenia;
  3. zadośćuczynienie;
  4. zapłatę sumy na cel społeczny.

Przed skierowanie sprawy na drogę sądową należy wezwać osobę naruszającą do zaniechania powyższych działań naruszających Państwa dobra osobiste.

Ochrona prawnokarna

Jeżeli chodzi o sprawę odpowiedzialności na gruncie prawa karnego, to zgodnie z art. 212. k.k. (normującym tzw. zniesławienie): § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. 

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 

§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.  

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Zgodnie z poglądem prof. zw. dr hab. Witolda Kuleszy przedmiotem ochrony art. 212. K.k. jest „oparte na ustawowym zakazie pomawiania o postępowanie lub właściwości mogące poniżyć człowieka w opinii innych, przysługujące każdemu domniemanie jego uczciwości, zgodności postępowania w różnych rolach społecznych z przyjętymi w społeczeństwie normami współżycia, posiadania kompetencji wymaganych do wykonywania zawodu, prowadzenia określonej działalności, jak również braku przymiotów zasługujących na potępienie” (W. Kulesza, w: "System Prawa Karnego", t. 10, red. J. Warylewski, Warszawa 2012 r., s. 1007).

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 8 maja 2006 r., sygn. II AKa 448/2005, stwierdził: „Wypowiedź zniesławiająca może być wyrażona nie tylko w trybie oznajmującym, lecz także w trybie przypuszczającym. Pytania nie mogą być ani prawdziwe, ani fałszywe, prawidłowe ani nieprawidłowe. Nie są ani faktami, ani ocenami, ale osobną kategorią semantyczną. Zważywszy na ich rolę w kształtowaniu wolności wypowiedzi, zbliżają się do kategorii opinii. Pytanie może zawierać zniesławiającą treść (...), jeżeli zawiera w sobie zniesławiające fakty. Chodzi o sytuacje, w których rozsądna interpretacja słów pozwala na stwierdzenie, że są one w istocie stawianiem zarzutu niewłaściwego postępowania”. 

Porady prawne

Potrzebujesz porady prawnej?

Ochrona dóbr osobistych w mediach

Ochrona dóbr osobistych w mediach

Dobra osobiste są czymś niematerialnym. Jednakże naruszenie ich, może zmaterializować się w postaci powstania szkody. Jeżeli ktoś nazywa nas złodziejem, może skutkować to spadkiem zaufania do naszej osoby, a w konsekwencji do wielu nieprzyjemnych sytuacji, np.: zwolnienia z pracy. Aby móc (...)

RODO w szkole

RODO w szkole

Początek roku szkolnego to czas, gdy pojawia się konieczność dopełnienia przez szkołę wielu obowiązków, w tym tych, które dotyczą przetwarzania danych osobowych. Temat ten co roku wzbudza ciekawość i pojawia się wiele pytań z nim związanych. Poznaj odpowiedzi (...)

Uporczywe nękanie - stalking, czyli co grozi stalkerowi?

Uporczywe nękanie - stalking, czyli co grozi stalkerowi?

Wraz z rozwojem techniki coraz więcej osób staje się ofiarami uporczywego nękania. Jak się bronić przed stalkerem? Stalking – czyli co? "Stalking" to określenie pochodzące z języka angielskiego i oznacza „skradanie się” lub „podchody”. Pod koniec lat (...)

Przygotuj się na wakacje

Przygotuj się na wakacje

Wakacje za granicą Przed każdą taką zagraniczną podróżą, czy to samodzielną, czy w grupach zorganizowanych, niezależnie od tego, czy to wyjazd wakacyjny czy w celach biznesowych – warto poświęcić kilka chwil, aby zadbać o spokojny pobyt, z którego przywieziemy wyłącznie (...)

Polecenie służbowe i mobbing - opinia prawna

Polecenie służbowe i mobbing - opinia prawna

Stan faktyczny Od 11 lat gram w orkiestrze dętej. Otrzymałem ustne polecenie służbowe odtworzenia książeczki marszowej instrumentu. Czy mam obowiązek wykonać to polecenie służbowe? Jeżeli nie, to na jakiej podstawie? Nadmieniam, że od dwóch lat jestem ustawicznie przy każdej okazji gnębiony (...)

Obowiązki pracodawcy a naruszenie dóbr osobistych pracownika

Obowiązki pracodawcy a naruszenie dóbr osobistych pracownika

Na pracodawcy spoczywa wiele obowiązków. Niektóre z nich wymienione są wyraźnie w art. 94 Kodeksu pracy. Według tego przepisu pracodawca jest zobowiązany w szczególności:1) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych (...)

Uwaga na oszustów żerujących na koronawirusie

Uwaga na oszustów żerujących na koronawirusie

Prezes UOKiK ostrzega W czasie niepewności na rynkach finansowych ostrożnie podchodźmy do ofert dużego zysku bez ryzyka. Uważajmy także na propozycje szkoleń i zbiórek, które dostajemy od nieznanych osób czy organizacji. Prezes UOKiK Tomasz Chróstny (...)

Roszczenia współmałżonka w przedmiocie utrzymania rodziny

Roszczenia współmałżonka w przedmiocie utrzymania rodziny

  Charakter świadczeń alimentacyjnych, zasądzonych w przypadku separacji faktycznej, orzeczenia separacji, orzeczenia rozwodu, jest odmienny od roszczeń jednego z małżonków w przedmiocie utrzymania rodziny w czasie trwania małżeństwa. Zasada równości małżonków Obowiązek (...)

Sprawa w Szamotułach - wyjątek czy reguła?

Sprawa w Szamotułach - wyjątek czy reguła?

Rozmowa z Radosławem Konca, radcą prawnym z kancelarii w Warszawie o postanowieniu Sądu rejonowego w Szamotułach dotyczącym odebrania matce nowo narodzonego dziecka. Radosław KoncaPiotr CzarnyszewiczSąd zabrał rodzicom dziecko, ponieważ byli „za biedni i za starzy". Kiedy słyszy (...)

Dane dzieci bezpieczne w Internecie

Dane dzieci bezpieczne w Internecie

Wraz z rozwojem nowych technologii liczba zagrożeń związanych z utratą danych stale rośnie. Najbardziej narażone na nie są dzieci. Dostęp do nieodpowiednich treści to niewątpliwie jedno z największych zagrożeń, jakie czyha na najmłodszych użytkowników. Niestety, większość (...)

Majątek kawalerski i inne rzeczy, które nie są wspólne z żoną - stan prawny obowiązujący do 19 stycznia 2005 r.

Majątek kawalerski i inne rzeczy, które nie są wspólne z żoną - stan prawny obowiązujący do 19 stycznia 2005 r.

  Co to jest wspólność ustawowa i kiedy powstaje? Z punktu widzenia prawa zawarcie małżeństwa skutkuje nie tylko zmianą stanu cywilnego. Pojawia się kwestia jak od tego czasu będą przedstawiać się stosunki majątkowe między małżonkami. Czy małżonkowie będą posiadali tylko (...)

Służebność od A do Z, czyli jak rozwiązać spór z sąsiadem

Służebność od A do Z, czyli jak rozwiązać spór z sąsiadem

Zgodnie z kodeksem cywilnym, służebność jest jednym z rzeczowych praw ograniczonych. Istota służebności, polega na prawnej legalizacji dokonywania pewnych działań, bądź też stanowi uzasadnienie żądania niepodejmowania określonych czynności przez inne osoby. Służebność zawsze ogranicza (...)

Przetwarzanie danych przy rekrutacji pracowników a RODO

Przetwarzanie danych przy rekrutacji pracowników a RODO

Jak potencjalni pracodawcy powinni przetwarzać dane osobowe kandydatów do pracy zgodnie z RODO, czyli ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych? Jakie dane kandydatów mogą pozyskiwać i jak długo mogą je przetwarzać? Rekrutacja po nowemu 25 maja 2018 roku we wszystkich (...)

Korzystanie z zamówionego programu po upływie terminu licencji a majątkowe prawa autorskie - opinia prawna

Korzystanie z zamówionego programu po upływie terminu licencji a majątkowe prawa autorskie - opinia prawna

  Stan faktyczny Prowadzę obecnie jednoosobowo, firmę komputerową zwaną dalej PRACOWNIĄ. Dla firmy zwanej dalej ZLECENIOBIORCA, na jego zlecenie i zgodnie z podpisanymi umowami, zostało napisanych kilkanaście systemów informatycznych w języku programowania COBOL (na który to (...)

Ubezpieczenia turystyczne

Ubezpieczenia turystyczne

Wiele osób spędza swój urlop za granicą korzystając z ofert biur podróży lub organizując wyjazd i pobyt we własnym zakresie. W obu wypadkach warto rozważyć wykupienie odpowiedniego ubezpieczenia, które pomoże nam zabezpieczyć się w sytuacjach choroby, wypadku, kradzieży (...)

Wakacje bez ochrony danych...

Wakacje bez ochrony danych...

Wakacje mogą Cię sporo kosztować. Bądź czujny! Wakacje - dla wielu to czas zasłużonego relaksu i oderwania od codziennych spraw. Podczas gdy jedni korzystają z odpoczynku, niektórzy czekają na potknięcie tych pierwszych, wykorzystując wszelkie informacje pozwalające dokonać (...)

Ocena skutków dla ochrony danych

Ocena skutków dla ochrony danych

Kto ma obowiązek oceny skutków dla ochrony danych? RODO nakłada obowiązek wdrożenia odpowiednich środków ochrony danych osobowych na administratorów. Administratorzy muszą też być w stanie wykazać przestrzeganie rozporządzenia pod kątem ryzyka naruszenia praw lub wolności (...)

Jak bezpiecznie korzystać z Internetu?

Jak bezpiecznie korzystać z Internetu?

Jedno hasło, jedno konto – to jedna z zasad, o której warto pamiętać, korzystając z sieci. Jeśli nie stosujecie, czas to naprawić. Resort cyfryzacji radzi, jak podbijać Internet z głową. Wszytkim wydaje się, że znają się na Internecie, bo przecież wszyscy (...)

Projekt ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

Projekt ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

Jaki cel ma projekt ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie? Powstanie tego projektu jest podyktowane potrzebą stworzenia prawnych regulacji, które pozwolą chronić ofiary przemocy w rodzinie także na etapie przedsądowym. Ze względu bowiem na szczególny charakter przestępstwa i stały (...)

Niekonstytucyjne przeszukania

Niekonstytucyjne przeszukania

Przepisy regulujące przeszukanie osób, dokonywanie kontroli osobistej oraz przeszukanie pojazdów przez funkcjonariuszy publicznych Brak ustalenia w ustawach pojęć „przeszukanie osoby” i „kontrola osobista” narusza konstytucyjne prawa i wolności człowieka. Konstytucję (...)

Zapytaj prawnika:

Dodaj załącznikDodaj załącznik

Oświadczenia i zgody RODO:


PORADY PRAWNIKA

Zasady dozwolonej krytyki w mediach

Zasady dozwolonej krytyki w mediach

Czy medium lokalne, jak gazeta, biuletyn, internetowy portal miejski, bądź radio może dokonywać recenzji usług miejscowych firm, podając ich konkretne namiary (np. Sklep odzieżowy "Ciuchy" przy ul. Bajkowej). Zwłaszcza chodzi o opublikowanie opinii i wrażeń po odbyciu tzw. mysteryshoppingu, (...)

Ochrona dóbr osobistych - prawo cywilne czy karne?

Ochrona dóbr osobistych - prawo cywilne czy karne?

Jak odróżnić czy dana wypowiedź miała charakter naruszenia dóbr osobistych i podlega pod odpowiednie przepisy Kodeksu Cywilnego czy miała charakter znieważenia bądź zniesławienia i podlega pod odpowiednie przepisy Kodeksu Karnego? Czy działanie danej osoby, aby stanowiło naruszenie dóbr (...)

Tajemnica korespondencji mailowej

Tajemnica korespondencji mailowej

Wysłałem e-maila i nieopatrznie obok adresu odbiorcy z automatu wyskoczył adres biura obsługi klienta mojego operatora internetu. E-mail nie zawierał treści szczególnie wrażliwych niemniej wolałbym, gdyby trafił wyłącznie do osoby, do której planowałem go wysłać. Napisałem do operatora, (...)

Ochrona przed naruszaniem dóbr osobistych

Ochrona przed naruszaniem dóbr osobistych

Jak można chronić się przed szykanowaniem i nieprawdziwymi informacjami? Jakie są podstawy prawne takiej ochrony? Ochrona dobrego imienia osoby fizycznej może przebiegać dwutorowo. Na gruncie prawa cywilnego, zgodnie z Art. 23 Kodeksu Cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, (...)

Naruszenie dóbr osobistych pracownika

Naruszenie dóbr osobistych pracownika

Dyrektor biura projektowego w dużej firmie na polecenie prezesa rozesłał do wszystkich swoich podległych pracowników drogą e-mailową listę pracowników uporządkowaną wg ilości godzin korzystania z internetu za miesiąc maj 2006 r. z podaniem ilości godzin, które każdy z pracowników korzystał (...)

Jestem nękana wulgarnymi sms-ami i mailami.

Jestem nękana wulgarnymi sms-ami i mailami.

Bardzo proszę Państwa o pomoc. 5 miesięcy temu poznałam chłopaka, spotykaliśmy się razem przez jakiś czas. Nigdy nic między nami nie zaszło. Dwa miesiące temu poznałam innego chłopaka, z którym zaczęłam się umawiać. Tamten chyba poczuł się zazdrosny i zaczął wysyłać mi wulgarne (...)

Postępowanie w sprawie o naruszenie dóbr osobistych

Postępowanie w sprawie o naruszenie dóbr osobistych

Jak sądzę skierowanie wniosku o sądowną ochronę dóbr osobistych winno być poprzedzone wnioskiem skierowanym do pomawiającego by udowodnił swoje zarzuty lub je wycofał. przypadku odmowy powyższych działań można skierować sprawę do sądu. Na czym polega przebieg procesu? Czy pozywający (...)

Naruszenie dobrego imienia w internecie

Naruszenie dobrego imienia w internecie

W jaki sposób ukrócić ubliżanie mojej osobie w bardzo niecenzuralnych słowach na publicznym forum w internecie? Osoby tam piszące używają nicków, więc nie wiem jak miałabym je zaskarżyć, skoro mogę tylko się domyślać kto to jest. W opisanej sytuacji mamy do czynienia z przestępstwem (...)

Pomówienie przez pracowników

Pomówienie przez pracowników

Pracownice , które zwolniły się w zeszłym roku, po roku czasu zaczynają żle mówić o zakładzie, przychodząc do byłego miejsca pracy informują pracowników o sprawach które nie miały miejsca. Nadmieniam , że pogorszyły sobie wynagrodzenie i mają gorszą , cięższą pracę. Nadmieniam (...)

Napisy na nagrobku

Napisy na nagrobku

Z powodu nieporozumień rodzinnych nie możemy w kręgu rodzeństwa dojść do porozumienia co do treści napisu na płycie nagrobnej. A mianowicie chodzi o dopisanie obok imion sp. rodziców na płycie danych zmarłego naszego dziadka. Wszyscy troje spoczywają w tym miejscu. Jest to odpowiedni moment (...)

Alkomat w pracy

Alkomat w pracy

Pracodawca za pomocą swoich służb kontrolnych, przeprowadza przed lub w czasie pracy, badanie pracowników na zawartość alkoholu w organizmie. Idąc dalej, myśli o wprowadzeniu obowiązku oceny przez te służby stanu psychofizycznego pracowników. Jak regulują te kwestie przepisy prawa? Jakie (...)

Ośmieszające zdjęcie w Naszej klasie

Ośmieszające zdjęcie w Naszej klasie

Jeden z moich znajomych opublikował bez mojej wiedzy i zgody ośmieszające mnie zdjęcie na portalu www.nasza-klasa.pl oraz www.fotka.pl. Co mogę zrobić, żeby to zdjęcie jak najszybciej zniknęło z sieci, jakie mam roszczenia w stosunku do tych portali oraz osoby, która mnie ośmieszyła (...)

Naruszenie czci osoby prywatnej przez radnego

Naruszenie czci osoby prywatnej przez radnego

Pan X radny gminy Y na publicznym lokalnym forum internetowym, podpisując się z imienia i nazwiska stwierdził, iż jeden z mieszkańców gminy, którego również określił z imienia i nazwiska dopuścił się "plugawego matactwa". W wypowiedzi swojej nie sprecyzował na czym owo matactwo miałoby (...)

Zażalenie do prokuratury

Zażalenie do prokuratury

Zażalenie do prokuratury na sposób traktowania mnie i dzieci (ofiar przemocy) przez organa prowadzące śledztwo napisałam 6 marca 2007 r. W następstwie tego (dochodzenie ciągnie się od października 2006 r.) zostałam wezwana na komisariat do "dosłuchania" (zresztą po raz piąty) na dzień 28 (...)

Ochrona danych osobowych

Ochrona danych osobowych

Krajowy Rejestr Długów BIG S.A. ma ustawowy obowiązek prezentacji informacji konsumentom na ich wniosek. Chciałem skorzystać i zobaczyć jak wygląda taka informacja. Zarejestrowałem się na na stronie internetowej przez specjalny szyfrowany formularz podając swoje dane osobowe (w tym numer PESEL). (...)

Przedłużanie terminu kontroli

Przedłużanie terminu kontroli

W roku ubiegłym tj. 2007 pojawili się urzędnicy UKS chcąc przeprowadzić kontrolę przedstawiając pismo z nieaktualnymi danymi do kontroli (fakt powyższy pomińmy). Było to 11.12.2007; dziś po raz czwarty lub piąty przedłużyli termin kontroli i powiem otwarcie, iż mam dosyć takiej sytuacji, (...)