Koszty adwokackie w razie śmierci oskarżonego
W postępowaniu karnym przeciwko lekarzowi występowały dwie pokrzywdzone, działające jednocześnie jako oskarżycielki posiłkowe. Reprezentował je adwokat z wyboru. W trakcie procesu oskarżony zmarł, co doprowadziło do umorzenia postępowania. Oskarżycielki posiłkowe zwróciły się do sądu o zasądzenie na ich rzecz należności z tytułu udziału w nim ich pełnomocnika. Sąd prawomocnie oddalił ich żądanie, na podstawie przepisu art. 632 pkt 2 k.p.k. Zgodnie z tym przepisem w sprawach z oskarżenia publicznego, w razie umorzenia postępowania lub uniewinnienia oskarżonego, nie można zasądzić kosztów postępowania wynikających z udziału w nim adwokata lub radcy prawnego, ustanowionego przez stronę (z wyboru). Jest to wyjątek od zasady, że w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania - w sprawach z oskarżenia publicznego - koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.
Pokrzywdzone wniosły skargę do Trybunału Konstytucyjnego. Zarzuciły, że art. 632 pkt 2 k.p.k. narusza ich prawo do sądu, wyrażone w art. 45 ust. 1 konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
w przypadku umorzenia postępowania karnego z powodu śmierci oskarżonego brak możliwości zasądzenia na rzecz pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego należności z tytułu udziału w tym postępowaniu adwokata lub radcy prawnego, ustanowionego w charakterze pełnomocnika jest niezgodny z konstytucją
.Trybunał Konstytucyjny podzielił zarzuty skarżących. Zgodnie ze swoim dotychczasowym orzecznictwem uznał, że kwestie dotyczące kosztów postępowania mieszczą się w prawie do sądu i mogą być oceniane pod względem zgodności z art. 45 ust. 1 konstytucji. Wygórowane koszty niezbędne do wszczęcia lub prowadzenia postępowania sądowego mogą stanowić barierę w dostępie do sądu. Podobnie działa ryzyko ekonomiczne wywołane zasadami, według których kształtuje się ostatecznie obowiązek ponoszenia kosztów postępowania. To ryzyko może też powstrzymywać stronę przed ustanowieniem profesjonalnego pełnomocnika z wyboru, z obawy, że koszty jego udziału spadną na nią. Może się to negatywnie odbić na rzetelności postępowania, dla której udział wysoko wykwalifikowanych pełnomocników ma istotne znaczenie.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że w niniejszej sprawie postępowanie karne zostało wszczęte przez organ państwa (z oskarżenia publicznego), a pokrzywdzone - jako oskarżycielki posiłkowe - wspierały przy pomocy profesjonalnego pełnomocnika organy państwa w wyjaśnieniu sprawy i dążeniu do sprawiedliwego wyroku. W żaden sposób nie przyczyniły się też do umorzenia postępowania, które nastąpiło z przyczyn od nich niezależnych.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 października 2011 roku, sygn. akt SK 39/09
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?