A.K. aktem notarialnym kupiła własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu od osoby, która twierdziła, że jej to prawo przysługuje. A.K. zapłaciła podatek od czynności cywilnoprawnych z tytułu dokonania powyższej transakcji. Jak się okazało, sprzedający był oszustem, który posługiwał się skradzionym dowodem osobistym. W rzeczywistości prawo do lokalu mu nie przysługiwało. Dlatego A.K. wystąpiła o zwrot zapłaconego przez nią podatku od czynności cywilnoprawnych (nadpłaty). Organy podatkowe odmówiły; sprawa (przez skargę kasacyjną) trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który orzekł:
Nie zachodzi nieważność bezwzględna czynności prawnej sprzedaży spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego zdziałanej z osobą, której nie przysługiwała własność tego prawa, a tym samym nie zachodzi możliwość żądania w takim przypadku, stwierdzenia nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. nr 8 poz. 60 ze zm.).
Warto przypomnieć, że nadpłata występuje w sytuacji, gdy na gruncie obowiązującego prawa podatkowego nie obowiązywały podstawy prawne do zawiązania zobowiązaniowych stosunków prawnych i w sytuacji, gdy czynność cywilnoprawna jest bezwzględnie nieważna.
NSA przypomniał, że zgodnie z art. 58 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy (chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy). Czynność prawna sprzeczna z ustawą to taka, która przede wszystkim nie zawiera treści nakazanej przez przepisy prawa - nie ma zaś przepisu, który by zakazywał zawierania umowy sprzedaży rzeczy z jej niewłaścicielem. Nie można uznać, że taka umowa jest zatem nieważna, jest natomiast bezskuteczna i rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą kontrahenta, obejmującą także zwrot nadpłaconego podatku, bowiem zapłacony podatek objęty będzie rzeczywistą szkodą. Skoro bowiem sprzedawca-niewłaściciel nie może wykonać swojego zobowiązania z umowy (co jest oczywiste), to powinien zapłacić odszkodowanie (art. 471 k.c.).
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 stycznia 2009 roku, sygn. akt II KSK 1544/07