Planowane zmiany w kodeksie cywilnym i kodeksie postępowania cywilnego

Ostatnio bardzo dużo propozycji zmian w obowiązujących aktach prawnych dotyczy kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego. Także i tym razem zajmiemy się projektem, który pojawił się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości a dotyczy kodeksu cywilnego i kodeksu postępowania cywilnego.

Co wprowadza nowego projekt?

Projektowane przepisy mają na celu wprowadzenie do naszego prawa procesowego cywilnego instytucji mediacji i w ten sposób ustanowienie alternatywnego do sądowego postępowania cywilnego sposobu rozstrzygania spraw cywilnych. Według założeń postępowanie mediacyjne w sprawach cywilnych powinno być na tyle atrakcyjne dla stron stosunku cywilnoprawnego, aby strony z niego korzystały.

Porady prawne

Co będzie mogło zostać objęte mediacją?

W drodze mediacji można będzie rozstrzygnąć spór cywilnoprawny poprzez zawarcie ugody przed mediatorem. Ugoda taka będzie miała moc prawną ugody sądowej po zatwierdzeniu jej przez sąd. Wszczęcie postępowania mediacyjnego przerywać też będzie bieg przedawnienia. W drodze mediacji będą mogły być rozstrzygane wszelkie sprawy cywilne, które mogą być rozstrzygnięte w drodze ugody zawartej przed sądem. Projekt przyjmuje, że wybór sposobu dochodzenia roszczeń w drodze mediacji należeć będzie do stron, przy czym przyjęto jako zasadę, że skierowanie sprawy na drogę mediacji następować będzie na podstawie umowy stron. Celem ułatwienia stronom rozstrzygnięcie spornej sprawy w drodze mediacji przewiduje się, że taka umowa będzie mogła być zawarta w dowolnej formie. Zawarcie umowy o mediację będzie mogło być dokonane przez czynności dorozumiane.

Z uwagi jednak na dobrowolny charakter mediacji, a także na prawo do sądu, przyjęto, iż zawarcie umowy o mediację nie stanowi przeszkody do rozpoznania sprawy przez sąd w postępowaniu cywilnym. Jeżeli jednak pozwany podniesie zarzut zawarcia umowy o mediacją sąd skieruje sprawę do postępowania mediacyjnego. Gdyby mimo takiego skierowania strona odmówiła udziału w mediacji, wówczas przewiduje się sankcję procesową w postaci możliwości obciążenia strony bezzasadnie odmawiającej poddaniu się mediacji, kosztami procesu.

A gdy strony nie zawarły umowy o mediację?

Projekt przewiduje możliwość skierowania stron do mediacji także wtedy, gdy strony nie zawarły umowy o mediację. Taka możliwość istnieć będzie jednak tylko wtedy, gdy strony się temu nie sprzeciwią i tylko raz we wstępnej fazie postępowania tj. w okresie od złożenia pozwu do zakończenia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę. Stwarza to możliwość pozaprocesowego załatwiania spornej sprawy cywilnej.

Kto będzie mediatorem?

Wybór osoby mediatora pozostawiony został stronom. Pewien wyjątek wprowadzono tylko w tych przypadkach, gdy do mediacji kierować strony będzie sąd. W tych sprawach sąd, dla przyspieszenia postępowania, będzie mógł wyznaczyć mediatora.

Mediatorem może być każdy mający pełną zdolność do czynności prawnych, korzystający w pełni z praw publicznych i obywatelskich. Nie przewiduje się żadnych wymogów co do wykształcenia mediatora. Mediator, z uwagi na charakter mediacji, nie ma żadnych uprawnień władczych. Nie rozstrzyga sporu. Jego zadanie polega na doprowadzeniu do zawarcia ugody stron. Dlatego też nie przewiduje się ograniczeń co do wyboru mediatora z uwagi na pokrewieństwo z jedną ze stron. Nie przewiduje się też instytucji wyłączenia mediatora.

Organizacje społeczne i zawodowe będą mogły tworzyć listy stałych mediatorów. Listy te prowadzone będą poza sądem, a podmioty tworzące takie listy będą tylko informowały o ich utworzeniu prezesa sądu okręgowego. Tworzenie list stałych mediatorów ma na celu ułatwienie stronom pragnącym korzystać z mediacji, wyboru osoby mediatora.

Mediacja będzie prowadzona z zachowaniem poufności. Mediator zaś obowiązany będzie zachować bezstronność w toku prowadzenia mediacji. Ponadto mediator obowiązany będzie zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w toku mediacji. Na te okoliczność nie będzie mógł być słuchany jako świadek w postępowaniu cywilnym, chyba że obie strony go z tego zwolnią. Strony w postępowaniu cywilnym nie będą też mogły powoływać się na okoliczność ujawnione w toku mediacji, a w szczególności na propozycje wzajemnych ustępstw zgłoszonych w mediacji. Takie powoływanie się w postępowaniu sądowym czy przed sądem polubownym będzie prawnie bezskuteczne.

Jak będzie prowadzona mediacja?

Mediacja może być prowadzona bądź na posiedzeniu mediacyjnym, bądź też bez posiedzenia. W tym drugim przypadku mediator będzie przekazywał wzajemnie stronom stanowiska strony przeciwnej. Z prowadzenia mediacji będzie sporządzony protokół, w którym zamieszczony będzie wyniki mediacji. Odpisy protokołu po zakończeniu mediacji mediator obowiązany będzie doręczyć stronom.

Jeżeli zawarta zostanie przed mediatorem ugoda, ugodę tę podpisują obie strony. Ugoda zawarta przed mediatorem dla swej skuteczności podlegać będzie zatwierdzeniu przez sąd. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji zatwierdzenie nastąpi w postępowaniu o nadaniu klauzuli wykonalności. Natomiast ugoda, która nie podlegać będzie wykonaniu w drodze egzekucji będzie zatwierdzona na posiedzeniu niejawnym. Od zasady zatwierdzania wprowadzono wyjątki. Sąd odmówi zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, gdyby ugoda była sprzeczna z prawem lub naruszała dobre obyczaje albo zmierzała do obejścia prawa, a także gdyby treść ugody była niezrozumiała lub zawierała sprzeczności.

Czy przewiduje się jakieś szczególne uregulowania mediacji?

Tak. Projekt zawiera szczególne rozwiązania dotyczące mediacji w sprawach rodzinnych oraz w sprawach opiekuńczych. W związku z ustanowieniem mediacji w tych sprawach, przewiduje się usunięcie z postępowania w sprawach o rozwód i separację dotychczasowych przepisów regulujących postępowanie pojednawcze. W miejsce dotychczasowego postępowania pojednawczego projekt przewiduje wprowadzenie przepisów o mediacji, do której sąd mógłby kierować małżonków, gdyby okoliczności sprawy wskazywały, że istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa. Przewiduje się nadto, że zakres mediacji w sprawach o rozwód i separację będzie mógł dotyczyć także pojednania małżonków. Wyraźnie też uregulowano, że w tych sprawach przedmiotem mediacji może być także zaspokojenie potrzeb rodziny, alimenty, sposoby sprawowania władzy rodzicielskiej po rozwodzie, kontakty z dziećmi i sprawy majątkowe między małżonkami.

W sprawach opiekuńczych przedmiotem mediacji być także sposób wykonywania władzy rodzicielskiej. Utworzone zostaną listy stałych mediatorów rodzinnych. W sprawach tych, gdy strony nie uzgodnią osoby mediatora, mediatora wyznaczy sąd.

Jakie będą koszty mediacji?

W założeniu koszty mediacji powinny stworzyć zachętę finansową do korzystania z mediacyjnego sposobu rozstrzygania sporów cywilnoprawnych. Dlatego koszty te określają strony w umowie o mediację zawartej z mediatorem. Jeżeli w postępowaniu mediacyjnym nie doszło do zawarcia ugody, jak również wtedy, gdy w postępowaniu tym zawarto ugodę, lecz ugoda ta nie została zatwierdzona przez sąd, to koszty mediacji wejdą w skład kosztów procesu jeżeli strony skierują sprawę na drogę sądową w terminie trzech miesięcy od dnia zakończenia mediacji lub uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia mediacji. Natomiast w tych sprawach, w których strony do mediacji skierował sąd zawsze koszty mediacji wchodzić będą w skład kosztów procesu. Zasadą też będzie, że w razie zawarcia ugody przed mediatorem, gdy strony do mediacji skierował sąd, koszty mediacji zniosą się wzajemnie, chyba że strony postanowią inaczej.

Projekt przewiduje ponadto, że jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem w toku sprawy nastąpi zwrot powodowi 3/4 uiszczonego wpisu. Rozwiązanie to powinno stanowić finansową zachętę dla załatwienia spraw cywilnych w drodze mediacji.
 

Źródło:


- Projekt ustawy zamieszczony na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika