Czy w świetle opisanej we wniosku sytuacji zostanie ? zgodnie z art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 8 września 2010 r. (data wpływu ? 13 września 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 13 września 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 17 kwietnia 2008 r. Wnioskodawczyni nabyła spadek po zmarłej w dniu 1 lutego 2006 r. matce. W skład spadku wchodził udział wynoszący #189; części w prawie własności lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej 66,14 m² składającego się z trzech pokoi, przedpokoju, kuchni, łazienki, wc. Od tej czynności na podstawie art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie został pobrany podatek, ponieważ spełniała Pani wymogi wynikające z art. 16 ustawy o podatku od spadku i darowizn, co wynikało z oświadczenia złożonego w dniu 9 czerwca 2008 r.

Od dnia 23 maja 2007 r. mieszka Pani w tym lokalu, natomiast od dnia 31 lipca 2008 r. przysługuje jej prawo własności do całego lokalu z uwagi na darowiznę udziału wynoszącego #189; części uczynioną przez ojca. Chciałaby Pani sprzedać ww. lokal przed upływem 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego. Środki finansowe uzyskane ze sprzedaży lokalu zostaną przeznaczone, przed upływem 6 miesięcy od daty sprzedaży, na nabycie innego lokalu mieszkalnego, przy czym na zakup nowego lokalu zostanie przeznaczona ponad #189; środków uzyskanych ze sprzedaży. Lokal nabyty ze środków uzyskanych ze sprzedaży przedmiotowego mieszkania będzie mniejszy niż aktualny (dwupokojowy), położony bliżej miejsca Pani pracy i przede wszystkim opłaty związane w jego utrzymaniem będą na znacznie niższym poziomie.

Konieczność zmiany warunków mieszkaniowych wynika ze zmiany Pani sytuacji życiowej. Do dnia 17 czerwca 2010 r. zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu wraz z ojcem, prowadząc wraz z nim wspólne gospodarstwo domowe, w tym m.in. wspólnie ponosząc koszty utrzymania lokalu. Ojciec zmarł w dniu 17 czerwca 2010 r. i od tego czasu jest Pani zmuszona ponosić samodzielnie wszelkie koszty utrzymania lokalu. Na koszty te składają się:

• opłaty czynszowe - 566 zł miesięcznie,
• opłaty za gaz - ok. 170 zł na 2 miesiące,
• opłaty za prąd - ok. 160 zł na dwa miesiące.

Jest Pani zatrudniona w szkole podstawowe i osiąga wynagrodzenie w wysokości ok. 2 300 zł, z tymże po potrąceniach spłaty pożyczki mieszkaniowej oraz ubezpieczenia otrzymuje ok. 2 100 zł. Prowadzi Pani samodzielnie gospodarstwo domowe.

Ponadto cierpi Pani na tachykardię serca, zwyrodnienie stawów i kręgosłupa i w związku z leczeniem i zakupem leków ponosi miesięczne wydatki w wysokości ok. 400 zł. Po zapłaceniu kosztów związanych z lokalem mieszkalnym (ok. 730 zł miesięcznie) oraz wydatków na leczenie (ok. 400 zł miesięcznie) jak również kosztów związanych z dojazdem do miejsca pracy (ok. 250 zł miesięcznie) oraz po uiszczeniu rat spłaty pożyczki (ok. 440 zł miesięcznie) pozostają Pani bardzo skromne środki na zakup wyżywienia, ewentualnie odzieży, obuwia, środków higienicznych i chemicznych oraz na zaspokajanie pozostałych podstawowych potrzeb.

Końcowo wskazała Pani, iż po śmierci ojca, który otrzymywał emeryturę w wysokości ok. 2 000 zł miesięcznie i z którym prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, mieszkanie jest zbyt duże i zbyt drogie w utrzymaniu w stosunku do Jej potrzeb oraz możliwości zarobkowych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w świetle opisanej we wniosku sytuacji zostanie ? zgodnie z art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn ? zachowane prawo do ulgi w podatku od spadków i darowizn...

Zdaniem Pani, prawo do ulgi mieszkaniowej z art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn w tej sytuacji powinno być zachowane. Wystąpiła bowiem konieczność zmiany warunków mieszkaniowych w wyniku zmiany Jej sytuacji życiowej i aktualnego braku możliwości ponoszenia wysokich opłat związanych z utrzymaniem lokalu bez uszczerbku dla zaspokajania innych podstawowych potrzeb życiowych. Ponieważ nabycie mieszkania w drodze spadku nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r. w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust.

1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r., z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, który w przedstawionym stanie faktycznym nie ma zastosowania.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r., podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem darowizny. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 tej ustawy w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej, nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Ulga, o której mowa w ust. 1 art. 16 ww. ustawy przysługuje osobom, które łącznie spełniają warunki określone w art. 16 ust. 2 ww. ustawy, m.in., które: będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat o od dnia złożenia zeznania podatkowego ? jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,

Zgodnie z art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Przy czym obie przesłanki muszą wystąpić łącznie. Prawo do wyżej opisanej ulgi przysługuje również w przypadkach, gdy wymienione osoby ? po zamieszkaniu w nabytym w ten sposób budynku lub lokalu ? znajdują się w sytuacji życiowej powodującej konieczność zmiany warunków mieszkaniowych, skutkującą zbyciem przedmiotu masy spadkowej, przed upływem okresu określonego w art. 16 ust. 2 pkt 5 ustawy.

W Pani opinii konieczność zmiany warunków mieszkaniowych wynika z faktu braku możliwości ponoszenia samodzielnie wysokich kosztów utrzymania lokalu bez uszczerbku dla zaspokajania innych podstawowych i usprawiedliwionych potrzeb.

Dodatkowo z uwagi na fakt, iż ulgą objęte było nabycie udziału wynoszącego #189; części w lokalu, wystarczającym dla jej zachowania będzie ? Pani zdaniem ? przeznaczenie co najmniej #189; środków pochodzących ze sprzedaży mieszkania, niezależnie od oceny, że powoływana ustawa w brzmieniu przed 1 stycznia 2007 r. nie wymagała przeznaczenia całości środków na nabycie innego lokalu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że w dniu 1 lutego 2006 r. (tj. w dacie śmierci matki) nabyła Pani w drodze spadku udział wynoszący #189; części w lokalu mieszkalnym. Ponieważ nabycie ww. udziału w nieruchomości w drodze spadku nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r. w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

W myśl z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768), w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r., podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem spadku.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy. Natomiast zgodnie z dyspozycją wyrażoną w art. 6 ust. 1 pkt 1, przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje on z chwilą przyjęcia spadku.

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Gdy nabycie w drodze darowizny nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przed organem podatkowym na okoliczność dokonania tej darowizny (art. 6 ust. 4).

Podstawa opodatkowania określona została w art. 7 ust. 1 ustawy, a stanowi ją wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym:

1. w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej,
2. w drodze spadku przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej,
3. w drodze spadku przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej, sprawujące przez co najmniej dwa lata opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie umowy zawartej z nim przed organem gminy,

• nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Wskazana ulga, zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4;
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy;
3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu;
5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:



1. od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
2. od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Celem norm zawartych w treści ww. art. 16 jest nieobciążanie osób najbliższych darczyńcy (w przypadku darowizny ulga ta przysługuje wyłącznie osobom należącym do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn) oraz bliskich i najbliższych spadkodawcy znacznymi, pod względem finansowym, skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu majątkowego w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat. Ulga ta przysługuje po spełnieniu wszystkich warunków wskazanych w omawianym przepisie. Naruszenie chociaż jednego z nich powoduje utratę prawa do ulgi, co skutkuje ustaleniem przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego podatku od spadków i darowizn.

Jednakże nie wszystkie naruszenia warunków wymaganych do skorzystania z omawianej ulgi podatkowej powodują jej utratę. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 7 ww. ustawy nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji m.in. zbycie udziału w budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Pamiętać jednak należy, iż obie z przedstawionych przesłanek muszą wystąpić łącznie.

Ponieważ przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia ?konieczność zmiany warunków mieszkaniowych? interpretując to pojęcie odwołać się należy do orzecznictwa sądów administracyjnych. Zgodnie z nim konieczność zmiany warunków mieszkaniowych w rozumieniu art. 16 ustawy winna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdyż chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany. Zatem konieczność zmiany warunków mieszkaniowych występuje wówczas, gdy zachodzi nagła, nieoczekiwana sytuacja życiowa, w której znalazł się podatnik. Za przesłankę uzasadniającą zbycie lokalu mieszkalnego w świetle omawianej ustawy uznać należy więc trudne warunki materialne podatnika w sytuacji, gdy przeznaczy on środki pieniężne pochodzące ze sprzedaży mieszkania na zakup lokalu, w którym zobowiązany będzie do ponoszenia mniejszych opłat, a w wyniku czego nastąpi poprawa położenia materialnego podatnika. Okolicznością uzasadniającą konieczność zmiany warunków mieszkaniowych jest też stan zdrowia, jeśli w sposób oczywisty utrudnia lub uniemożliwia realizację potrzeb mieszkaniowych w lokalu nabytym w drodze spadku, a także trudna sytuacja życiowa, rodzinna, która wymaga poprawy, zmiany.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że w związku z koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych - spowodowanych brakiem możliwości ponoszenia samodzielnie wysokich kosztów utrzymania lokalu bez uszczerbku dla zaspokajania innych podstawowych i usprawiedliwionych potrzeb, co wynikło w następstwie śmierci dotychczas partycypującego w ww. kosztach ojca - zamierza Pani sprzedać przedmiotowy lokal mieszkalny, a ponad połowę uzyskanych środków pieniężnych przeznaczyć na zakup mniejszego a zarazem tańszego w utrzymaniu mieszkania .

Odnosząc się do powyższego stwierdzić należy, że w opisanej sytuacji zachodzi uzasadniona konieczność zmiany warunków mieszkaniowych wymagana art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn dla zachowania ulgi mieszkaniowej, pomimo zbycia lokalu nabytego w drodze spadku przed upływem 5 lat od dnia nabycia. Wskazać jednak należy, że okoliczność ta stanowi tylko jeden z warunków, a dla zachowania prawa do ulgi konieczne jest również nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. W sytuacji więc gdy spełnione zostaną wszystkie wskazane wyżej warunki prawo do ulgi, o której mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie wygaśnie.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.