Jak od 1 stycznia 2005 r. ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników?

Kiedy podejmuje się czynności zmierzające do ustalenia wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników?

Wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników prowadzących działalność rolniczą dokonuje się w każdym miesiącu kalendarzowym na podstawie ewidencji będącej w posiadaniu Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, aktualizowanej na podstawie złożonego przez rolnika oświadczenia o wielkości gospodarstwa rolnego. Nieco inaczej wygląda to w przypadku rolników prowadzących działalność w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej. W ich wypadku wymiaru dokonuje się na podstawie ewidencji będącej w posiadaniu KRUS, na podstawie złożonego przez rolnika oświadczenia o rodzaju prowadzonej działalności i przewidywanym dochodzie z prowadzonej działalności w zakresie działów specjalnych (oświadczenie to rolnik jest obowiązany złożyć do dnia 31 stycznia każdego roku). Do oświadczenia natomiast dołącza się odpis decyzji naczelnika urzędu skarbowego wydanej na podstawie deklaracji o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji lub o wysokości przewidywanego dochodu w roku następnym.

Kwota tego przewidywanego dochodu musi być zgodna z kwotą ustaloną w decyzji naczelnika urzędu skarbowego. W przypadku gdy kwota podana w oświadczeniu jest niższa od dochodu ustalonego w decyzji naczelnika urzędu skarbowego, podstawę wymiaru składki stanowi dochód ustalony w decyzji naczelnika urzędu skarbowego.

Za podstawę wymiaru składek przyjmuje się 1/12 wykazanego w oświadczeniu dochodu.

W jakim terminie rolnik ma obowiązek złożyć oświadczenie o przewidywanym dochodzie?

Jak już była o tym mowa powyżej, oświadczenie to powinno zostać złożone do dnia 31 stycznia każdego roku. Niezachowanie tego terminu (w przypadku nieprzedłożenia tego oświadczenia) składki za miesiąc styczeń i następujące po nim miesiące przypadające przed miesiącem, w którym oświadczenie to zostało złożone, ustala się od obowiązującej w grudniu minionego roku podstawy wymiaru składek. Rozporządzenie przewiduje także i taką sytuację, w której złożenie oświadczenia o przewidywanym dochodzie nie jest możliwe ze względu na niedoręczenie przez urząd skarbowy decyzji naczelnika urzędu skarbowego, wydanej na podstawie deklaracji o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji lub o wysokości przewidywanego dochodu w roku następnym, rolnik oblicza i zgłasza wysokość dochodu na podstawie danych zawartych w deklaracji o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji, zgłoszonych urzędowi skarbowemu w roku poprzedzającym rok podatkowy.

A co gdy rolnik rozpoczyna działalność w zakresie działów specjalnych w trakcie roku?

W takiej sytuacji, gdy te działy specjalne podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, rolnik obowiązany jest złożyć oświadczenie o wysokości dochodu w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji naczelnika urzędu skarbowego, a podstawą do obliczenia składki będzie kwota będąca ilorazem dochodu ustalonego w decyzji urzędu skarbowego i liczby miesięcy, przez które działy specjalne będą prowadzone w danym roku podatkowym. Natomiast w przypadku rozpoczęcia działalności w zakresie działów specjalnych niepodlegąjących opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w trakcie roku oświadczenie o wysokości przewidywanego dochodu jest składane w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności.

Co w sytuacji, gdy rolnik nie złoży oświadczenia o przewidywanym dochodzie w terminie?

W przypadku złożenia oświadczenia po terminie składka z tytułu prowadzenia działów specjalnych jest pobierana od pierwszego dnia miesiąca, w którym oświadczenie było złożone.

Rolnik, dla którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych jest obowiązany obliczać kwotę należnych składek i, bez uprzedniego wezwania, opłacać miesięczne składki w terminie do 15. dnia następnego miesiąca poprzez wpłatę składek na wskazany przez KRUS rachunek bankowy. Nadto jest on obowiązany do oznaczania dokumentów płatniczych indywidualnie ustalonym dla niego przez KRUS numerem ubezpieczenia zdrowotnego i umieszczeniem treści jednoznacznie opisującej tytuł wpłaty. Oznaczone w ten sposób wpłaty są zaliczane na pokrycie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne zgodnie z dyspozycją rolnika.

A jeżeli prowadzisz działalność rolniczą na wspólny rachunek...

Wtedy składka wymierzona dla osób prowadzących działalność rolniczą na wspólny rachunek podlega zewidencjonowaniu na indywidualnych kontach tych osób w wysokości proporcjonalnej do ich udziału we współwłasności lub współposiadaniu gospodarstwa rolnego. W przypadku braku określenia wielkości udziałów we współwłasności lub współposiadaniu gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że są one równe. Dla współmałżonków ewidencjonowanie składki następuje w równych częściach. Zasada ta jednak nie dotyczy ubezpieczonych, którzy odrębnie deklarują kwotę dochodu z działów specjalnych.

W jaki sposób nalicza się składkę od emerytury lub renty?

Od kwoty emerytury lub renty składkę nalicza się za bieżący miesiąc oraz wypłaty wyrównawczej za poprzedni okres. Natomiast składka na ubezpieczenie zdrowotne od emerytur i rent wypłacanych raz na kwartał jest odprowadzana w całości w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym świadczenie zostało wypłacone.

Jakie obowiązki zostały nałożone na ubezpieczonego?

Ubezpieczony jest obowiązany zawiadomić KRUS o zmianach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniu oraz wysokość składek w terminie 14 dni od dnia wystąpienia tych zmian. Wysokość składki uwzględniająca takie zmiany obowiązuje począwszy od następnego miesiąca kalendarzowego po miesiącu, w którym zmiany zostały zgłoszone.

Reguła ta nie dotyczy zmiany wysokości zadeklarowanej kwoty dochodu z tytułu działów specjalnych w ciągu roku podatkowego oraz do spraw, w których w trakcie trwania ubezpieczenia dokonano zgłoszenia prowadzenia działów specjalnych. Składka od zadeklarowanego dochodu ze zgłoszonych działów specjalnych jest pobierana począwszy od miesiąca, w którym dokonano zgłoszenia prowadzenia tych działów.

Jak obliczyć kwoty należnych składek?

Należne kwoty składek na ubezpieczenie zdrowotne podlegają zaokrągleniu do pełnych złotych w górę, jeżeli końcówka jest równa lub wyższa od 0,50 złotego, lub w dół, jeżeli jest niższa od 0,50 złotego. W przypadku, gdy wpłata składki na ubezpieczenie zdrowotne została dokonana po terminie, rolnik jest obowiązany przy dokonywaniu wpłaty uwzględnić również odsetki za zwłokę obliczone w wysokości i według zasad określonych w Ordynacji podatkowej. Jeżeli bowiem wpłata taka nie uwzględnia odsetek za zwłokę, mimo jej dokonania po terminie, KRUS zalicza dokonaną wpłatę proporcjonalnie na pokrycie kwoty zaległych składek oraz kwoty odsetek za zwłokę, w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości z tytułu składek do kwoty odsetek za zwłokę.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników, ich domowników oraz osób pobierających emeryturę lub rentę rolniczą, a także terminów i trybu ich opłacania (Dz. U. 2004 r., Nr 286, poz. 2872).