Banki mogą prowadzić tytułem przykładu następujące rodzaje rachunków bankowych:
- rachunki bieżące,
- rachunki pomocnicze,
- rachunki lokat terminowych,
- rachunki oszczędnościowe - wkłady oszczędnościowe.
Rachunek bieżący
Inaczej często jest nazywany rachunkiem podstawowym, bądź też rachunkiem rozliczeniowym. Umowa rachunku bankowego podstawowego zobowiązuje bank do gromadzenia środków pieniężnych kontrahenta oraz do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych na jego polecenie. W praktyce umowa ta jest zawierana przede wszystkim z osobami prawnymi i fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą, a także z innymi osobami prawnymi (np. ze szkołami wyższymi, stowarzyszeniami, fundacjami).
Rachunek pomocniczy
W tym wypadku należy rozpocząć od przypomnienia obowiązku przedsiębiorcy, wypływającym z treści przepisu art. 13. ustawy Prawo działalności gospodarczej, bowiem przedsiębiorca posiadający więcej niż jeden rachunek bankowy zobowiązany jest do wskazania jednego z tych rachunków jako rachunku podstawowego i zawiadomienia o tym urzędu skarbowego właściwego ze względu na podatek dochodowy. Oprócz tego przedsiębiorca ma jeszcze obowiązek zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego oraz banku, w którym otwarty jest rachunek podstawowy, o posiadaniu rachunków bankowych w innych bankach z podaniem ich adresów oraz numerów rachunków. W doktrynie przyjmuje się, iż wszystkie pozostałe (poza rachunkiem podstawowym) rachunki bankowe mieszczą się w pojęciu rachunku pomocniczego.
Z powyższego można śmiało wnioskować, iż każda osoba fizyczna i prawna (a także każda tzw. ułomna osoba prawna) może być posiadaczem większej liczby rachunków bankowych otwartych i prowadzonych w jednym bądź kilku bankach na podstawie odrębnych umów rachunku bankowego.
Rachunek lokaty terminowej
Cechą charakterystyczną umowy o lokatę terminową jest zawarte w niej zobowiązanie banku do zapłaty odpowiednio wyższego oprocentowania od wniesionego wkładu w zamian za gotowość posiadacza rachunku do powstrzymania się od wykonania uprawnienia do podjęcia wkładu przez czas określony w umowie.
Posiadacz rachunku lokaty terminowej może domagać się wypłaty wkładu w każdym czasie, jednak musi jednocześnie liczyć się z tym, iż zgłoszenie takiego żądania przed upływem terminu lokaty traktowane jest przez bank jako wypowiedzenie umowy o lokatę terminową, a to pociąga za sobą utratę oprocentowania albo zmniejszenie jego wysokości.
Rachunek oszczędnościowy
Posiadacz rachunku oszczędnościowego musi się liczyć z pewnymi ograniczeniami wypływającymi z celu tej umowy. Takim najbardziej charakterystycznym jest ograniczenie w zakresie dysponowania wkładem. W praktyce spotyka się umowy o rachunek oszczędnościowy zwykły, którego celem jest gromadzenie oszczędności bez możliwości dokonywania rozliczeń pieniężnych, oraz umowa o rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy.
W przypadku tego podtypu umowy rachunku bankowego natykamy się na pewnego rodzaju ograniczenie podmiotowe. Mianowicie posiadaczami rachunku oszczędnościowego mogą być tylko osoby fizyczne (poza nimi jeszcze szkolne kasy oszczędnościowe oraz pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe). Nie mogą natomiast zawierać umowy o rachunek oszczędnościowy osoby prawne, ułomne osoby prawne oraz osoby fizyczne występujące w roli przedsiębiorców.
Pamiętaj, że:
- Rachunki oszczędnościowe są prowadzone dla osób fizycznych. Mogą być one również prowadzone dla szkolnych kas oszczędnościowych i pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych,
- Rachunki oszczędnościowe nie mogą być wykorzystywane przez ich posiadaczy do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, jednak ograniczenie to nie ma zastosowania w przypadku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do poboru których zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
- W przypadku rachunku bankowego obowiązuje zasada, zgodnie z którą posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku, co w praktyce oznacza uprawnienie posiadacza rachunku bankowego do dysponowania wierzytelnością, jaka mu przysługuje względem banku,
- Z umowy rachunku bankowego mogą wynikać ograniczenia w dysponowaniu wierzytelnością z tytułu wkładu na rachunku bankowym, które często przybierają postać tzw. blokady rachunku, należy jednak pamiętać, że odmowa banku wykonania dyspozycji posiadacza rachunku dotycząca zgromadzonych na rachunku bankowym, która nie ma podstaw w zawartej umowie, stanowi naruszenie umowy pociągające za sobą odpowiedzialność banku.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r., Nr 72, poz. 665 ze zmianami).