Planowana jest reforma rzemiosła

Niedawno trafił do Sejmu komisyjny projekt ustawy gruntownie zmiającej ustawę o rzemiośle.

Projektowane uregulowania dotyczą statusu prawnego 27 zrzeszonych w Związku Rzemiosła Polskiego izb rzemieślniczych, oraz 483 cechów zrzeszonych w tych izbach. Powyższa struktura organizacyjna powstała wolą kilkusettysięcznej rzeszy polskich rzemieślników.

W efekcie wprowadzonych zmian ma się poprawić skuteczność działań organizacji, ukierunkowanych na wspomaganie mikro i małych przedsiębiorców w ich funkcjonowaniu w ramach gospodarki rynkowej. Nowelizacja ma też służyć poprawie konkurencyjności tych podmiotów gospodarczych na rynkach krajowych i zagranicznych oraz pozwolić na lepsze wywiązanie się z pełnionej od wielu lat misji edukacyjnej. Doprecyzowanie uregulowań podmiotowych i przedmiotowych adresowanych do rzemieślników i ich organizacji ma usprawnić ich relacje w kontaktach z organami władzy i samorządu terytorialnego, sądami i stronami dialogu społecznego. 

Porady prawne

Jakie zmiany mają dotyczyć organizacji rzemieślniczych?

Ustawowa regulacja problematyki rzemiosła i jego organizacji sięga czasów przedwojennych. Regulacje te adresowane były podmiotowo (rzemieślnicy) i przedmiotowo (rzemiosło) do ściśle określonego środowiska. Wyodrębnienie grupy społeczno-zawodowej rzemieślników oraz najstarsze w Polsce tradycje organizacyjne pozwoliły na aktywne uczestniczenie środowiska rzemieślniczego w kształtowaniu ustawodawstwa ich dotyczącego, w tym również proponowanej nowelizacji.

Uwarunkowania historyczne oraz specyfika działalności rzemieślników i tworzonych przez nich organizacji spowodowały, iż pełniły one i pełnią obecnie funkcje organizacji samorządu zawodowego, gospodarczego i organizacji pracodawców. Te trojakie funkcje systemu samorządowego rzemiosła (samorząd gospodarczy, organizacja społeczno-zawodowa, związek pracodawców), pochodzące z różnych ustaw, wynikają z realnych potrzeb środowiska i odpowiadają w pełni jego oczekiwaniom. Proponowane zmiany nie kreują dla organizacji rzemieślniczych nowego statusu prawnego, a jedynie porządkują regulacje prawne, zmierzając do zawarcia ich w jednym akcie prawnym.            

Czy będzie definicja rzemieślnika?

Nowością merytoryczną jest propozycja wprowadzenia definicji podmiotowej rzemiosła (tzn. definicji rzemieślnika), opartej na założeniu, iż rzemieślnikiem może być osoba wykonująca działalność gospodarczą w obrębie listy zawodów rzemieślniczych. Zasady dobrowolnej przynależności nie narusza reguła obowiązkowej przynależności do organizacji rzemieślniczej mistrza szkolącego uczniów jak i proponowana reguła obowiązkowej przynależności do takiej organizacji rzemieślnika kierującego robotami budowlanymi w powierzonym zakresie z wyłączeniem robót budowlanych przy obiektach zabytkowych.

Jakie podmioty będą mogły zostać włączone do samorządu gospodarczego rzemiosła?

Omawiany projekt wprowadza obok osób fizycznych oraz spółek cywilnych osób fizycznych nową kategorię przedsiębiorców, którzy będą mogli być włączani do samorządu gospodarczego rzemiosła. Chodzi o przedsiębiorców działających w ramach spółki jawnej.

Jaka działalność nie będzie zaliczana do rzemiosła?

W proponowanych przepisach pozostawia się dotychczasowy negatywny katalog obszarów działalności, które nie będą zaliczane do rzemiosła z tym jednak wyjątkiem, że w ramach działalności gastronomicznej proponuje się wyłączenie dwóch zawodów: kucharza małej gastronomii oraz kucharza. Jest to spowodowane tradycjami kształcenia przez rzemiosło w tym zawodzie, co w aktualnym stanie prawnym nie jest możliwe. Wedle projektu nowelizacji do rzemiosła nie będzie się więc zaliczać działalności handlowej, transportowej, gastronomicznej, z wyjątkiem zawodów „kucharz” i „kucharz małej gastronomii”, usług hotelarskich, usług świadczonych w wykonywaniu wolnych zawodów, usług leczniczych, z wyjątkiem usług protetycznych, oraz działalności wytwórczej i usługowej artystów plastyków i fotografików.

Jaką listę zawodów rzemieślniczych zaproponowano w projekcie?

Jedną z najważniejszych zmian jest wprowadzenie - w załączniku do ustawy - listy zawodów rzemieślniczych, która będzie się składała z dwóch rodzajów zawodów. Pierwsze będą stanowiły zawody do których wykonywania nie będą wymagane kwalifikacje. Drugie zaś, gdzie kwalifikacje będą wymagane, co oznacza, że osoba wykonująca zawód będzie musiała się wykazać świadectwem kwalifikacji. Jak wskazują projektodawcy, podobne regulacje funkcjonują w wielu krajach Unii Europejskiej.

Proponowane zapisy dotyczą ponad 50 zawodów, które są oznaczone w załączniku do projektu ustawy, który obejmuje przeszło 100 rodzajów zawodów rzemieślniczych.

Do wykonywania jakich zawodów będą wymagane kwalifikacje?

Potrzeba wymogu kwalifikacji w niektórych zawodach wynika z ochrony praw konsumentów, którzy nie są w stanie zweryfikować, czy osoba wykonująca usługę dysponuje wiedzą i praktycznymi umiejętnościami, które były zweryfikowane przez jednostki uprawnione do nadawania takich świadectw kwalifikacji zawodowych. Tytuł kwalifikacyjny może być wydawany w trzech obszarach, z których jednym jest tylko rzemiosło. Prawo wyboru drogi kształcenia w każdym przypadku będzie należało wyłącznie do osoby, która będzie zamierzała uzyskać takie wymagane uprawnienia. 

Wymóg kwalifikacji został przewidziany tylko dla tych zawodów, których wykonywanie stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia obywateli, ewentualnie chodzi o mienie znacznej wartości lub istnieje potrzeba dysponowania takimi kwalifikacjami ze względu na potrzebę ochrony środowiska. Kwalifikacje te będą wymagane dopiero po 3 latach od dnia wejścia w życie ustawy. Planowo zaś nowelizacja miałaby wejść w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.

Z wymogu obowiązku posiadania kwalifikacji wyłączone zostałyby jednak osoby, które przekroczyły 50 rok życia i przez co najmniej 5 lat wykonywały zawód objęty kwalifikacjami, który znajduje się na liście zawodów rzemieślniczych. Zatem zdecydowana większość rzemieślników dysponuje takimi uprawnieniami i nie będzie musiała ponownie weryfikować swoich umiejętności.

Czy będzie można kształcić się na

 

pomocnika czeladnika?

Wprowadza się w projekcie zapis dotyczący możliwości kształcenia tak zwanego pomocnika czeladnika. Był on postulowany przede wszystkim przez środowiska związane z osobami niepełnosprawnymi, które upatrują w nim szansę na przeszkolenie w rzemiośle dużej części osób, które następnie będą mogły zakładać swoje przedsiębiorstwa, bądź wykonywać zawód rzemieślniczy jako pracownicy.

Jakie zmiany dotyczyć mają rzemieślników kierujących robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie?

W projekcie znajduje się także zmiana wprowadzająca regułę przynależności do izby rzemieślniczej rzemieślników kierujących robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie; w ten sposób realizuje się na gruncie ustawy rzemieślniczej, uprawnienia i obowiązki rzemieślników korzystających z uprawnień do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym (powierzonym) zakresie, w tym zobowiązanie do członkostwa w organizacji rzemiosła oraz obowiązek wpisania się na listę w odpowiedniej izbie rzemieślniczej oraz zobowiązanie ubezpieczenia się od odpowiedzialności cywilnej w trybie art. 6 ust.

2 ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa i urbanistów; obecnie rzemieślnicy posiadający dyplom mistrza w odpowiednim zawodzie budowlanym posiadają uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi w powierzonym zakresie (z wyłączeniem robót w obiektach zabytkowych), jednocześnie nie mając obowiązku zrzeszania się w odpowiedniej izbie budowlanej. Powyższe uregulowanie jest więc potrzebne dla wypełnienia luki, powstałej w  związku z uchyleniem ust. 8 w art. 12 ustawy prawo budowlane. Proponowane uregulowania są korzystne dla odbiorców usług, realizowanych przez rzemieślników w ramach kierowania robotami budowlanymi w powierzonym zakresie; mają podnieść poziom ochrony interesu zarówno usługodawcy, jak i wykonującego takie roboty rzemieślnika, a także gwarantują szczególny nadzór organizacji rzemiosła nad tą grupą rzemieślników.

Kto otrzyma honorowy tytuł mistrza rzemiosła artystycznego?  

Nowelizacja przewiduje też przywócenie honorowego tytułu mistrza rzemiosła artystycznego. Tytuł ten będzie nadawany rzemieślnikom wykazującym się wysokim kunsztem wykonawstwa, zwłaszcza przy prowadzonych pracach dotyczących przedmiotów lub obiektów artystycznych oraz zabytkowych. Tytuł honorowy mistrza rzemiosła artystycznego ma nadawać minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na wniosek prezesa Związku Rzemiosła Polskiego.

Pozostałe zmiany

Pozostałe zmiany maja charakter porządkujący w ramach samorządu gospodarczego rzemiosła. Chodzi w szczególności o zadania tego samorządu, które zostały określone w art.7 ust.5, jak również relacji pomiędzy organizacjami tworzącymi ten samorząd. Do zadań samorządu gospodarczego rzemiosła ma więc należeć w szczególności:

  1. ochrona praw i reprezentowanie interesów rzemiosła wobec organów władzy i administracji publicznej, organów samorządu terytorialnego, związków zawodowych oraz innych organizacji i instytucji w kraju i za granicą,
  2. uczestniczenie w dialogu społecznym po stronie pracodawców,
  3. uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu edukacji w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki,
  4. nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego w rzemiośle,
  5. promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła w kraju i za granicą,
  6. upowszechnianie wśród członków zasad etyki zawodowej i społecznej odpowiedzialności przedsiębiorców,
  7. udzielanie wszechstronnej pomocy rzemieślnikom i innym członkom  organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła,
  8. ochrona i wspieranie zanikających zawodów rzemieślniczych, w szczególności o charakterze rękodzielniczym i artystycznym,
  9. prowadzenie rejestru osób, będących rzemieślnikami zatrudniającymi pracowników w celu przygotowania zawodowego w zawodach, znajdujących się na liście zawodów rzemieślniczych,
  10. prowadzenie powszechnego rejestru umów zawieranych w celu nauki zawodu oraz w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy w rzemiośle,
  11. świadczenie usług informacyjnych, doradczych, szkoleniowych i finansowych na rzecz mikro- i małych przedsiębiorców,
  12. uczestniczenie w realizacji innych zadań o charakterze publicznoprawnym,
  13. prowadzenie rejestru rzemieślników posiadających uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi.  

Podstawa prawna:

  • Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o rzemiośle (sejmowy druk nr 1956);
  • Ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (Dz. U. 2002 r., Nr 112, poz. 979, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika