Rozpatrywanie kasacji i inne zmiany w procedurze karnej

16 lutego 2007 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 12 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego.  

Jakie zmiany dotyczą obrońcy z urzędu? 

Wyznaczenie obrońcy z urzędu nakłada na obrońcę obowiązek podejmowania czynności procesowych do prawomocnego zakończenia postępowania. Jeżeli jednak czynności należy dokonać poza siedzibą lub miejscem zamieszkania obrońcy z urzędu, prezes sądu, przed którym ma być dokonana czynność, a w postępowaniu przygotowawczym prezes sądu rejonowego miejsca czynności, na uzasadniony wniosek dotychczasowego obrońcy może wyznaczyć dla dokonania tej czynności innego obrońcę spośród miejscowych adwokatów. Dotąd takie wyznaczenie było obowiązkowe.

Obrońca wyznaczony z urzędu w postępowaniu kasacyjnym lub w postępowaniu o wznowienie postępowania powinien sporządzić i podpisać kasację lub wniosek o wznowienie postępowania albo poinformować na piśmie sąd, że nie stwierdził podstaw do wniesienia kasacji lub wniosku o wznowienie postępowania. Jeżeli kasacja lub wniosek zostaną wniesione, obrońca ten jest uprawniony do udziału w toczącym się postępowaniu. 

Kiedy można przedłużyć tymczasowe aresztowanie na okres oznaczony?

W postępowaniu przygotowawczym sąd, stosując tymczasowe aresztowanie, oznacza jego termin na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Jeżeli natomiast ze względu na szczególne okoliczności sprawy nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w ww. terminie, to na wniosek prokuratora, sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy, gdy zachodzi tego potrzeba, może przedłużyć tymczasowe aresztowanie na okres, który łącznie nie może przekroczyć 12 miesięcy. Łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat. Jednakże według zmienianych przepisów przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania na okres oznaczony, przekraczający owe terminy maksymalne może dokonać sąd apelacyjny, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, na wniosek sądu, przed którym sprawa się toczy, a w postępowaniu przygotowawczym na wniosek właściwego prokuratora apelacyjnego - jeżeli konieczność taka powstaje w związku z:

• zawieszeniem postępowania karnego,

• czynnościami zmierzającymi do ustalenia lub potwierdzenia tożsamości oskarżonego (to nowa przesłanka wprowadzona z uwagi na wzrost liczby przestępstw popełnianych przez cudzoziemców, w szczególności z państw dalekowschodnich, w związku z czym istnieje konieczność ustalenia lub potwierdzenia ich tożsamości, często za pomocą organów zagranicznych, w tym Interpolu, co zajmuje często sporo czasu),

• przedłużającą się obserwacją psychiatryczną oskarżonego,

• przedłużającym się opracowywaniem opinii biegłego,

• wykonywaniem czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju,

• celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego. 

Ponadto, zgodnie z nowymi przepisami, sąd apelacyjny, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, na wniosek sądu, przed którym sprawa się toczy, może dokonać przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania na okres oznaczony, przekraczający 2 lata także z powodu innych istotnych przeszkód, których usunięcie było niemożliwe.

„Inne istotne przeszkody, których usunięcie było niemożliwe” nie będą więc już stanowiły przesłanki takiego przedłużenia tymczasowego aresztowania na okres oznaczony, przekraczający 12 miesięcy. W przepisie art. 263 § 4 K.p.k. przesłanka „a także z powodu innych istotnych przeszkód, których usunięcie było niemożliwe” miała szczególnie nieostry charakter, co utrudniało jej jednoznaczne odczytanie. W związku z tym nie można jej traktować jako swoistej klauzuli generalnej, mającej za zadanie uelastycznienie samego przepisu – co zauważył Trybunał Konstytucyjny uznający ten przepis w tym zakresie za niezgodny z Konstytucją. 

Na takie postanowienia sądu apelacyjnego przysługuje zażalenie do sądu apelacyjnego orzekającego w składzie trzech sędziów. 

Co, jeśli

Prezesa sądu, do którego wniesiono kasację, odmówił jej przyjęcia?

Na zarządzenie Prezesa sądu, do którego wniesiono kasację, odmawiającego jej przyjęcia, zażalenie przysługuje do Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy rozpoznaje zażalenie jednoosobowo. Jak stanowi zmieniony przepis K.p.k., sąd kasacyjny wydaje postanowienie bez udziału stron, chyba że Prezes Sądu Najwyższego zarządzi inaczej. 

Jak teraz Sąd Najwyższy będzie rozpoznawał kasację? 

Art. 535 K.p.k. w nowym brzmieniu stanowi nowe, całościowe uregulowanie sposobu rozpoznawania kasacji, w tym kasacji oczywiście bezzasadnej. Według zmienionych przepisów K.p.k. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację na rozprawie, a w wypadkach przewidzianych przez ustawę - na posiedzeniu bez udziału stron. Co istotne, strony pozbawionej wolności nie sprowadza się na rozprawę, chyba że Prezes Sądu Najwyższego lub Sąd Najwyższy uzna to za konieczne. 

Oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnej nie wymaga pisemnego uzasadnienia; jeżeli postanowienie zostało wydane na posiedzeniu oraz wtedy, gdy zostało wydane na rozprawie a strona pozbawiona wolności nie miała przedstawiciela procesowego i nie została sprowadzona na rozprawę, uzasadnienie sporządza się na jej wniosek. Przepisy art. 422 i 423 K.p.k. odnośnie wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku stosuje się tu odpowiednio. 

Zgodnie z art. 521 K.p.k., Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich, może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie. Kasację wniesioną na tej podstawie Sąd Najwyższy rozpoznaje na rozprawie. 

Kasacja wniesiona na korzyść oskarżonego może być uwzględniona w całości na posiedzeniu bez udziału stron, w razie jej oczywistej zasadności.  

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 12 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 2007 r., Nr 20, poz. 116);

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.);

• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lipca 2006 r. sygn. akt SK 58/03 (Dz. U. 2006 r., Nr 141, poz. 1009)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl