Czy darowizna na rzecz najbliższej rodziny jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn?

UZASADNIENIE

W dniu 27 października 2011r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zwolnienia z opodatkowania darowizny środków pieniężnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 21 marca 2011r. na polecenie Wnioskodawczyni zostały przelane z rachunku bankowego jej rodziców środki pieniężne w wysokości 50.000 zł, jako zaliczka na poczet zakupu lokalu mieszkalnego. Środki te zostały przekazane (zgodnie z ustaleniami umowy darowizny) bezpośrednio na rachunek bankowy osoby sprzedającej lokal, tytułem ?#189; kwoty na zakup mieszkania od p. X (...)?.

Wnioskodawczyni wskazała, iż środki zostały przelane z rachunku bankowego jej rodziców, ponieważ ona nie posiadała własnego rachunku bankowego.

Zakup lokalu został dokonany 07 kwietnia 2011r. w kancelarii notarialnej w (...).

W przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawczyni zajęła stanowisko, że w jej sytuacji ma miejsce darowizna na rzecz najbliższej rodziny. Darowizna jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn.

Wnioskodawczyni powołała się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym w podobnym stanie faktycznym orzeczono, iż zwolnieniu od podatku podlega nabycie tytułem darowizny środków pieniężnych, jeżeli przekazanie środków nastąpiło na rachunek bankowy prowadzony dla innego niż obdarowany podmiotu, ale na rzecz obdarowanego.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2009r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje ? przy nabyciu w drodze darowizny ? z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy ? z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast stosownie do przepisu art. 4a ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie tytułem darowizny własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują ? w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 ? ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
   
   

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 ze zm.).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ww. ustawy).

Stosownie do art. 4a ust. 4 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
   
   

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) ? stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 cyt. ustawy).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w dniu 21 marca 2011r., na polecenie Wnioskodawczyni, zostały przelane z rachunku bankowego jej rodziców środki pieniężne w wysokości 50.000 zł, jako zaliczka na rzecz zakupu lokalu mieszkalnego. Środki te zostały przekazane (zgodnie z ustaleniami umowy darowizny) bezpośrednio na rachunek bankowy osoby sprzedającej lokal (pani X) tytułem #189; kwoty na zakup mieszkania.

Zakup lokalu został dokonany 07 kwietnia 2011r.

W świetle powołanych powyżej przepisów należy stwierdzić, że podstawowym kryterium uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest zakwalifikowanie obdarowanego jako jednej z osób wymienionych w tym przepisie, oraz w przypadku, gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne w kwocie wyższej niż 9 637 zł, udokumentowania przez obdarowanego ich otrzymania jednym z trzech przewidzianych przez ustawodawcę sposobów.

W przypadku zawarcia umowy darowizny środków pieniężnych pomiędzy osobami najbliższymi, dla zastosowania przedmiotowego zwolnienia, środki te muszą zostać przekazane na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

W analizowanym stanie faktycznym środki pieniężne zostały przekazane przez rodziców Wnioskodawczyni bezpośrednio na rachunek osoby sprzedającej mieszkanie.

Zatem, skoro środki pieniężne będące przedmiotem darowizny nie wpłynęły na rachunek bankowy Wnioskodawczyni, lecz wprost na rachunek bankowy osoby sprzedającej mieszkanie, to opisana we wniosku darowizna będzie, dla celów podatkowych (w szczególności dla zastosowania omawianego zwolnienia), wadliwie udokumentowana. W konsekwencji, nie zostanie spełniony warunek określony w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn co oznacza, że opisana we wniosku darowizna środków pieniężnych podlegać będzie opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Odnosząc się do powołanego przez Wnioskodawczynię wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego należy stwierdzić, iż orzeczenia Sądu nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły.

Ponadto należy zauważyć, iż kształtująca się linia orzecznicza i interpretacyjna wskazuje na zasadność zastosowania omawianego zwolnienia w sytuacji, gdy wpłata środków pieniężnych jest dokonywana przez darczyńcę na konto dewelopera tytułem raty przysługujacej mu od obdarowanego. W ramach rachunku bankowego dewelopera prowadzącego inwestycje na rzecz wielu osób, wyodrębnione są bowiem subkonta poszczególnych osób, na które wpływają kolejne raty. Tym samym wpłaty przez darczyńców na subkonta obdarowanych, prowadzone dla nich przez dewelopera, można uznać za spełnienie warunku określonego w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, bowiem wskazane subkonto prowadzone jest na rzecz obdarowanego.

Jednak nie można się zgodzić ze stwierdzeniem, iż spełnieniem warunku udokumentowania otrzymania przez obdarowanego środków pieniężnych na jego rachunek bankowy będzie dokonanie wpłaty przez darczyńcę bezpośrednio na konto osoby trzeciej (nieprowadzone na rzecz obdarowanego). Takie podejście do omawianego zwolnienia prowadzi bowiem do nieuzasadnionej rozszerzającej wykładni analizowanego art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zwolnienia podatkowe, jako odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania, powinny być natomiast interpretowane ściśle, zgodnie z ich literalnym brzmieniem.

Zgodnie z ukształtowanym poglądem doktryny i stanowiskiem judykatury wykładnia językowa jest podstawowym i stosowanym w pierwszej kolejności rodzajem wykładni.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2001r., sygn. akt III NSA 3144/00, ONSA 2003 nr 1, poz. 22 stwierdził, że ?jeśli treść normy prawnej można wyprowadzić w sposób niebudzący wątpliwości z przepisu na podstawie wykładni językowej, to brak jest podstaw do modyfikowania wyników tej wykładni, poprzez stosowanie wykładni celowościowej. Taki zabieg prowadzi bowiem do niedopuszczalnego ?poprawiania? prawa przez organ je stosujący, który w tym przypadku przyznawałby sobie kompetencje ustawodawcy?.

Wobec powyższego należy podkreślić, że przepisy określające wyjątki od zasady, w tym przepisy określające zwolnienia podatkowe, powinny być interpretowane przy wykładni językowej.

Wykładnia językowa przedmiotowego przepisu pozwala w sposób jednoznaczny ustalić zakres zwolnienia podatkowego i jest on zgodny z zamiarem ustawodawcy. Wobec czego brak jest podstaw do interpretacji powyższego przepisu przy uwzględnieniu innych wykładni, np. celowościowej.

Gdyby bowiem zamiarem ustawodawcy było stosowanie zwolnienia do nabycia tytułem darowizny we wszystkich tych przypadkach, gdy środki pieniężne będące przedmiotem darowizny są przekazywane na jakikolwiek rachunek bankowy a nie ściśle analizowanym przepisem określony, dałby temu wyraz expressis verbis.

Zaznaczyć należy, iż w analizowanej sprawie tut. Organ podziela powszechnie reprezentowany w orzecznictwie pogląd ? wyrażony, m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 lutego 2010r. sygn. akt VIII SA/Wa 622/09 ? zgodnie z którym wykładni przepisów wprowadzających ulgi lub zwolnienia podatkowe albo wprowadzających inne wyjątki od konstytucyjnych zasad równości i powszechności opodatkowania, należy dokonywać w sposób ścisły. Wynika to z utrwalonego w orzecznictwie sądowym poglądu (zob. wyrok NSA z 13 stycznia 1994r., sygn. akt SA/Po 1598/93, MoPod 1994r. nr 10 s. 313 oraz wyrok NSA z 13 lipca 2001r., I SA/Gd 112/99, niepubl.; wyroki WSA w Warszawie: z 21 listopada 2007r., sygn. akt III SA/Wa 721/07; z 17 września 2008r., VIII SA/Wa 164/08 i przywołane w ich uzasadnieniach orzeczenia). Podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, który w wyroku z dnia 15 lipca 2009r. sygn. akt III SA/Po 302/09 stwierdził, że ?Ulga podatkowa jako określony rodzaj zwolnienia od obowiązku uiszczenia podatku jako należności publicznoprawnej ma co do swej istoty charakter wyjątkowy (jako wyjątek od powszechnej reguły nakazującej płacenie zobowiązań podatkowych ? zgodnie z art. 84 Konstytucji RP). Z uwagi na powyższe instytucja zwolnienia podatkowego winna być interpretowana wąsko, a sądy administracyjne nie powinny dążyć do uzupełniania przepisów dotyczących ulg podatkowych w drodze wykładni celowościowej. Tylko sam ustawodawca ma swobodne prawo w kształtowaniu odstępstw tego rodzaju.?

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.