Jaki sąd jest właściwy dla rozpoznania sprawy o uchylenie uchwały stowarzyszenia?

19.6.2006

Sąd Najwyższy stanął przed zagadnieniem prawnym związanym z pytaniem jaki sąd jest właściwy do rozpoznania sprawy o uchylenie uchwały stowarzyszenia?

Sąd Najwyższy stwierdził, ze sprawy o uchylenie uchwały stowarzyszenia rozpoznaje sąd rejonowy.

Przepis art. 7 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym stanowi bowiem wprost, że do postępowania przed sądami rejestrowymi stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Szczegółowe uregulowanie kwestii procesowych związanych z postępowaniem w sprawach rejestrowych, w tym w sprawach o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, zawarte zostało w kodeksie postępowania cywilnego w art. 694[1]-694[8] test, zlokalizowanych w jego dziale VI księgi drugiej części pierwszej. Stosownie zaś do art. 694[2] kpc, w sprawach rejestrowych wyłącznie właściwy jest sąd rejonowy (sąd gospodarczy), właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podmiotu, którego wpis dotyczy (sąd rejestrowy). Przepis ten, wobec braku unormowania szczególnego, odnosi się także do stowarzyszeń.

W myśl art. 13 § 1 kpc, sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. Przepis ten, jak to wielokrotnie wyjaśniano w doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego, ustanawia domniemanie drogi procesu. Innymi słowy, w myśl przyjętej w kodeksie postępowania cywilnego zasady, sprawa cywilna objęta drogą sądową podlega rozpoznaniu w procesie, chyba że szczególny przepis ustawy stanowi inaczej. Wychodząc z tego założenia należy zatem wyjaśnić, czy ustawodawca w jakikolwiek sposób wskazał, że w odniesieniu do rozpoznawania spraw o uchylenie przez sąd niezgodnej z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia ma miejsce wyjątek od powyższej zasady.

W przepisach art. 29 Pr. stow. nie określono wyraźnie, jaki charakter ma postępowanie w sprawach w nim wymienionych, należy jednak zauważyć, że w ust. 2 tego artykułu ustawodawca przewiduje, iż w sprawach tych sąd wydaje postanowienie. Wskazówkę interpretacyjną przy wyjaśnianiu przedmiotowego zagadnienia zawierają również - ściśle związane z powyższym przepisem - art. 31 i 32 Pr.

stow., mowa w nich bowiem także o wydawaniu przez sąd postanowienia. Nie bez znaczenia jest także fakt trzykrotnego użycia w art. 29 Pr. stow. wyrazu „wniosek” w związku z określeniem pisma procesowego, będącego podstawą wszczęcia postępowania sądowego w omawianych sprawach. Z przytoczonych sformułowań wynika więc pośrednio, że chodzi tu o postępowanie nieprocesowe, zgodnie bowiem z art. 506 kpc, sąd wszczyna postępowanie nieprocesowe na wniosek. W postępowaniu tym - zgodnie z art. 516 w zw. z art. 518 kpc - zasadą jest wydawanie przez sąd orzeczeń co do istoty sprawy w formie postanowień. Podkreślić należy, że w poprzednim stanie prawnym ustawodawca również przewidywał, z tym że uczynił to w sposób wyraźny (art. 8 ust. 4 Pr. stow.), rozpoznawanie omawianych spraw w trybie nieprocesowym.

Jeżeli zatem sprawy o uchylenie przez sąd niezgodnej z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia rozpoznawane są w trybie nieprocesowym, to tym samym należy mieć na względzie treść art. 507 kpc. Przepis ten ustanawia domniemanie kompetencji sądów rejonowych we wszystkich sprawach należących do postępowania nieprocesowego, właściwość sądu okręgowego musi więc wyraźnie wynikać z konkretnego przepisu szczególnego. W odniesieniu do spraw, o których mowa w art. 29 Pr. stow., ustawodawca nie ustanowił jednak wyjątku od powyższej zasady. W tej sytuacji, skoro jednocześnie brak odrębnej regulacji, z której wynikałoby, że poza sprawami rejestrowymi również inne sprawy dotyczące stowarzyszeń, w szczególności związane ze stosowaniem środków nadzoru, skierowane zostały do rozpoznawania przez sądy rejestrowe, należało orzec, jak w uchwale.

Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 3 grudnia 2003 r., sygn. akt III CZP 93/2003

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze