Czy zarząd kadłubowy uzasadnia ustanowienie kuratora?
Po myśli art. 42 § 1 Kodeksu cywilnego jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora. W sprawie dotyczącej pewnej fundacji sąd odwoławczy powziął wątpliwość, czy przepis ten dotyczy również sytuacji, gdy osoba prawna ma tzw. zarząd kadłubowy. Zgodnie ze statutem ww. fundacji jej zarząd winien składać się z czterech członków, ale w Krajowym Rejestrze Sądowym ujawnione były tylko dwie osoby. Wspomnianą wątpliwość sąd odwoławczy przedstawił Sądowi Najwyższemu, który w odpowiedzi podjął uchwałę:
Utrata możliwości kierowania przez zarząd kadłubowy działalnością osoby prawnej lub reprezentowania jej na zewnątrz uzasadnia ustanowienie kuratora dla tej osoby (art. 42 § 1 k.c.).
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu zauważył, że ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach (tekst jednolity: Dz. U. z 1991 roku Nr 46, poz. 203 ze zmianami), podobnie jak Kodeks spółek handlowych i prawo spółdzielcze, nie określa minimalnej ani sztywnej liczby członków zarządu, odsyłając w tym zakresie do statutu. Zarządem kadłubowym jest zatem zarząd składający się z mniejszej liczby członków niż określona w statucie liczba minimalna albo sztywna. Taki kadłubowy zarząd jest organem istniejącym (nie można twierdzić, że zarządu w ogóle nie ma), jednak z punktu widzenia art. 42 § 1 k.c. istotne jest nie istnienie organu, lecz niemożność prowadzenia przez osobę prawną swoich spraw "z braku powołanych do tego organów". Ów brak oznacza nie tylko sytuację, gdy organu w ogóle nie ma, ale również sytuację, w której organ wprawdzie formalnie istnieje, ale nie może kierować działalnością osoby prawnej lub reprezentować jej na zewnątrz. Kierowanie działalnością osoby prawnej wiąże się m.in. z podejmowaniem uchwał. Jeżeli na skutek braku w składzie zarządu uchwał nie można podjąć, to uzasadnione będzie ustanowienie kuratora i to nawet wtedy, gdy taki kadłubowy zarząd zachowa możliwość reprezentowania osoby prawnej. Jeśli bowiem zarząd jest trzyosobowy, a reprezentować osobę prawną mogą dwaj członkowie zarządu, to brak trzeciego członka zarządu nie ma decydującego znaczenia dla możliwości skutecznego jej reprezentowania przez pozostałych członków zarządu. Ale już w spółce z o.o. przed posiedzeniem zarządu konieczne jest powiadomienie o posiedzeniu wszystkich członków (art. 208 § 5 k.s.h.), co przy braku trzeciej osoby będzie niewykonalne. Jeżeli nie nastąpi szybkie uzupełnienie składu zarządu kadłubowego, będzie to podstawa do ustanowienia kuratora zgodnie z art. 42 § 1 k.c.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 2012 roku, sygn. akt III CZP 40/12, OSNC 2013/2, poz. 18
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?