Umowa dożywocia a zachowek

3.4.2023

Chcąc przekazać bliskim swoją nieruchomość za życia, wiele osób decyduje się na dokonanie umowy darowizny. Jednakże nie jest to jedyna droga. Warto rozważyć także zawarcie z bliskimi umowy dożywocia.

Czym jest umowa dożywocia?

 Regulacja umowy dożywocia znajduję się w artykułach od 908 do 916 kodeksu cywilnego. Art. 908 kc stanowi, że:

§ 1. Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

§ 2. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.

§ 3. Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości. 

Zatem umowa dożywocia polega na zobowiązaniu się właściciela nieruchomości (można również przenieść udział we współwłasności nieruchomości lub prawo użytkowania wieczystego) do przeniesienia jej własności na nabywcę, w połączeniu z zobowiązaniem tegoż nabywcy do zapewnienia właścicielowi lub osobie mu bliskiej, dożywotniego utrzymania. Konkretne postanowienia określające na czym ma polegać dożywotnie utrzymanie, Strony tej umową mogą w niej sprecyzować. W razie braku odpowiednich zapisów, dożywotnie utrzymanie obejmuje obowiązki wyrażone w par. 1 art. 908 k.c. Co ważne umowa ta dla swej ważności wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Płaci się również od niej podatek od czynności cywilnoprawnych.

Wpływ umowy dożywocia na roszczenie o zachowek

Zgodnie z kodeksem cywilnym, przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku - darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Natomiast wartość nieruchomości zbytej w drodze umowy dożywocia nie będzie brana w takim przypadku pod uwagę. Jeżeli zbyta nieruchomość stanowiła prawie cały spadek po danej osobie, uprawniony z tytułu zachowku będzie mógł go żądać, jednakże w istotnie pomniejszonej postaci.

 

 Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1145, ze zm.).

Udostępnij

Tweet

Michał Pichór

Radca prawny

Radca prawny, prawnik biznesu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją pracę magisterską napisał w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ. Ukończył aplikację radcowską prowadzoną przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie. Specjalista w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem windykacji należności oraz prawa umów.

Masz inne pytanie do prawnika?

ZAPYTAJ ONLINE

Komentarze

• JB 2019-11-04 15:43:09

  Jedno zdanie podważą wg. mnie sens całej opinii Jeżeli zbyta nieruchomość stanowiła prawie cały spadek po danej osobie, uprawniony z tytułu zachowku będzie mógł go żądać, jednakże w istotnie pomniejszonej postaci. CO TO ZNACZY?

• Mariusz W. 2019-07-19 19:11:03

  Dla mnie to wytłumaczenie jest niejasne i niepełne. Z tego wynika, że jakie by nie były inne przepisy, to i tak się można upominać o zachowek, jeśli na przykład mieszkanie stanowiło większą część spadku. 1. Co to znaczy "Prawie cały spadek"? Jeżeli obdarowany dostał mieszkanie, za które musiał zapłacić 35 tys. zł, jako wykup od gminy i musiał utrzymywać darczyńców dożywotnio (wartość mieszkania wpisana w akcie notarialnym 150 tys. zł). Jeśli przez 15 lat nie mieszkał w tym mieszkaniu, a ponosił koszty, to też musi spłacić zachowek? 2. Co to znaczy "W istotnie pomniejszonej postaci"? Czyli o ile? O około połowę? 3. Jak ten przepis ma się do przedawnienia darowizny uczynionej nie spadkobiercy, 12 lat temu - czyli wnukowi? To jest sedno problemu. Jeden przepis mówi, że dochodzenie zachowku od darowizny jest możliwe w ciągu 10 lat. Następnie są wyjątki, że od spadkobierców można dochodzić po tym terminie, a w art. 1007 jeszcze, że w ogóle można w ciągu 5 lat od ogłoszenia testamentu. W latach 90' Kodeks Cywilny był jasny, a teraz to jest niespójny bełkot. Czy jeżeli aktem notarialnym dostałem od dziadka i babci mieszkanie w zamian za służebność osobistą, mieszkanie wtedy było warte 150 tys. zł, z czego musiałem gminie zapłacić 35 tys. (promocja na wykup mieszkania pracowniczego przez dziadka), minęło od darowizny 12 lat, moja ciotka może ode mnie żądać zachowku? Dodam, że czworo rodzeństwa dostało po 10 tys. zł. i dziadek w testamencie napisał, że wszystko już dał i nic nie ma w testamencie. Zostały jednak nie ujęte testamentem meble. Rodzina się zrzekła ich na rzecz ciotki, lecz ta ich nie chce, tylko chce pieniądze. Przez 12 lat nie mieszkałem w tym mieszkaniu, kiedy mieszkał tam dziadek i babcia. Teraz tam nie mogę mieszkać, bo są sporne meble, których ciotka nie chce usunąć. Do tego wystąpiła o zachowek ode mnie. Czy może ode mnie żądać zachowku, jeżeli nie jestem spadkobiercą (wnuk), a od darowizny z ustanowioną służebnością do dożywotniego prawa zamieszkiwania w lokalu minęło 12 lat?

• Łucja 2019-05-31 16:31:49

  Jaka wiekszosc wszedzie oburzona a gdzie jestescie,byliscie jak te osoby potrzebowaly opieki,pomocy itp?????!!!! brac to owszem ale dac cos od siebie nie ma komu ale lapy wyciagac to pierwsi!!! Nie bez powodu ktos spisuje taka umowe,gdyby osoby inne zwiazane z tym tematem zasluzyly by na cokolwiek nikt nie zostal by pominiety a skoro jest inaczej to jest ku temu jakis powod!!!

• Andrzej 2019-04-21 10:56:27

  . Nie wierzę w prawo jakie teraz obowiązuje w Polsce tym bardziej spadkowe. Jeżeli notariusz nie informując spadkobierców o tym że wystawia czy wystawił akt notarialny dożywocia, a nie informuje o tym możliwych spadkodawców, umożliwia w majestacie prawa w demokratycznym kraju ,jednemu spadkobiercy zagarnąć cały majątek i zabiera możliwość pozostałym spadkobiercom udziału w spadku oraz uzyskanie zachowku nawet dla niepełnosprawnych inwalidów możliwych spadkobierców. Takie działanie uważam za niesłuszne i burzące porządek demokratyczny i jest pozbawianiem praw i złamaniem równości społecznej . Pomijanie przez notariusza aktem notarialny dożywocia innych spadkobierców to przekręt, tak myślę. Ile osób zostało oszukanych w naszym kraju i pozostawionych bez części spadku tak jak ja ,po rodzicach pomimo bliskiego kontaktu i bardzo dobrych stosunkach ze spadkodawcą lat 80 , opiekowałem się nim byłem na każde zawołanie do jego śmierci w wieku 90 lat i, pomimo tego uniemożliwia dochodzenia zachowku. Ten przepis aktu notarialnego dożywocia uznaje za niegodny i haniebny jeżeli spadkobiercy nie są o tym fakcie informowani przez notariusza, dziadostwo prawa do potęgi.

• Michał Pichór 2019-03-02 23:59:29

  Nieruchomość przekazana umową dożywocia nie będzie zaliczana do wartości spadku od którego przysługuje zachowek.

• irina8 2018-08-06 12:53:29

  w innym artykule czytalam ze umowa o dozywocie to jedyny sposob by nie placic zachowku ,to jak jest na prawde?