Nie można bezzasadnie zamrażać funduszy dla Talibów...

Y. A. Kadi i Al Barakaat wnieśli do Sądu Pierwszej Instancji skargę o stwierdzenie nieważności tego rozporządzenia, podnosząc, że Rada nie miała kompetencji do jego wydania oraz że rozporządzenie to naruszało niektóre z ich praw podstawowych, w szczególności prawo własności i prawo do obrony. Wyrokami z dnia 21 września 2005 r. Sąd oddalił ogół zarzutów podniesionych przez Y. A. Kadiego i Al Barakaat oraz utrzymał w mocy rozporządzenie (wyroki z dnia 21 września 2005 r. w sprawach T-306/01Yusuf i Al Barakaat Foundation przeciwko Rada oraz T-315/01 Kadi przeciwko Rada i Komisja). Czyniąc to, Sąd orzekł w szczególności, że sądy wspólnotowe co do zasady nie mają żadnej właściwości (z wyjątkiem niektórych nadrzędnych norm prawa międzynarodowego zwanych ius cogens) do dokonywania kontroli ważności spornego rozporządzenia, ponieważ państwa członkowskie są obowiązane do zastosowania się do rezolucji Rady Bezpieczeństwa, zgodnie z brzmieniem Karty Narodów Zjednoczonych, tj. traktatu międzynarodowego, który ma pierwszeństwo przed prawem wspólnotowym.

Y. A. Kadi i Al Barakaat odwołali się od tych wyroków do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Trybunał (wielka izba) orzekł teraz, co następuje:

1)      Wyroki Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 21 września 2005 r. w sprawach T-315/01 Kadi przeciwko Radzie i Komisji oraz T-306/01 Al Barakaat International Foundation przeciwko Radzie i Komisji zostają uchylone.

2)      Rozporządzenie Rady (WE) nr 881/2002 z dnia 27 maja 2002 r. wprowadzające niektóre szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom związanym z Osamą bin Ladenem, siecią Al-Kaida i Talibami i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 467/2001 zakazujące wywozu niektórych towarów i usług do Afganistanu, wzmacniające zakaz lotów i rozszerzające zamrożenie funduszy i innych środków finansowych w odniesieniu do Talibów w Afganistanie jest nieważne w zakresie, w jakim dotyczy Y. A. Kadiego i Al Barakaat International Foundation.

3)      Skutki rozporządzenia nr 881/2002, w zakresie, w jakim dotyczy Y. A. Kadiego i Al Barakaat International Foundation, zostają utrzymane w mocy na okres nieprzekraczający trzech miesięcy licząc od dnia ogłoszenia niniejszego wyroku.

4)      Rada Unii Europejskiej i Komisja Wspólnot Europejskich ponoszą, poza własnymi kosztami, również po połowie kosztów poniesionych przez Y. A. Kadiego i Al Barakaat International Foundation, tak w pierwszej instancji, jak w związku z niniejszymi postępowaniami odwoławczymi.

.5)      Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej ponosi swoje własne koszty postępowania w pierwszej instancji, jak i związane z niniejszymi postępowaniami odwoławczymi.

6)      Królestwo Hiszpanii, Republika Francuska oraz Królestwo Niderlandów ponoszą swoje własne koszty.

ETS potwierdził przede wszystkim, że Rada miała kompetencję do wydania rozporządzenia na podstawie wybranych przez siebie artykułów Traktatu ustanawiającego WE (artykuły 60 WE i 301 TWE w związku z art. 308 TWE). Trybunał orzekł, że nawet jeżeli rozumowanie Sądu obarczone jest pewnymi błędami, to jego końcowy wniosek, zgodnie z którym Rada miała kompetencję do wydania tego rozporządzenia, nie był błędny.

ETS stwierdził jednak, że Sąd naruszył prawo orzekając, że sądy wspólnotowe co do zasady nie mają żadnej właściwości do dokonywania kontroli wewnętrznej zgodności z prawem przedmiotowego rozporządzenia.

Kontrolę przez Trybunał ważności wszelkich aktów wspólnotowych w aspekcie praw podstawowych należy uważać za wyraz - we wspólnocie prawa - gwarancji konstytucyjnej wynikającej z traktatu WE jako autonomicznego systemu prawnego, którego umowa międzynarodowa nie może naruszać.

Trybunał podkreślił, że kontrola zgodności z prawem, jaką powinien zapewnić sąd wspólnotowy, dotyczy aktu wspólnotowego służącego wykonaniu danej umowy międzynarodowej, a nie umowy jako takiej. Ewentualny wyrok sądu wspólnotowego, w którym by orzeczono, że akt wspólnotowy służący wykonaniu takiej rezolucji jest sprzeczny z nadrzędną normą wspólnotowego porządku prawnego, nie oznaczałby podważenia pierwszeństwa tej rezolucji na poziomie prawa międzynarodowego.

Podsumowując, ETS stwierdził, że sądy wspólnotowe powinny zapewnić pełną co do zasady kontrolę zgodności z prawem ogółu aktów wspólnotowych w aspekcie praw podstawowych, stanowiących integralną część zasad ogólnych prawa wspólnotowego, w tym również tych aktów wspólnotowych, które, jak rozpatrywane rozporządzenie, służą wykonaniu rezolucji Rady Bezpieczeństwa.

W konsekwencji Trybunał uchylił wyroki Sądu. Uchylając wyrok Sądu, ETS orzekł, że sądy wspólnotowe są właściwe do sprawowania kontroli nad środkami przyjętymi przez Wspólnotę, które wykonują rezolucje Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych. Korzystając z tej właściwości, Trybunał uznał, że rozporządzenie narusza prawa podstawowe, które Y. A. Kadi i Al Barakaat wywodzą z prawa wspólnotowego.

Następnie, rozpoznając skargi o stwierdzenie nieważności wniesione przez Y. A. Kadiego i Al Barakaat, ETS stwierdził, że w świetle konkretnych okoliczności, które towarzyszyły umieszczeniu ich nazwiska i nazwy w wykazie osób i podmiotów, których dotyczy zamrożenie funduszy, należy orzec, że ich prawo do obrony, w szczególności prawo do bycia wysłuchanym, jak również ich prawo do skutecznej kontroli sądowej w sposób oczywisty nie były przestrzegane.

W tej kwestii Trybunał przypomniał, że skuteczność kontroli sądowej oznacza, że organ wspólnotowy jest zobowiązany do poinformowania zainteresowanej osoby lub zainteresowanego podmiotu o motywach uzasadniających dany środek - w najszerszym możliwym zakresie - czy

to w chwili podejmowania decyzji o tym środku, czy to przynajmniej najszybciej jak to jest możliwe, po podjęciu tej decyzji, w celu umożliwienia tym adresatom skorzystanie w terminie z prawa do obrony.

Trybunał przyznał, że wcześniejsze poinformowanie o motywach mogłoby zagrozić skuteczności środków w postaci zamrożenia funduszy i zasobów gospodarczych, które ze swej istoty powinny stanowić zaskoczenie i być stosowane ze skutkiem natychmiastowym. Z tych samych powodów organy wspólnotowe nie miały obowiązku wysłuchania zainteresowanych przed ujęciem ich nazwiska lub nazwy w wykazie.

Niemniej jednak, rozpatrywane rozporządzenie nie przewiduje żadnej procedury informowania o okolicznościach uzasadniających umieszczenie nazwisk lub nazw zainteresowanych w wykazie, czy to równocześnie z tym umieszczeniem, czy to po jego dokonaniu. Rada w żadnym momencie nie poinformowała Y. A. Kadiego i Al Barakaat o zgromadzonych przeciwko nim dowodach uzasadniających pierwotne umieszczenie ich nazwiska i nazwy w wykazie. To naruszenie prawa Y. A. Kadiego i Al Barakaat do obrony prowadzi także do naruszenia prawa do wniesienia skargi do sądu, ponieważ nie mieli oni również możliwości obrony swoich praw na odpowiednich warunkach przed sądem wspólnotowym.

Trybunał orzekł również, że zamrożenie funduszy stanowi nieuzasadnione ograniczenie prawa własności Y. A. Kadiego.

Trybunał uznał, że środki ograniczające nałożone rozporządzeniem stanowią ograniczenie tego prawa, które co do zasady mogłyby być uzasadnione. Trybunał zauważył, że znaczenie celów rozporządzenia może usprawiedliwić negatywne konsekwencje - nawet daleko idące - dla niektórych osób oraz podkreślił, że właściwe organy krajowe mogą uwolnić fundusze niezbędne do pokrycia podstawowych wydatków (czynsz, koszty opieki medycznej itp.).

Trybunał stwierdził jednak, że rozpatrywane rozporządzenie zostało wydane bez zapewnienia jakiejkolwiek gwarancji umożliwiającej Y. A. Kadiemu przedstawienie jego sprawy właściwym organom, podczas gdy - zważywszy na ogólny zasięg i rzeczywisty czas trwania zamrożenia funduszy, jakie wobec niego zastosowano - taka gwarancja jest niezbędna w celu zapewnienia poszanowania prawa własności.

W konsekwencji Trybunał stwierdził nieważność rozporządzenia Rady zawierającego zamrożenie funduszy Y. A. Kadiego i Al Barakaat Foundation - w zakresie, w jakim dotyczy Y. A. Kadiego i Al Barakaat.

Trybunał przyznał jednakże, że stwierdzenie nieważności rozporządzenia ze skutkiem natychmiastowym mogłoby w sposób poważny i nieodwracalny zaszkodzić skuteczności środków ograniczających, jako że zanim rozporządzenie to zostanie ewentualnie zastąpione nowym, osoba i podmiot, których to dotyczy, mogłyby przedsięwziąć kroki zmierzające do uniknięcia ewentualności ponownego zastosowania wobec nich zamrożenia funduszy. Ponadto, Trybunał zauważył, że nie można wykluczyć, że nałożenie takich środków na Y. A. Kadiego i Al Barakaat może co do istoty okazać się jednak uzasadnione. W tym stanie rzeczy, Trybunał utrzymał w mocy skutki rozporządzenia na okres nieprzekraczający trzech miesięcy licząc od dzisiaj w celu umożliwienia Radzie naprawienia stwierdzonych naruszeń.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 3 września 2008 r. w sprawach połączonych C-402/05 P i C-415/05 P - Yassin Abdullah Kadi i Al Barakaat International Foundation przeciwko Radzie i Komisji; http://curia.europa.eu