Jak szkoły i placówki publiczne mają umożliwiać mniejszościom narodowym podtrzymywanie ich poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej?

Jak określono zasady wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym?

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty, szkoła i placówka publiczna winna umożliwić uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności naukę języka oraz własnej historii i kultury. Na wniosek rodziców nauka ta może być prowadzona:  

1. w osobnych grupach, oddziałach lub szkołach;  
2. w grupach, oddziałach lub szkołach - z dodatkową nauką języka oraz własnej historii i kultury;  
3. w międzyszkolnych zespołach nauczania.  

W pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoły publiczne powinny zapewniać podtrzymywanie kultury i tradycji regionalnej.  

Sposób organizacji nauki języka i kultury kraju pochodzenia dla uczniów niebędących obywatelami polskimi określają przepisy w sprawie przyjmowania osób niebędących obywatelami polskimi do publicznych przedszkoli, szkół, zakładów kształcenia nauczycieli i placówek. Natomiast warunki i sposób podtrzymywania poczucia tożsamości religijnej uczniów określają przepisy w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Od 1 grudnia 2007 r. zacznie obowiązywać nowerozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym.

Zgodnie z jego przepisami przedszkola, szkoły i placówki publiczne winny umożliwić uczniom należącym do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, o których mowa w ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, podtrzymywanie i rozwijanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej przez prowadzenie:  

1. nauki języka mniejszości narodowej lub etnicznej oraz języka regionalnego; 
2. nauki własnej historii i kultury. 

W jaki sposób szkoły i placówki publiczne mają wykonywać te zadania?

W celu umożliwienia uczniom należącym do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym podtrzymywania i rozwijania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej, w tym znajomości własnej historii i kultury, przedszkola, szkoły i placówki publiczne mogą prowadzić naukę geografii państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość narodowa, zajęcia artystyczne lub inne dodatkowe zajęcia. 

W wykonywaniu tych zadań organy prowadzące oraz dyrektorzy przedszkoli, szkół i placówek publicznych współdziałać mają z organizacjami mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym.

Jak będzie się organizowało naukę języka mniejszości narodowej lub etnicznej lub języka regionalnego?

Naukę języka mniejszościnarodowej lub etnicznej lub języka regionalnego w przedszkolu oraz naukę języka mniejszości lub języka regionalnego i naukę własnej historii i kultury w szkole organizuje odpowiednio dyrektor przedszkola lub szkoły, na pisemny wniosek rodziców (prawnych opiekunów) ucznia, składany na zasadzie dobrowolności. Wniosek taki składa się: 

• dyrektorowi przedszkola przy zgłoszeniu dziecka do przedszkola; 
• dyrektorowi szkoły przy zgłoszeniu ucznia do szkoły albo w toku nauki w szkole w terminie do dnia 30 kwietnia. 

Wniosek dotyczy odpowiednio całego okresu, na który dziecko jest przyjmowane do przedszkola, oraz całego okresu nauki ucznia w szkole. 

Natomiast wprzedszkolach nauczanie języka mniejszości lub języka regionalnego może być organizowane: 

1. zasadniczow przedszkolach lub oddziałach przedszkolnych, w których zajęcia są prowadzone w języku mniejszości lub języku regionalnym; 
2. w przedszkolach lub oddziałach przedszkolnych, w których zajęcia są prowadzone w dwóch językach: polskim oraz języku mniejszości lub języku regionalnym; 
3. w przedszkolach lub oddziałach przedszkolnych, w których zajęcia w języku mniejszości lub języku regionalnym są prowadzone w wymiarze 4 godzin tygodniowo; 
4. w międzyprzedszkolnych zespołach nauczania języka mniejszości lub języka regionalnego. 

Dla dzieci spełniających obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych, w których zajęcia są prowadzone w języku mniejszości lub języku regionalnym, zajęcia są prowadzone także w języku polskim, w wymiarze 4 godzin tygodniowo. 

W szkołach nauczanie języka mniejszości lub języka regionalnego może być organizowane:

1. w szkołach lub oddziałach z nauczaniem w języku mniejszości lub języku regionalnym, w których zajęcia edukacyjne są prowadzone w tym języku, z wyjątkiem zajęć obejmujących: 
• w szkole podstawowej: w I etapie edukacyjnym - kształcenie zintegrowane w zakresie treści nauczania języka polskiego; w II etapie edukacyjnym - język polski oraz część historii i społeczeństwa dotyczącą historii Polski, 
• w pozostałych typach szkół - język polski, część historii dotyczącą historii Polski i część geografii dotyczącą geografii Polski; 
2. w szkołach lub oddziałach, w których zajęcia edukacyjne są prowadzone w dwóch językach: polskim oraz języku mniejszości lub języku regionalnym, będącym drugim językiem nauczania; 
3. w szkołach lub oddziałach z dodatkową nauką języka mniejszości lub języka regionalnego, prowadzoną w formie odrębnych zajęć, w których zajęcia edukacyjne są prowadzone w języku polskim, z wyjątkiem zajęć z języka mniejszości lub języka regionalnego; 
4. w międzyszkolnych zespołach nauczania języka mniejszości lub języka regionalnego. 

Wspomniane oddziały będą organizowane, jeżeli na naukę języka mniejszości lub języka regionalnego zostanie zgłoszonych:

• w przedszkolu na poziomie danego oddziału - co najmniej 7 dzieci; 
• w szkole podstawowej i gimnazjum na poziomie danej klasy - co najmniej 7 uczniów; 
• w szkole ponadgimnazjalnej na poziomie danej klasy - co najmniej 14 uczniów. 

W przypadku gdy liczba zgłoszonych uczniów jest mniejsza niż określona w ww. pkt 2 i 3, nauczanie języka mniejszości lub języka regionalnego w szkołach będzie organizowane w grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych, z tym że:

• grupa międzyoddziałowa, utworzona z uczniów różnych oddziałów na poziomie danej klasy, nie może liczyć mniej niż 7 uczniów w szkole podstawowej i gimnazjum oraz 14 uczniów w szkole ponadgimnazjalnej; 
• grupa międzyklasowa, utworzona z uczniów różnych klas, w której nauczanie odbywa się według organizacji nauczania w klasach łączonych, nie może liczyć mniej niż 3 i więcej niż 14 uczniów. 

W uzasadnionych przypadkach, za zgodą organu prowadzącego przedszkole lub szkołę, liczba uczniów w oddziałach, grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych może być mniejsza niż określona wyżej.

Jeśli z powodu zbyt małej liczby zgłoszonych uczniów lub braku nauczyciela nie będzie możliwości zorganizowania nauczania języka mniejszości lub języka regionalnego w sposób określony w wyżej, organ prowadzący przedszkole lub szkołę, uwzględniając miejscowe warunki komunikacyjne, organizuje zespoły międzyprzedszkolne lub międzyszkolne. Dyrektor przedszkola lub szkoły ma przekazywać organowi prowadzącemu listę uczniów zgłoszonych na naukę języka mniejszości lub języka regionalnego. Liczba uczniów w zespole międzyprzedszkolnym lub międzyszkolnym nie może być mniejsza niż 3 i większa niż 20. Nauczanie języka mniejszości lub języka regionalnego w zespole międzyprzedszkolnym lub międzyszkolnym ma być prowadzone w wymiarze 3 godzin tygodniowo. 

Jak winno przebiegać nauczanie języka, własnej historii i kultury oraz geografii państwa mniejszości?

Nauczanie języka mniejszości, języka regionalnego, własnej historii i kultury oraz geografii państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość narodowa, ma się odbywać na podstawie programów nauczania i podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Podręczniki szkolne i książki pomocnicze do kształcenia uczniów w zakresie niezbędnym do podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej mogą być dofinansowywane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.

Jakie może być rozwijane poczucie tożsamości etnicznej uczniów romskich?

Szkoły podejmują, w razie takiej potrzeby, dodatkowe działania mające na celu podtrzymywanie i rozwijanie poczucia tożsamości etnicznej uczniów romskich oraz wspomagające edukację tych uczniów, w szczególności prowadzą zajęcia wyrównawcze. 

W szkole można zatrudnić w charakterze pomocy nauczyciela asystenta edukacji romskiej. Asystent edukacji romskiej ma udzielać uczniom romskim pomocy w kontaktach ze środowiskiem szkolnym oraz współdziała z ich rodzicami i ze szkołą. 

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. 2007 r., Nr 214, poz. 1579);
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004 r., Nr 256, poz. 2572, ze zm.);
• Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz. U. 2005 r., Nr 17, poz. 141, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl