Zacznijmy od tego, czym są dobra osobiste. Jeżeli chodzi o dobra osobiste to ich katalog otwarty zawarty jest w przepisie art. 23 k.c. Doktryna i orzecznictwo doprecyzowuje charakter tych dóbr oraz metody ich ochrony.
Ochrona cywilnoprawna
Zgodnie z art. 23 k.c.: "Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach".
Gdy nasze dobra osobiste są naruszane przez czyjeś działanie, możemy szukać ochrony na gruncie prawa cywilnego, a także prawa karnego.
Jeżeli chodzi o sprawę odpowiedzialności na gruncie prawa cywilnego, to zgodnie z art. 24: "§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym".
Dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Naruszenie dobra osobistego nie występuje wtedy, gdy wyrządzona drugiemu przykrość jest - wedle przeciętnych ocen przyjmowanych w społeczeństwie - przykrością (dolegliwością) małej wagi, nie przekracza więc progu, od którego liczyć się już będzie naruszenie dobra osobistego. Stopień przeżywanej przykrości przez dotkniętego naruszeniem może mieć znaczenie dopiero wtedy, gdy próg ten został przekroczony; może on być uwzględniony przez sąd w ostatecznym rozstrzygnięciu sprawy, na przykład przy określaniu sposobu usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego.
Ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według indywidualnej wrażliwości zainteresowanego, lecz obiektywnej reakcji społecznej (wyrok SN z 16 stycznia 1976 r., II CR 692/75).
Życie intymne każdej osoby podlega zawsze pełnej ochronie prawnej. Nie obala zatem domniemania bezprawności działania wykazanie przez dziennikarza, że okoliczności z cudzego życia intymnego, ujawnione przez niego w reportażu prasowym, były obiektywnie prawdziwe (art. 24 § 1) (wyrok SN z 11 marca 1986 r., sygn. I CR 4/86).
Przesłanki ochrony dóbr osobistych i środki ich sądowej ochrony uregulowano w art. 24 k.c.
Przesłankami ochrony dóbr osobistych, które muszą być spełnione łącznie, są:
- istnienie dobra osobistego,
- zagrożenie lub naruszenie tego dobra,
- bezprawność zagrożenia lub naruszenia.
Pierwsze dwie przesłanki musi udowodnić powód dochodzący ochrony; pozwany może bronić się, wykazując, że nie działał bezprawnie. Na pozwanym spoczywać będzie natomiast ciężar udowodnienia, że naruszenie nie było bezprawne.
Powód musi wykazać, iż doszło do zagrożenia lub naruszenia istniejącego dobra osobistego. Dobra osobiste wymienia przykładowo art. 23 k.c.
Jednakże nie wystarcza tu powołanie się na naruszenie „dóbr osobistych”, rozumiane jako jakaś krzywda, dyskomfort, ujemne przeżycie psychiczne.
W świetle art. 24 k.c. istotna jest bezprawność naruszenia rozumiana obiektywnie. Nie ma znaczenia czy naruszyciel wiedział, że narusza czyjeś prawo. Oznacza to, że samo przeświadczenie osoby, której zarzucono naruszenie dobra osobistego, iż nie naruszyła niczyjego prawa, nie usuwa bezprawności działania ani nie powoduje odpadnięcia przesłanki do żądania usunięcia skutków naruszenia. Ochrona polegająca na usunięciu skutków naruszenia dobra osobistego nie zależy bowiem od świadomości ani winy naruszającego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2016 r., sygn. III CSK 84/15).
Reasumując, jeżeli doszło do naruszenia Państwa dóbr osobistych, to możecie Państwo wystąpić wobec osoby naruszającej z roszczeniami, które służą ochronie dóbr osobistych, tj.:
- zaniechanie naruszeń;
- usunięcie skutków naruszenia;
- zadośćuczynienie;
- zapłatę sumy na cel społeczny.
Przed skierowanie sprawy na drogę sądową należy wezwać osobę naruszającą do zaniechania powyższych działań naruszających Państwa dobra osobiste.
Ochrona prawnokarna
Jeżeli chodzi o sprawę odpowiedzialności na gruncie prawa karnego, to zgodnie z art. 212. k.k. (normującym tzw. zniesławienie): § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Zgodnie z poglądem prof. zw. dr hab. Witolda Kuleszy przedmiotem ochrony art. 212. K.k. jest „oparte na ustawowym zakazie pomawiania o postępowanie lub właściwości mogące poniżyć człowieka w opinii innych, przysługujące każdemu domniemanie jego uczciwości, zgodności postępowania w różnych rolach społecznych z przyjętymi w społeczeństwie normami współżycia, posiadania kompetencji wymaganych do wykonywania zawodu, prowadzenia określonej działalności, jak również braku przymiotów zasługujących na potępienie” (W. Kulesza, w: "System Prawa Karnego", t. 10, red. J. Warylewski, Warszawa 2012 r., s. 1007).
Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 8 maja 2006 r., sygn. II AKa 448/2005, stwierdził: „Wypowiedź zniesławiająca może być wyrażona nie tylko w trybie oznajmującym, lecz także w trybie przypuszczającym. Pytania nie mogą być ani prawdziwe, ani fałszywe, prawidłowe ani nieprawidłowe. Nie są ani faktami, ani ocenami, ale osobną kategorią semantyczną. Zważywszy na ich rolę w kształtowaniu wolności wypowiedzi, zbliżają się do kategorii opinii. Pytanie może zawierać zniesławiającą treść (...), jeżeli zawiera w sobie zniesławiające fakty. Chodzi o sytuacje, w których rozsądna interpretacja słów pozwala na stwierdzenie, że są one w istocie stawianiem zarzutu niewłaściwego postępowania”.

Potrzebujesz porady prawnej?
Ochrona dóbr osobistych w mediach
Dobra osobiste są czymś niematerialnym. Jednakże naruszenie ich, może zmaterializować się w postaci powstania szkody. Jeżeli ktoś nazywa nas złodziejem, może skutkować to spadkiem zaufania do naszej osoby, a w konsekwencji do wielu nieprzyjemnych sytuacji, np.: zwolnienia z pracy. Aby móc (...)
Początek roku szkolnego to czas, gdy pojawia się konieczność dopełnienia przez szkołę wielu obowiązków, w tym tych, które dotyczą przetwarzania danych osobowych. Temat ten co roku wzbudza ciekawość i pojawia się wiele pytań z nim związanych. Poznaj odpowiedzi (...)
Uporczywe nękanie - stalking, czyli co grozi stalkerowi?
Wraz z rozwojem techniki coraz więcej osób staje się ofiarami uporczywego nękania. Jak się bronić przed stalkerem? Stalking – czyli co? "Stalking" to określenie pochodzące z języka angielskiego i oznacza „skradanie się” lub „podchody”. Pod koniec lat (...)
Wakacje za granicą Przed każdą taką zagraniczną podróżą, czy to samodzielną, czy w grupach zorganizowanych, niezależnie od tego, czy to wyjazd wakacyjny czy w celach biznesowych – warto poświęcić kilka chwil, aby zadbać o spokojny pobyt, z którego przywieziemy wyłącznie (...)
Polecenie służbowe i mobbing - opinia prawna
Stan faktyczny Od 11 lat gram w orkiestrze dętej. Otrzymałem ustne polecenie służbowe odtworzenia książeczki marszowej instrumentu. Czy mam obowiązek wykonać to polecenie służbowe? Jeżeli nie, to na jakiej podstawie? Nadmieniam, że od dwóch lat jestem ustawicznie przy każdej okazji gnębiony (...)
Obowiązki pracodawcy a naruszenie dóbr osobistych pracownika
Na pracodawcy spoczywa wiele obowiązków. Niektóre z nich wymienione są wyraźnie w art. 94 Kodeksu pracy. Według tego przepisu pracodawca jest zobowiązany w szczególności:1) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych (...)
Uwaga na oszustów żerujących na koronawirusie
Prezes UOKiK ostrzega W czasie niepewności na rynkach finansowych ostrożnie podchodźmy do ofert dużego zysku bez ryzyka. Uważajmy także na propozycje szkoleń i zbiórek, które dostajemy od nieznanych osób czy organizacji. Prezes UOKiK Tomasz Chróstny (...)
Roszczenia współmałżonka w przedmiocie utrzymania rodziny
Charakter świadczeń alimentacyjnych, zasądzonych w przypadku separacji faktycznej, orzeczenia separacji, orzeczenia rozwodu, jest odmienny od roszczeń jednego z małżonków w przedmiocie utrzymania rodziny w czasie trwania małżeństwa. Zasada równości małżonków Obowiązek (...)
Sprawa w Szamotułach - wyjątek czy reguła?
Rozmowa z Radosławem Konca, radcą prawnym z kancelarii w Warszawie o postanowieniu Sądu rejonowego w Szamotułach dotyczącym odebrania matce nowo narodzonego dziecka. Radosław KoncaPiotr CzarnyszewiczSąd zabrał rodzicom dziecko, ponieważ byli „za biedni i za starzy". Kiedy słyszy (...)
Dane dzieci bezpieczne w Internecie
Wraz z rozwojem nowych technologii liczba zagrożeń związanych z utratą danych stale rośnie. Najbardziej narażone na nie są dzieci. Dostęp do nieodpowiednich treści to niewątpliwie jedno z największych zagrożeń, jakie czyha na najmłodszych użytkowników. Niestety, większość (...)
Co to jest wspólność ustawowa i kiedy powstaje? Z punktu widzenia prawa zawarcie małżeństwa skutkuje nie tylko zmianą stanu cywilnego. Pojawia się kwestia jak od tego czasu będą przedstawiać się stosunki majątkowe między małżonkami. Czy małżonkowie będą posiadali tylko (...)
Służebność od A do Z, czyli jak rozwiązać spór z sąsiadem
Zgodnie z kodeksem cywilnym, służebność jest jednym z rzeczowych praw ograniczonych. Istota służebności, polega na prawnej legalizacji dokonywania pewnych działań, bądź też stanowi uzasadnienie żądania niepodejmowania określonych czynności przez inne osoby. Służebność zawsze ogranicza (...)
Przetwarzanie danych przy rekrutacji pracowników a RODO
Jak potencjalni pracodawcy powinni przetwarzać dane osobowe kandydatów do pracy zgodnie z RODO, czyli ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych? Jakie dane kandydatów mogą pozyskiwać i jak długo mogą je przetwarzać? Rekrutacja po nowemu 25 maja 2018 roku we wszystkich (...)
Stan faktyczny Prowadzę obecnie jednoosobowo, firmę komputerową zwaną dalej PRACOWNIĄ. Dla firmy zwanej dalej ZLECENIOBIORCA, na jego zlecenie i zgodnie z podpisanymi umowami, zostało napisanych kilkanaście systemów informatycznych w języku programowania COBOL (na który to (...)
Wiele osób spędza swój urlop za granicą korzystając z ofert biur podróży lub organizując wyjazd i pobyt we własnym zakresie. W obu wypadkach warto rozważyć wykupienie odpowiedniego ubezpieczenia, które pomoże nam zabezpieczyć się w sytuacjach choroby, wypadku, kradzieży (...)
Wakacje mogą Cię sporo kosztować. Bądź czujny! Wakacje - dla wielu to czas zasłużonego relaksu i oderwania od codziennych spraw. Podczas gdy jedni korzystają z odpoczynku, niektórzy czekają na potknięcie tych pierwszych, wykorzystując wszelkie informacje pozwalające dokonać (...)
Ocena skutków dla ochrony danych
Kto ma obowiązek oceny skutków dla ochrony danych? RODO nakłada obowiązek wdrożenia odpowiednich środków ochrony danych osobowych na administratorów. Administratorzy muszą też być w stanie wykazać przestrzeganie rozporządzenia pod kątem ryzyka naruszenia praw lub wolności (...)
Jak bezpiecznie korzystać z Internetu?
Jedno hasło, jedno konto – to jedna z zasad, o której warto pamiętać, korzystając z sieci. Jeśli nie stosujecie, czas to naprawić. Resort cyfryzacji radzi, jak podbijać Internet z głową. Wszytkim wydaje się, że znają się na Internecie, bo przecież wszyscy (...)
Projekt ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
Jaki cel ma projekt ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie? Powstanie tego projektu jest podyktowane potrzebą stworzenia prawnych regulacji, które pozwolą chronić ofiary przemocy w rodzinie także na etapie przedsądowym. Ze względu bowiem na szczególny charakter przestępstwa i stały (...)
Przepisy regulujące przeszukanie osób, dokonywanie kontroli osobistej oraz przeszukanie pojazdów przez funkcjonariuszy publicznych Brak ustalenia w ustawach pojęć „przeszukanie osoby” i „kontrola osobista” narusza konstytucyjne prawa i wolności człowieka. Konstytucję (...)