Swoboda przedsiębiorczości a rozliczenia spółek powiązanych

W niedawnym orzeczeniu ETS odniósł się do swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w sprawie majacej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

Jak to wynika z drugiego motywu dyrektywy 2003/123, celem celem dyrektywy 90/435/EWG jest zwolnienie dywidend i innych form podziału zysku wypłacanych przez spółki zależne na rzecz ich spółek dominujących od podatków pobieranych u źródła dochodu i wyeliminowanie podwójnego opodatkowania takiego dochodu na poziomie spółki dominującej. Dyrektywa 90/435/EWG stanowi w art. 4, że jeżeli spółka dominująca, przez swój związek ze spółką zależną, ma udział w zyskach wypłacanych przy innej okazji niż likwidacja spółki, to państwo siedziby spółki dominującej, powstrzymuje się od opodatkowania takich zysków, albo opodatkowuje te zyski, jednocześnie upoważniając spółkę dominującą do odliczenia od kwoty podatku należnego części podatku spółki zależnej związanego z tymi zyskami. Zgodnie z art. 5 dyrektywy 90/435/EWG, zyski, które spółka zależna wypłaca na rzecz spółki dominującej, są zwolnione z podatku dochodowego pobieranego u źródła, a zgodnie z art. 6 dyrektywy państwo członkowskie UE spółki dominującej, w którym spółka dominująca ma swoja siedzibę może nie pobierać podatku potrącanego u źródła dochodu od zysków, które spółka otrzymuje od swojej spółki zależnej.

Porady prawne

Spółka AA Ltd, której siedziba znajduje się w Zjednoczonym Królestwie, posiada pośrednio, poprzez dwie inne spółki, 100 % akcji spółki Oy AA. W odróżnieniu od działalności Oy AA, działalność AA Ltd w roku 2003 była deficytowa i zdaniem Oy AA można było oczekiwać, że pozostanie ona deficytowa również w roku 2004, a także w 2005. Ponieważ działalność gospodarcza AA ma również znaczenie dla Oy AA, ostatnia z wymienionych spółek zaproponowała dokonanie przepływu pieniężnego pomiędzy spółkami grupy na rzecz AA Ltd w celu poprawy jej sytuacji finansowej. W związku z tym Oy AA wystąpił do fińskiej centralnej komisji ds. podatków z wnioskiem o wydanie wiążącej interpretacji dotyczącej tego, czy zamierzony przepływ stanowi przepływ pieniężny wewnątrz grupy w rozumieniu fińskiej ustawy, oraz czy może on w związku z tym zostać uznany za koszt podlegający odliczeniu podczas opodatkowywania Oy AA w latach podatkowych 2004 i 2005.

Przyjmując, że podlegająca odliczeniu kwota przekazana tytułem przepływu pieniężnego i odpowiadający mu podlegający opodatkowaniu dochód powinny należeć do fińskiego systemu podatkowego, komisja ta uznała, że przekazanie dokonane przez Oy AA na rzecz AA Ltd nie stanowi przekazania tytułem przeplywu pieniężnego wewnątrz grupy w rozumieniu przepisów fińskich, oraz że w związku z tym nie może on zostać uznany za koszt podlegający odliczeniu w trakcie opodatkowania podmiotu, który go dokonał. Fińskie prawo przewidywało bowiem, iż spółka zależna będąca rezydentem tego państwa członkowskiego może odliczyć jako koszt od podlegającego opodatkowaniu przychodu kwotę przekazywaną przez nią tytułem przepływu pieniężnego wewnątrz grupy na rzecz spółki dominującej, jedynie wtedy, gdy spółka ta ma swoją siedzibę w tym samym państwie członkowskim.

Oy AA zaskarżyła tę wiążącą interpretację do sądu krajowego.

Trybunał (wielka izba) orzekł, co następuje:

Artykuł 43 TWE nie sprzeciwia się przepisom państwa członkowskiego takim, jak w postępowaniu przed sądem krajowym, zgodnie z którymi spółka zależna będąca rezydentem tego państwa członkowskiego może odliczyć od swojego podlegającego opodatkowaniu dochodu kwotę przekazaną tytułem przepływu pieniężnego wewnątrz grupy na rzecz spółki dominującej, jedynie w przypadku, gdy spółka dominująca ma siedzibę w tym samym państwie członkowskim.

ETS przypomniał przy tym, iż pomimo że opodatkowanie bezpośrednie podlega kompetencji państw członkowskich, to jednak muszą one wykonywać ją z poszanowaniem prawa wspólnotowego.

Swoboda przedsiębiorczości (tj. swoboda podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej), którą art. 43 TWE przyznaje obywatelom państw Wspólnoty i która oznacza dla nich dostęp do działalności na własny rachunek oraz możliwość jej wykonywania, jak również prawo tworzenia i zarządzania przedsiębiorstwami na tych samych warunkach, co warunki określone przez przepisy państwa członkowskiego siedziby lub miejsca zamieszkania dla jego własnych obywateli, obejmuje, zgodnie z art. 48 TWE, przysługujące spółkom utworzonym zgodnie z przepisami prawa państwa członkowskiego i mającym statutową siedzibę, zarząd lub główny zakład na terytorium Wspólnoty Europejskiej prawo wykonywania działalności w danym państwie członkowskim za pośrednictwem spółki zależnej, oddziału lub agencji.

W odniesieniu do spółek, ich siedziba w rozumieniu art. 48 TWE służy określeniu, podobnie jak obywatelstwo w przypadku osób fizycznych, ich łącznika z porządkiem prawnym danego państwa. Nie jest - zdaniem ETS - dopuszczalne, by państwo członkowskie położenia przedsiębiorstwa mogło swobodnie stosować zróżnicowane traktowanie z tego tylko względu, że siedziba spółki położona jest w innym państwie członkowskim.

W niniejszej sprawie Trybunał zauważył, iż sporne przepisy krajowe wprowadzają, pod względem możliwości odliczenia tytułem kosztów kwot przekazanych na rzecz spółki dominującej, odmienne traktowanie pomiędzy spółkami będącymi rezydentami fińskimi w zależności od tego, czy ich spółka dominująca ma siedzibę w tym samym państwie członkowskim. Przekazanie bowiem dokonane przez spółkę zależną na rzecz spółki dominującej, której siedziba znajduje się w Finlandii, a który spełnia pozostałe przesłanki ustalone przez fińskie przepisy, jest uznane za przekazanie tytułem przepływu pieniężnego wewnątrz grupy w rozumieniu tej ustawy, odliczane od podlegającego opodatkowaniu dochodu spółki zależnej. Z kolei, przekazanie dokonane przez spółkę zależną na rzecz spółki dominującej, której siedziba nie znajduje się w Finlandii, nie będzie uznawany za takie przekazanie i tym samym nie będzie mogło być odliczone od podlegającego opodatkowaniu dochodu spółki zależnej. W związku z tym, spółki zależne zagranicznych spółek dominujących są traktowane w sposób mniej korzystny niż sposób, w jaki są traktowane spółki zależne fińskich spółek dominujących.

Jak dalej argumentuje Trybunał, pomimo że państwo członkowskie siedziby spółki zależnej nie ma kompetencji wobec spółki dominującej, której siedziba znajduje się w innym państwie członkowskim, i która nie podlega opodatkowaniu w pierwszym państwie członkowskim, niemniej jednak może ono uzależnić możliwość odliczenia kwoty przekazanej tytułem pieniężnego wewnątrz grupy od podlegających opodatkowaniu dochodów podmiotu, który go dokonuje, od przesłanek związanych z traktowaniem zastrzeżonym dla tego przepływu przez to drugie państwo członkowskie.

Różnica w traktowaniu spółek zależnych będących rezydentami w zależności od miejsca siedziby spółki dominującej stanowi  - zdaniem ETS - ograniczenie swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, ponieważ czyni ona mniej atrakcyjnym korzystanie ze swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez spółki mające siedzibę w innych państwach członkowskich, które w konsekwencji mogą zrezygnować z nabycia, utworzenia lub utrzymania spółki zależnej w państwie członkowskim, które przyjęło te przepisy.

 Aby bowiem dane przepisy zostały uznane za ograniczenie swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, wystarczające jest, aby miały taki charakter, że mogłyby ograniczać wykonywanie tej swobody w danym państwie członkowskim przez spółki mające siedzibę w innym państwie członkowskim, przy czym nie jest konieczne wykazanie, że sporne przepisy rzeczywiście miały taki skutek, iż skłoniły niektóre z rzeczonych spółek do rezygnacji z nabycia, utworzenia lub utrzymania spółki zależnej w tym pierwszym państwie członkowskim. W związku z tym Trybunał orzekł, że przyznanie spółkom prawa wyboru w zakresie uwzględniania ich strat w państwie członkowskim ich siedziby lub w innym państwie członkowskim w znacznym stopniu zagrażałoby obowiązującemu wyważonemu podziałowi kompetencji podatkowych między państwami członkowskimi. Z uzasadnienia wyroku wynika też, że w  braku przepisów ujednolicających lub harmonizujących na poziomie wspólnotowym państwa członkowskie zachowują uprawnienia do określania w sposób jednostronny lub w drodze umów kryteriów podziału kompetencji podatkowych, w szczególności w celu unikania podwójnego opodatkowania.

Biorąc pod uwagę łącznie owe dwa argumenty dotyczące konieczności zapewnienia wyważonego podziału władztwa podatkowego pomiędzy państwami członkowskimi oraz zapobiegania unikaniu opodatkowania, ETS uznał, że system prawny, który tak jak fiński, przyznając prawo do odliczenia od podlegających opodatkowaniu dochodów spółki zależnej kwoty przekazanej tytułem przepływu pieniężnego wewnątrz grupy na rzecz spółki dominującej jedynie w przypadku, gdy ta spółka oraz spółka zależna mają siedzibę w tym samym państwie członkowskim, zmierza do osiągnięcia słusznych celów zgodnych z Traktatem o WE i należących do nadrzędnych względów interesu powszechnego oraz jest właściwy dla zagwarantowania osiągnięcia tych celów. Niemniej jednak - zdaniem Trybunału - ów system wychodzi poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia wszystkich zamierzonych celów.

Orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-231/05 - Oy AA (Finlandia);http://curia.europa.eu


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika