Sposobów na wykorzystanie nieuwagi konsumentów wydaje siÄ™ nie być koÅ„ca. PomysÅ‚owoÅ›ci nie brakuje osobom, które wystawiajÄ… na aukcji zdjÄ™cie przedmiotu choć de facto liczÄ…, że potencjalny klient (licytant) nie zorientuje siÄ™, że przedmiotem umowy sprzedaży jest zdjÄ™cie, nie zaÅ› przedmiot materialny jakim jest np. telefon komórkowy. Nieuczciwi sprzedawcy tworzÄ… opis aukcji, który sugeruje sprzedaż telefonu. Wielu z nich tÅ‚umaczy siÄ™, że w widocznym miejscu i w wyraźny sposób informuje, że aukcja dotyczy zdjÄ™cia aparatu telefonicznego. Jednakże zachowanie to nie jest zgodne z dobrymi obyczajami oraz literÄ… prawa. Dlaczego ?
Umowa sprzedaży
Umowa sprzedaży zawierana drogÄ… elektronicznÄ… jest wygodna i w wiÄ™kszoÅ›ci przypadków bezpieczna. Konsument czyli osoba fizyczna dokonujÄ…ca czynnoÅ›ci prawnej niezwiÄ…zanej bezpoÅ›rednio z jej dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… gospodarczÄ… lub zawodowÄ… (art. 22¹ KC[1]) może zawrzeć umowÄ™ za poÅ›rednictwem e-sklepu lub kupujÄ…c na platformie aukcyjnej. Aukcje, o których traktuje temat byÅ‚y wystawiane przez innych konsumentów nie zaÅ› przedsiÄ™biorców. Swoje towary prezentowali na platformach cyfrowych (np. Allegro). Co wiÄ™cej wystawiane one byÅ‚y przez mÅ‚odych ludzi, którzy Å›wiadomie manipulowali opisem aukcji.
Umowa sprzedaży zawarta na portalu cyfrowym musi być zgodna z przepisami obowiÄ…zujÄ…cego prawa, regulaminem portalu oraz ewentualnymi zastrzeżeniami sprzedawcy. Zastrzeżenia te nie mogÄ… zapewniać sÅ‚abszej ochrony od postanowieÅ„ zawartych w regulaminie oraz aktach rangi wyższej. Aukcja może zawierać także swój odrÄ™bny regulamin lub inne warunki, które mogÄ… zostać zmienione lub odwoÅ‚ane przez sprzedajÄ…cego dlatego kupujÄ…cy powinien uważnie je przeczytać zanim zdecyduje siÄ™ na licytacjÄ™ przedmiotu. NiezbÄ™dnym jest także by uważnie zapoznać siÄ™ z przedmiotem aukcji. W tym miejscu zaczyna siÄ™ manipulacja, o czym niżej.
Przedmiotem umowy z przykÅ‚adu jest rzecz ruchoma oznaczona co do tożsamoÅ›ci (konkretne zdjÄ™cie), a zatem szczególne wymagania co do formy zawarcia umowy nie wystÄ™pujÄ…. Umowa sprzedaży podobnie jak każda inna skÅ‚ada siÄ™ z elementów czynnoÅ›ci prawnej (postanowieÅ„ istotnych, nieistotnych oraz elementów dodatkowych).
Elementy istotne (essentialia negotii), które charakteryzujÄ… tÄ™ umowÄ™ (pozwalajÄ… odróżnić jÄ… od innych) to:
- określenie stron (sprzedawca, kupujący)
- określenie przedmiotu umowy (zdjęcie telefonu)
- określenie ceny (cena minimalna)
Brak elementów albo niepoprawne oznaczenie prowadzi do trudnoÅ›ci w zakwalifikowaniu rodzaju umowy. Inne nieprawidÅ‚owoÅ›ci takie jak wady oÅ›wiadczenia woli wpÅ‚ywajÄ… na nieważność czynnoÅ›ci prawnej. Zgodnie z dziaÅ‚em IV KC zaliczymy do nich:
- brak świadomości i swobody w powzięciu decyzji i wyrażeniu woli
- pozorność
- błąd co do treści czynności prawnej
- podstęp
- groźba bezprawna
Elementy nieistotne (naturalia negotii), które wskazujÄ… skutki prawne dokonanej czynnoÅ›ci prawnej okreÅ›lone sÄ… w ustawie. MogÄ… one być modyfikowane przez strony stosunku prawnego jednakże nie mogÄ… zapewniać sÅ‚abszej ochrony.
Elementy dodatkowe (accidentialia negotii) wskazujÄ… przesÅ‚anki do wystÄ…pienia dodatkowych skutków prawnych (np. prawo odstÄ…pienia od umowy w okreÅ›lonym terminie).
Zgodnie z art. 535 KC przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Z powyższego wynika, iż umowa sprzedaży jest czynnością prawną :
- wielostronnÄ… ;
- zobowiÄ…zujÄ…co rozporzÄ…dzajÄ…cÄ… ;
Sprzedawca zobowiÄ…zuje siÄ™ do przeniesienia wÅ‚asnoÅ›ci oraz wydania rzeczy co wywiera skutek rozporzÄ…dzajÄ…cy w postaci przeniesienia wÅ‚asnoÅ›ci na nabywcÄ™ z chwilÄ… oznaczonÄ… w umowie (art. 155 § 1 KC). KupujÄ…cy zaÅ› zobowiÄ…zuje siÄ™ do odebrania rzeczy i zapÅ‚aty ceny. |
- kauzalnÄ… (causa obligandi vel acquirendi) ;
- odpłatną ;
- inter vivos ;
Jeżeli przedmiotem umowy jest rzecz oznaczona co do tożsamoÅ›ci umowa sprzedaży jest czynnoÅ›ciÄ… prawnÄ… konsensualnÄ… (solo consensu – do zawarcia wystarcza zÅ‚ożenie oÅ›wiadczenia woli). Jeżeli rzecz jest oznaczona co do gatunku lub dotyczy rzeczy przyszÅ‚ych jest to czynność prawna realna (dochodzi do skutku po zÅ‚ożeniu oÅ›wiadczeÅ„ woli oraz wydaniu rzeczy).
Moment zawarcia umowy
Moment zawarcia umowy w drodze licytacji nastÄ™puje z chwilÄ… udzielenia przybicia (art. 702 § 2 KC) o czym informowani sÄ… drogÄ… elektronicznÄ… licytanci. Poprzez przybicie należy rozumieć zaoferowanie najwyższej ceny z chwili zamkniÄ™cia aukcji. Osoba, która dokonaÅ‚a przybicia staje siÄ™ nabywcÄ… przedmiotu.
Sprzedam zdjęcie telefonu
Najczęściej przedmiotem umowy, o której traktuje temat, jest zdjÄ™cie telefonu. Ceny osiÄ…gajÄ… puÅ‚ap od kilkudziesiÄ™ciu do kilkuset zÅ‚otych. Dlaczego nie pojawiajÄ… siÄ™ aukcje „sprzedam zdjÄ™cie komputera”? Być może wynika to z faktu, że gdy wydajemy wiÄ™kszÄ… kwotÄ™ jesteÅ›my ostrożniejsi. Z punktu widzenia „naciÄ…gacza” być może z uwagi na fakt, że konsument nie bÄ™dzie chciaÅ‚ dochodzić swoich praw przez co nieuczciwy sprzedawca nie poniesienie konsekwencji swojego zachowania.
Aukcje tego typu najczęściej umieszczane sÄ… w kategorii „telefony” nie zaÅ› w dziale „fotografie” co wskazuje potencjalnemu kupujÄ…cemu, że przedmiotem umowy jest telefon nie zaÅ› zdjÄ™cie.
W platformach cyfrowych ukÅ‚ad graficzny przeglÄ…dania ofert najczęściej podzielony jest na trzy kolumny. Z lewej strony umieszczona jest miniatura zdjÄ™cia, na którÄ… zwracajÄ… uwagÄ™ użytkownicy. W Å›rodku umieszczony jest opis aukcji, który czytany jest pobieżnie z naciskiem na szukane sÅ‚owa. Z prawej strony umieszczona jest cena towaru, na którÄ… zwracajÄ… uwagÄ™ potencjalni zainteresowani.
Konsumenci szukajÄ…c odpowiedniego towaru przeglÄ…dajÄ… wiele ofert i najczęściej otwierajÄ… od kilku do kilkudziesiÄ™ciu linków w ciÄ…gu swoich poszukiwaÅ„. Opis aukcji czytany jest przez nich z uwzglÄ™dnieniem sÅ‚ów kluczowych o czym doskonale wiedzÄ… sprzedawcy. Dlatego opis aukcji eksponuje cechy telefonu (np. parametry techniczne) i nie odróżnia siÄ™ od setek innych. SÅ‚owo „zdjÄ™cie” pojawia siÄ™ w opisie zachÄ™cajÄ…cym do klikniÄ™cia jako skrót, jako peÅ‚na nazwa albo wcale. Jeżeli siÄ™ pojawia to jest umieszczane w taki sposób, że dla konsumenta może wydać siÄ™ ono sÅ‚owem oderwanym z kontekstu. Brak jest aukcji, które w opisie wyraźnie zaznaczajÄ…, że chodzi o zdjÄ™cie telefonu wraz z podaniem parametrów zdjÄ™cia nie zaÅ› aparatu telefonicznego.
WyglÄ…d graficzny w wiÄ™kszoÅ›ci tego typu aukcji zbliżony jest do innych, na których sprzedawane sÄ… telefony. Sprzedawca wypeÅ‚nia pola zwiÄ…zane z cechami przedmiotu, jego dodatkowymi funkcjami oraz okreÅ›la czy towar jest nowy czy też używany. W ten sposób prezentuje techniczne parametry telefonu oraz okreÅ›la stopieÅ„ jego zużycia. Dodatkowo wÅ‚asnorÄ™cznie opisuje przedmiot aukcji.
SpoÅ›ród kilkunastu aukcji, które przeglÄ…daÅ‚am tylko jedna (przedmiotem sprzedaży byÅ‚o zdjÄ™cie konsoli do gier) opisana byÅ‚a w sposób prawidÅ‚owy i nie wprowadzajÄ…cy w błąd. ZdarzyÅ‚y siÄ™ takie, na której sprzedawca nie podawaÅ‚ parametrów technicznych telefonu, ale opisywaÅ‚ przedmiot aukcji w sposób nieprawidÅ‚owy („telefon jest oryginalny, nowy, nie posiada blokady simlock”, „okazaÅ‚ siÄ™ nietrafionym prezentem”). WiÄ™kszość prezentowaÅ‚a parametry techniczne telefonu w sposób skrupulatny.
CechÄ… wszystkich aukcji byÅ‚o umieszczenie krótkiej informacji na poczÄ…tku strony, że przedmiotem umowy jest zdjÄ™cie telefonu wraz z podaniem informacji o marce, modelu oraz wielkoÅ›ci pamiÄ™ci informacje typowe dla sprzedaży telefonów). WiÄ™kszość sprzedawców umieszczaÅ‚a powyższy opis nie zmniejszajÄ…c wielkoÅ›ci czcionki oraz nie zmieniajÄ…c koloru na zbliżony do tÅ‚a strony. Dodatkowo, na koÅ„cu strony, umieszczano komunikat o potrzebie dokÅ‚adnego przeczytania opisu aukcji. Pomimo tego konsumenci licytowali, a sprzedawcy twierdzili, że czynność prawna jest ważna, gdyż nie wprowadzali oni w błąd, a przeciÄ™tny konsument zauważyÅ‚by, że przedmiotem aukcji jest zdjÄ™cie telefonu.
Model przeciętnego konsumenta
Wzorzec przeciÄ™tnego konsumenta wyznacza kryteria jakimi należy kierować siÄ™ dokonujÄ…c oceny czy doszÅ‚o do naruszeÅ„ zwiÄ…zanych z nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Konsument jest sÅ‚abszÄ… stronÄ… w stosunkach prawnych zawieranych z przedsiÄ™biorcÄ… i do tej relacji należy odnosić to pojÄ™cie. Warto wiedzieć, że orzecznictwo Europejskiego TrybunaÅ‚u SprawiedliwoÅ›ci podniosÅ‚o poprzeczkÄ™ konsumentom w zakresie stawianych im wymagaÅ„. Zgodnie z orzeczeniem ETS z dnia 28 stycznia 1999 r.[2] przeciÄ™tny konsument jest dostatecznie dobrze poinformowany oraz dostatecznie spostrzegawczy i krytyczny. Kolejne orzeczenia[3] potwierdzajÄ…, że konsumentowi stawiane sÄ… wyższe wymagania aniżeli osobie niedoÅ›wiadczonej i nieÅ›wiadomej. W art. 2 pkt. 2 ustawy o przeciwdziaÅ‚aniu nieuczciwym praktykom rynkowym pojÄ™cie przeciÄ™tnego konsumenta oznacza osobÄ™ dostatecznie dobrze poinformowanÄ…, uważnÄ… i ostrożnÄ…, którÄ… należy oceniać z uwzglÄ™dnieniem czynników spoÅ‚ecznych, kulturowych, jÄ™zykowych i przynależnoÅ›ci danego konsumenta do grupy konsumentów szczególnie podatnych na oddziaÅ‚ywanie praktyki rynkowej lub na produkt, a także szczególne jego cechy takie jak wiek, niepeÅ‚nosprawność fizyczna lub umysÅ‚owa[4].
PowoÅ‚ywanie siÄ™ nieuczciwego sprzedawcy z przykÅ‚adu na brak spostrzegawczoÅ›ci i krytycyzmu w stosunku do informacji, którÄ… czyta kupujÄ…cy nie bÄ™dzie trafne. Konsument może bowiem powoÅ‚ać siÄ™ na pozostawanie w błędzie w chwili licytowania.
Błąd jako wada oświadczenia woli
Błąd to „niezgodność miÄ™dzy obiektywnÄ… rzeczywistoÅ›ciÄ… a jej odbiciem w Å›wiadomoÅ›ci czÅ‚owieka”[5]. OÅ›wiadczenie woli zÅ‚ożone pod wpÅ‚ywem błędu może zostać uznane za wadÄ™ oÅ›wiadczenia woli jeżeli speÅ‚nione sÄ… przesÅ‚anki, o których mowa w art. 84 KC.
Art. 84 § 1. W razie błędu co do treÅ›ci czynnoÅ›ci prawnej można uchylić siÄ™ od skutków prawnych swego oÅ›wiadczenia woli. Jeżeli jednak oÅ›wiadczenie woli byÅ‚o zÅ‚ożone innej osobie, uchylenie siÄ™ od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd zostaÅ‚ wywoÅ‚any przez tÄ™ osobÄ™, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziaÅ‚a ona o błędzie lub mogÅ‚a z Å‚atwoÅ›ciÄ… błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynnoÅ›ci prawnej nieodpÅ‚atnej. § 2. Można powoÅ‚ywać siÄ™ tylko na błąd uzasadniajÄ…cy przypuszczenie, że gdyby skÅ‚adajÄ…cy oÅ›wiadczenie woli nie dziaÅ‚aÅ‚ pod wpÅ‚ywem błędu i oceniaÅ‚ sprawÄ™ rozsÄ…dnie, nie zÅ‚ożyÅ‚by oÅ›wiadczenia tej treÅ›ci (błąd istotny). |
Obligatoryjne przesłanki błędu to:
- błąd co do treÅ›ci czynnoÅ›ci prawnej (art. 84 § 1 KC) ;
- błąd istotny (art. 84 § 2 KC).
Dodatkowo kwalifikując odpłatne oświadczenie woli złożone innej osobie jako wadliwe należy zbadać czy:
- błąd został wywołany przez osobę składającą oświadczenie woli (chociażby bez jej winy) ;
- adresat oświadczenia woli wiedział o błędzie lub ;
- z Å‚atwoÅ›ciÄ… mógÅ‚ błąd zauważyć.
Adresatem oświadczenia woli jest sprzedawca zaś składającym oświadczenie woli licytant. Jeżeli sprzedawca wykorzystuje silną sugestię (prezentuje cechy rzeczy ruchomej jaką jest telefon) do sprzedaży zdjęcia telefonu to tym samym wskazuje na swe intencje w wywołaniu błędu w świadomości kupującego co do przedmiotu umowy oraz może de facto ten błąd w świadomości konsumenta wywołać. Przyjęte jest bowiem w obrocie gospodarczym, że sprzedawca prezentuje cechy sprzedawanego towaru. W sytuacji z przykładu nieuczciwy sprzedawca prezentuje cechy aparatu telefonicznego nie zaś zdjęcia.
Dla oceny czy dana czynność prawna zostaÅ‚a zawarta pod wpÅ‚ywem błędu należy dodatkowo zbadać czy zaistniaÅ‚ zwiÄ…zek strukturalny błędu. Zachodzi on wówczas, gdy fakt mylnie wyobrażony zwiÄ…zany jest z strukturÄ… danej czynnoÅ›ci prawnej (błąd co do przedmiotu umowy) lub okolicznoÅ›ciÄ… bÄ™dÄ…cÄ… podstawÄ… dla dokonania danej czynnoÅ›ci prawnej (mylne wyobrażenie o kwalifikacjach zawodowych)[6]. Praktyka, o której traktuje temat wykorzystuje błąd co do przedmiotu umowy. ManipulujÄ…c opisem aukcji sprzedawca wprowadza w błąd konsumenta.
Jak wyglÄ…da owa manipulacja? Przedmiot jest wystawiony w niewÅ‚aÅ›ciwej kategorii („telefony” nie zaÅ› „fotografie”). Opis aukcji dokonany jest w sposób nieprawidÅ‚owy. Nieuczciwy sprzedawca prezentuje cechy towaru jakim jest telefon nie zaÅ› cechy zdjÄ™cia - nie wskazuje wymiarów zdjÄ™cia, rodzaju papieru, formatu (wersja papierowa lub elektroniczna) oraz licencji, która okreÅ›la przejÅ›cie autorskich praw majÄ…tkowych do zdjÄ™cia.
Konsument przeglÄ…dajÄ…c różne oferty tego samego modelu telefonu zwraca uwagÄ™ na specyfikacjÄ™ technicznÄ…, stopieÅ„ zużycia telefonu oraz akcesoria dołączane do przedmiotu umowy.
Informacje te znajduje, a zatem w jego Å›wiadomoÅ›ci odnoszÄ… siÄ™ one do przedmiotu umowy jakim jest telefon. Informacja sprzedawcy, że przedmiotem umowy jest zdjÄ™cie może zostać niezauważona lub zignorowana przez konsumenta. ZwÅ‚aszcza, gdy jest ona umieszczona w miejscu, na którym nie skupia siÄ™ wzrok czytajÄ…cego opis aukcji.
OdstÄ…pienie od umowy
Konsument może odstÄ…pić od umowy powoÅ‚ujÄ…c siÄ™ na pozostawanie w błędzie co do przedmiotu umowy. Zgodnie z art. 88 KC uchylenie siÄ™ od skutków prawnych takiej czynnoÅ›ci prawnej nastÄ™puje poprzez zÅ‚ożenia oÅ›wiadczenia woli sprzedawcy na piÅ›mie (ad probationem – forma zastrzeżona dla celów dowodowych). Uchylenie siÄ™ musi być wyraźne, niebudzÄ…ce wÄ…tpliwoÅ›ci, wyrażone w sposób jasny i stanowczy[7] na piÅ›mie. Wywiera skutki prawne dopiero z chwilÄ… dorÄ™czenia. Należy je oceniać zgodnie z treÅ›ciÄ… art. 61 KC. Zgodnie z jego brzmieniem istotne jest to by sprzedawca mógÅ‚ zapoznać siÄ™ z jego treÅ›ciÄ… (np. WysÅ‚anie listu poleconego za zwrotnym poÅ›wiadczeniem odbioru. Jeżeli pismo nie zostanie odebrane przyjmuje siÄ™ fikcjÄ™ dorÄ™czenia). OÅ›wiadczenie woli o uchyleniu siÄ™ od skutków czynnoÅ›ci prawnej może nastÄ…pić także drogÄ… elektronicznÄ…. Zgodnie z art. 61 § 2 KC chwila zÅ‚ożenia oÅ›wiadczenia woli nastÄ…pi, gdy sprzedawca mógÅ‚ zapoznać siÄ™ z jego treÅ›ciÄ… (wysÅ‚anie wiadomoÅ›ci e-mail lub faksu na podany adres lub numer kontaktowy). Najlepszym rozwiÄ…zaniem dla konsumenta bÄ™dzie wysÅ‚anie oÅ›wiadczenia woli zarówno w formie tradycyjnej jak i elektronicznej. Zgodnie z art. 88 § 2 KC uprawnienie do uchylenia siÄ™ wygasa z upÅ‚ywem roku od wykrycia błędu.
Licencja na zdjęcie
Dodatkowy aspekt, który pojawia siÄ™ przy tego typu aukcjach to problematyka praw autorskich do zdjÄ™cia bÄ™dÄ…cego przedmiotem umowy. Na kilku aukcjach nieuczciwi sprzedawcy posÅ‚ugiwali siÄ™ zdjÄ™ciem promujÄ…cym produkt przez producenta telefonu. Jeżeli sprzedawca nie posiadaÅ‚ sublicencji na sprzedaż grafiki to dodatkowo dopuÅ›ciÅ‚ siÄ™ naruszenia prawa autorskiego. Szczególnie ma to miejsce przy sprzedaży zdjęć postaci z gry (przedmiotem umowy sÄ… w tym wypadku różne grafiki, do których licencjÄ™ ma najczęściej producent gry komputerowej). Warto przyjrzeć siÄ™ także regulaminom serwisów aukcyjnych. Dla przykÅ‚adu portal Allegro w pkt. 4.1 regulaminu zastrzega, że towary tego typu należy uznać za towary zakazane. Co oznacza, że aukcja z tego typu przedmiotem jest nieważna.
Kwalifikacja: oszustwo czy wada oświadczenia woli ?
PrzyglÄ…dajÄ…c siÄ™ dyskusji prowadzonej przez konsumentów, którzy stali siÄ™ ofiarami tego podstÄ™pu zauważyÅ‚am, że wiele osób ma problem z zakwalifikowaniem czy zachowanie sprzedawcy „naciÄ…gacza” jest oszustwem, odnosi siÄ™ wyłącznie do sfery cywilnoprawnej czy też sÄ… to dwie odrÄ™bne kwestie.
Art. 286 § 1 KK[8] okreÅ›la znamiona przestÄ™pstwa Å›ciganego z oskarżenia publicznego jakim jest oszustwo. Zgodnie z jego brzmieniem każdy kto w celu osiÄ…gniÄ™cia korzyÅ›ci majÄ…tkowej, doprowadza innÄ… osobÄ™ do niekorzystnego rozporzÄ…dzania wÅ‚asnym lub cudzym mieniem za pomocÄ… wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolnoÅ›ci do należytego pojmowania przedsiÄ™branego dziaÅ‚ania podlega karze pozbawienia wolnoÅ›ci od 6 miesiÄ™cy do lat 8. W wypadkach mniejszej wagi (art. 286 § 3 KK) sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoÅ›ci albo pozbawienia wolnoÅ›ci do lat 2.
Wprowadzenie w błąd odnosi siÄ™ do wywoÅ‚ania przez sprawcÄ™ mylnego wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy w umyÅ›le pokrzywdzonego. W sytuacjach, o których mowa, za takie zachowanie można uznać promowanie aukcji w niewÅ‚aÅ›ciwej kategorii oraz prezentowanie cech telefonu nie zaÅ› cech zdjÄ™cia. PrzyjÄ™te jest bowiem prezentowanie cech towaru, który jest przedmiotem umowy. Jednakże wystÄ™pek, o którym mowa w art. 286 KK nie bÄ™dzie miaÅ‚ miejsca jeżeli sprawca bÄ™dzie dziaÅ‚aÅ‚ nieumyÅ›lnie (poprzez niedbalstwo albo lekkomyÅ›lność) lub nie zostanie udowodniony sprawcy zamiar bezpoÅ›redni o zabarwieniu kierunkowym (dolus directus coloratus). Zbadanie powyższych znamion bÄ™dzie należaÅ‚o do organów Å›cigania. Nie ulega jednak wÄ…tpliwoÅ›ci, że jeżeli nieuczciwy sprzedawca manipuluje opisem aukcji w sposób Å›wiadomy to dopuszcza siÄ™ tzw. oszustwa czynnego.
W postÄ™powaniu karnym mogÄ… być dochodzone roszczenia pieniężne. Zgodnie z treÅ›ciÄ… art. 62 KPK[9] powództwo adhezyjne może zostać wniesione przez pokrzywdzonego aż do rozpoczÄ™cia przewodu sÄ…dowego na rozprawie gÅ‚ównej.
Powyższa, krótka charakterystyka wskazuje, że zachowanie nieuczciwego sprzedawcy, który Å›wiadomie i w celu osiÄ…gniÄ™cia korzyÅ›ci majÄ…tkowej wprowadza w błąd albo ten błąd wyzyskuje może zostać zakwalifikowane jako oszustwo. Nie wyklucza to jednak prawa konsumenta do odstÄ…pienia od umowy powoÅ‚ujÄ…c siÄ™ przez niego na błąd oÅ›wiadczenia woli. WystÄ™pek oszustwa, którego dopuszcza siÄ™ nieuczciwy sprzedawca oraz powoÅ‚anie siÄ™ na wadÄ™ oÅ›wiadczenia woli przy odstÄ™powaniu od umowy to dwie, niezależne od siebie kwestie.
Podsumowanie
Konsument dokonujÄ…c zakupów zarówno w Å›wiecie realnym jak i wirtualnym powinien sprawdzać nie tylko wiarygodność sprzedawcy, ale także dokÅ‚adnie przedmiot umowy. Dostrzeżenie przez konsumenta napisu „zdjÄ™cie” powinno go zaniepokoić. W takiej sytuacji należy skontaktować siÄ™ ze sprzedajÄ…cym i dowiedzieć siÄ™ czy nie doszÅ‚o do błędu z jego strony. Jeżeli sprzedawca bÄ™dzie twierdziÅ‚, że przedmiotem umowy jest telefon lub nie stwierdzi jednoznacznie, że przedmiotem umowy jest zdjÄ™cie to przesÄ…dza o jego woli wprowadzenia konsumenta w błąd i osiÄ…gniÄ™cia korzyÅ›ci majÄ…tkowej jakÄ… jest wylicytowana kwota.
Konsument ma prawo odstÄ…pić od umowy, która jest wadliwa. Ma prawo także zawiadomić organy portalu aukcyjnego oraz organy Å›cigania o podejrzeniu popeÅ‚nienia przestÄ™pstwa. FinaÅ‚ sprawy zależeć bÄ™dzie od dziaÅ‚aÅ„, które podejmie konsument. Ważne by je podjÄ…Å‚, a nie pozostaÅ‚ ofiarÄ… „naciÄ…gaczy”.
Autor: Beata Marek, prawo UMK
prezes SKNPNT oraz partner sekcji
sknpnt.umk.pl
[1] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r., Kodeks Cywilny, Dz. U. 2010, Nr 155, poz. 1037.
[2] Sprawa C-303/97 Verbraucherschutzverein eV przeciwko Sektkellerei G.C. Kessler GmbH und Co., CELEX: 61997J0303, pkt. 38.
[3] Np. sprawa C-220/98, Estée Lauder Cosmetics GmbH & Co. OHG przeciwko Lancaster Group GmbH, CELEX: 61998J0220 , pkt.30 ; sprawa C-112/99, Toshiba Europe GmbH przeciwko Katun Germany GmbH, CELEX: 61999J0112 , pkt.52
[4] Dz.U. z 2007r. Nr 171, poz. 1206.
[5] RadwaÅ„ski Z., Prawo cywilne – część ogólna. Wydanie 10., wyd. C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 266.
[6] Lewaszkiewicz-Petrykowska B., TytuÅ‚ IV. CzynnoÅ›ci prawne., w: Giesen B., Katner W.J., Księżak P., Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Majda R., Michniewicz-Broda E., Pajor T., PromiÅ„ska U., Pyziak-Szafnicka M. (red. nauk.), RobaczyÅ„ski W., Serwach M., Åšwiderski Z., Wojewoda M., Kodeks Cywilny. Część Ogólna, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2009, s. 890.
[7] Ibidem, s. 927.
[8] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997r., Kodeks Karny, Dz. U 2011, Nr 24, poz. 130.
[9] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997r., Kodeks Postępowania Karnego, Dz. U 2011, Nr 53, poz. 273.