Co przynosi akt o usługach cyfrowych?

Akt o usługach cyfrowych jest kompleksowym zestawem nowych przepisów regulujących obowiązki dostawców usług cyfrowych.

Czym jest akt o usługach cyfrowych?

Akt o usługach cyfrowych jest pierwszą na świecie regulacją cyfrową, która nakłada na firmy cyfrowe w całej UE odpowiedzialność za treści zamieszczane na ich platformach.

Akt o usługach cyfrowych koncentruje się na tworzeniu bezpieczniejszego środowiska internetowego dla użytkowników i firm cyfrowych oraz na ochronie praw podstawowych w przestrzeni cyfrowej.

Wprowadza on nowe przepisy dotyczące:

• zwalczania nielegalnych treści w internecie, w tym nielegalnych towarów, usług i informacji, z pełnym poszanowaniem Karty praw podstawowych;
• przeciwdziałania zagrożeniom społecznym w internecie;
• identyfikowalności przedsiębiorców na internetowych platformach handlowych;
• środków przejrzystości w odniesieniu do platform internetowych;
• wzmocnionego nadzoru.

Akt o usługach cyfrowych (DSA) to nowy zbiór ogólnounijnych przepisów dotyczących usług cyfrowych działających jako pośrednicy dla konsumentów oraz towarów, usług i treści. W kontekście aktu o usługach cyfrowych usługi cyfrowe odnoszą się do usług pośrednich, takich jak dostawcy usług hostingowych, internetowe platformy handlowe i sieci mediów społecznościowych.

Celem DSA jest zbudowanie bezpieczniejszego i bardziej sprawiedliwego świata online. Wprowadzi przepisy, które w równym stopniu chronią wszystkich użytkowników w UE, zarówno w odniesieniu do nielegalnych towarów, treści lub usług, jak i ich praw podstawowych.

Np. DSA zapewnia:

• łatwy sposób zgłaszania nielegalnych treści, towarów lub usług;
• silniejsza ochrona osób, które są ofiarami nękania i nękania w internecie;
• przejrzystość w zakresie reklamy;
• zakazuje stosowania niektórych rodzajów reklamy ukierunkowanej, takich jak reklamy wykorzystujące dane wrażliwe lub dane małoletnich;
• łatwe w użyciu, bezpłatne mechanizmy reklamacyjne, jeśli platforma internetowa usunie nasze treści;
• uproszczone warunki.

Rada przyjęła akt o usługach cyfrowych 4 października 2022 r. Nowe przepisy obowiązują od 17 lutego 2024 r.

Ze względu na nieskoordynowane wysiłki regulacyjne na szczeblu krajowym kwestie regulacyjne objęte aktem o usługach cyfrowych podlegają wielu rozbieżnym przepisom w różnych państwach członkowskich, co powoduje zamieszanie zarówno wśród przedsiębiorstw, jak i obywateli. Akt o usługach cyfrowych ma na celu usprawnienie przepisów poprzez zdefiniowanie jednolitego zbioru ogólnounijnych przepisów oraz ustanowienie sieci koordynacji i egzekwowania przepisów we wszystkich państwach członkowskich.

Akt o usługach cyfrowych jest publikowany na stronie internetowej EUR-Lex. Można go przeczytać w dowolnym języku urzędowym UE.

Jak UE chce chronić nas on-line?

Unia Europejska aktywnie pracuje nad poprawą otoczenia cyfrowego z korzyścią dla wszystkich Europejczyków. Nasze życie cyfrowe powinno być bezpieczne, proste i zgodne z podstawowymi wolnościami.

Akt o usługach cyfrowych i akt o rynku cyfrowym stanowią jeden zbiór przepisów mających zastosowanie w całej UE. Mają 2 główne cele:

1. stworzenie bezpieczniejszej przestrzeni cyfrowej, w której chronione są prawa podstawowe wszystkich użytkowników usług cyfrowych;
2. stworzenie równych warunków działania w celu wspierania innowacji, wzrostu gospodarczego i konkurencyjności, zarówno na jednolitym rynku europejskim, jak i na świecie.

Akt o usługach cyfrowych wraz z aktem o rynkach cyfrowych tworzą pakiet dotyczący usług cyfrowych, który ma:

• zapewnić użytkownikom cyfrowym dostęp do bezpiecznych produktów i chronić prawa podstawowe użytkowników;
• umożliwić wolną i uczciwą konkurencję w sektorach cyfrowych pobudzającą innowacyjność i wzrost.

Akt prawny o usługach cyfrowych i akt o rynkach cyfrowych mają na celu stworzenie bezpieczniejszej przestrzeni cyfrowej, w której chronione są prawa podstawowe użytkowników, oraz ustanowienie równych warunków działania dla przedsiębiorstw.

Usługi cyfrowe wpływają na nasze życie na wiele różnych sposobów. Używamy ich do komunikowania się ze sobą, zakupów, zamawiania jedzenia, znajdowania informacji, oglądania filmów, słuchania muzyki i nie tylko.

Usługi cyfrowe ułatwiają również przedsiębiorstwom transgraniczny handel i dostęp do nowych rynków.  

Chociaż są to przykłady wielu korzyści płynących z transformacji cyfrowej, istnieją też problemy.

Pomimo szeregu ukierunkowanych interwencji sektorowych na szczeblu UE nadal istnieją znaczne luki i obciążenia prawne, które należy rozwiązać na początku cyfrowej dekady 2030.

Np. niektóre duże platformy kontrolują ważne ekosystemy w gospodarce cyfrowej. Pojawiły się one jako strażnicy dostępu na rynkach cyfrowych, z uprawnieniami do działania jako prywatni decydenci. Ich przepisy czasami skutkują niesprawiedliwymi warunkami dla przedsiębiorstw korzystających z tych platform i mniejszym wyborem dla konsumentów.

Kolejnym problemem jest handel i wymiana nielegalnych towarów, usług oraz treści w internecie. Usługi online są nadużywane przez manipulacyjne systemy algorytmiczne w celu zwiększenia rozprzestrzeniania się dezinformacji i do innych szkodliwych celów.

Te wyzwania i sposób, w jaki platformy się z nimi radzą, mają znaczący wpływ na prawa podstawowe w internecie.

W związku z tym Unia Europejska przyjęła nowoczesne ramy prawne, które zapewniają bezpieczeństwo użytkownikom w internecie, ustanawiają zarządzanie z ochroną praw podstawowych na czele oraz utrzymują sprawiedliwe i otwarte środowisko platform internetowych.

Czym są usługi cyfrowe?

Usługi cyfrowe obejmują dużą kategorię usług online, od prostych stron internetowych po usługi infrastruktury internetowej i platformy internetowe.

Przepisy określone w akcie o usługach cyfrowych dotyczą przede wszystkim pośredników i platform internetowych. Na przykład internetowe platformy handlowe, sieci społecznościowe, platformy udostępniania treści, sklepy z aplikacjami oraz internetowe platformy podróży i zakwaterowania.

Akt o usługach cyfrowych zawiera szczegółowe przepisy dotyczące bardzo dużych platform internetowych i wyszukiwarek. Są to platformy internetowe i pośrednicy, którzy mają w UE ponad 45 mln użytkowników miesięcznie. Muszą oni przestrzegać najsurowszych zobowiązań wynikających z ustawy.

Akt o rynkach cyfrowych zawiera przepisy regulujące platformy internetowe strażnika dostępu. Platformy strażnika dostępu są platformami cyfrowymi pełniącymi rolę systemową na rynku wewnętrznym, które funkcjonują jako wąskie gardła między przedsiębiorstwami a konsumentami w odniesieniu do ważnych usług cyfrowych. Niektóre z tych usług są również objęte aktem o usługach cyfrowych, ale z różnych powodów i z różnych rodzajów przepisów.

Co niesie ze sobą akt o usługach cyfrowych?

Akt o usługach cyfrowych zapewnia ochronę praw i uzasadnionych interesów wszystkich zaangażowanych stron, zwłaszcza obywateli UE.

Wzmocnienie pozycji użytkownika

Użytkownicy internetowi w UE zyskują większą kontrolę nad tym, co oglądają w internecie, oraz lepsze rozeznanie co do wyświetlających im się reklam.

Użytkownicy mogą zgłaszać nielegalne treści, a platforma ma obowiązek powiadomić ich o swojej decyzji w sprawie tych treści.

Przejrzystość

Akt zwiększa przejrzystość przepisów o moderowaniu treści w internecie, a jednocześnie zapewnia organom państwowym i badaczom szerszy dostęp do danych, tak by mogli lepiej poznawać przestrzeń internetową, jej oddziaływanie społeczne i potencjalne zagrożenia.

Ochrona małoletnich

Nowe przepisy lepiej też chronią małoletnich. Platformy, do których mają oni dostęp, nie mogą wyświetlać ukierunkowanych reklam opierających się na ich danych osobowych zdefiniowanych w unijnych przepisach.

Zwalczanie dezinformacji

Platformy muszą:

• stosować środki przeciwdziałające ryzyku związanemu z rozpowszechnianiem nielegalnych treści w internecie;
• wprowadzić mechanizm umożliwiający użytkownikom sygnalizowanie nielegalnych treści oraz szybko podejmować działania w odpowiedzi na takie zgłoszenia.

Jak akt o usługach cyfrowych ma przyczynić się do ochrony praw podstawowych użytkowników?

Akt prawny o usługach cyfrowych (DSA) wprowadza szereg przepisów mających na celu ochronę naszych praw podstawowych w internecie. Prawa te obejmują wolność myśli, wolność wypowiedzi, wolność informacji i wolność opinii bez manipulacji.

Akt o usługach cyfrowych zapewnia: 

• przejrzystość decyzji i nakazów usunięcia treści;
• publicznie dostępne sprawozdania na temat sposobu korzystania z zautomatyzowanego moderowania treści i poziomu błędu;
• harmonizacja reakcji na nielegalne treści w internecie.
• mniej ciemne wzory online;
• zakaz reklamy ukierunkowanej z wykorzystaniem danych wrażliwych lub danych małoletnich;
• większa przejrzystość przepływu informacji przez użytkowników, takich jak informacje o parametrach systemów rekomendacji i dostępnych warunkach.

Akt o usługach cyfrowych a dyrektywa o handlu elektronicznym

 Akt o usługach cyfrowych nie zastępuje dyrektywy o handlu elektronicznym.

Żeby jednak osiągnąć większą harmonizację, akt o usługach cyfrowych uwzględnia obowiązujące przepisy dyrektywy o handlu elektronicznym dotyczące wyłączeń odpowiedzialności, które gwarantują, że usługi pośrednie mogą nadal rozwijać się na jednolitym rynku.

Akt o usługach cyfrowych a RODO

Akt prawny o usługach cyfrowych ma na celu uzupełnienie przepisów ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) w celu zapewnienia najwyższego poziomu ochrony danych.

Na przykład w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych w celach reklamowych dostawcy usług platformowych są jednocześnie objęci zakresem aktu o usługach cyfrowych i RODO.

Oprócz warunków RODO dotyczących przetwarzania danych osobowych, akt o usługach cyfrowych zakazuje, aby dostawcy platform internetowych kierowali reklamy wykorzystujące profilowanie użytkowników, które opierają się na szczególnych kategoriach danych określonych w art. 9 ust. 1 RODO, takich jak orientacja seksualna, pochodzenie etniczne lub przekonania religijne.

Ponadto zabronione jest wykorzystywanie profilowania do prezentowania ukierunkowanych reklam, jeżeli dostawcy są świadomi z rozsądną pewnością, że użytkownik jest niepełny.

Akt prawny o usługach cyfrowych a akt o rynkach cyfrowych

Akt o usługach cyfrowych obejmuje pośredników i platformy internetowe (na przykład internetowe platformy handlowe, sieci społecznościowe, platformy udostępniania treści, sklepy z aplikacjami oraz internetowe platformy podróży i zakwaterowania) w celu określenia nowego standardu rozliczalności platform internetowych w odniesieniu do dezinformacji, nielegalnych treści i innych zagrożeń społecznych. Obejmuje ona nadrzędne zasady i solidne gwarancje wolności wypowiedzi i innych praw podstawowych.

Z kolei akt o rynkach cyfrowych (DMA) zawiera przepisy regulujące platformy internetowe strażnika dostępu. Jego celem jest zapewnienie, aby takie platformy działały w sposób sprawiedliwy online. Przepisy te przyczynią się do stworzenia równych warunków działania w celu wspierania innowacji, wzrostu gospodarczego i konkurencyjności, zarówno na jednolitym rynku europejskim, jak i na świecie.

Jakie nowe środki muszą wprowadzić firmy?

Platformy cyfrowe muszą wprowadzić szereg środków, które będą lepiej chronić użytkowników i zwiększą przejrzystość. To między innymi:

• zwalczanie sprzedaży nielegalnych produktów i usług;
• przeciwdziałanie nielegalnym treściom (fałszywym informacjom, propagandzie, nawoływaniu do nienawiści, molestowaniu i niegodziwemu traktowaniu dzieci w celach seksualnych), szybkie reagowanie na te treści i umożliwianie użytkownikom ich sygnalizowania – przy zachowaniu wolności wypowiedzi;
• stosowanie narzędzi moderowania treści, które obejmują możliwość zaskarżania decyzji o usunięciu treści zamieszczonych przez użytkowników lub o ograniczeniu dostępu do nich;
• zapewnianie użytkownikom większej przejrzystości co do warunków korzystania z usług i sposobu rekomendowania treści przez algorytmy;
• zakazanie reklam kierowanych do dzieci i wykorzystywania wrażliwych danych osobowych (płeć, orientacja seksualna, rasa, religia czy poglądy polityczne) do celów ukierunkowywania reklam;
• zakazanie stosowania zwodniczych interfejsów, czyli interfejsów wprowadzających w błąd, celowo zaprojektowanych w sposób mający podstępem nakłaniać użytkowników na przykład do nieświadomej subskrypcji usług.

Których firm dotyczy akt?

Akt o usługach cyfrowych ma zastosowanie do wszystkich pośredników i platform internetowych w UE, na przykład internetowych platform handlowych, sieci społecznościowych, platform udostępniania treści, sklepów z aplikacjami oraz internetowych platform podróży i zakwaterowania.

Małe i mikroprzedsiębiorstwa są zwolnione z niektórych przepisów, które mogą być dla nich bardziej uciążliwe. Komisja Europejska będzie uważnie monitorować wpływ nowego rozporządzenia na MŚP.

Bardzo duże platformy internetowe i wyszukiwarki (VLOP i VLOSE) mają dodatkowe obowiązki.

Aktu o usługach cyfrowych muszą więc przestrzegać wszystkie firmy internetowe, które świadczą usługi pośrednie i zapewniają użytkownikom dostęp do treści, produktów i usług na jednolitym rynku UE, bez względu na to, czy mają one siedzibę w Unii, czy poza nią. To między innymi:

• internetowe platformy handlowe;
• serwisy społecznościowe;
• platformy udostępniania treści;
• internetowe platformy z ofertami podróży i zakwaterowania.

Przepisy są proporcjonalne do wielkości firm i ich wpływu na społeczeństwo. Bardzo małe platformy są zwolnione z większości obowiązków.

Ostrzejsze przepisy mają zastosowanie do bardzo dużych platform internetowych i bardzo dużych wyszukiwarek internetowych mających ponad 45 mln aktywnych użytkowników w UE (to 10% ludności UE) – ze względu ich kluczową rolę w handlu elektronicznym, rozpowszechnianiu informacji oraz ułatwianiu wymiany opinii i idei.

Bardzo duże platformy internetowe i wyszukiwarki to te, których przeciętni użytkownicy sięgają lub przekraczają 10 % ludności UE. Jest to równoznaczne z posiadaniem 45 milionów użytkowników lub więcej.

Komisja Europejska wyznaczyła następujące bardzo duże platformy internetowe i 2 bardzo duże wyszukiwarki: VLOP: Alibaba AliExpress, Sklep Amazon, Apple AppStore, Booking.com, Facebook, Mapy Google, Google Play, Zakupy Google, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Pornhub, Snapchat, Stripchat, TikTok, Wikipedia, X (wcześniej znany jako Twitter), XVideos, YouTube, Zalando; VLOSE: Bing, wyszukiwarka Google.

W przypadku tych firm nowe przepisy wprowadzają dodatkowe wymogi, takie jak:

• ustanowienie podlegających audytom planów zmniejszania ryzyka, które dotyczą stwarzanego przez te firmy ryzyka systemowego, takiego jak dezinformacja, manipulacje wyborcze, cyberprzemoc wobec kobiet lub niegodziwe traktowanie małoletnich w celach seksualnych;
• udostępnianie danych badaczom i organom państwowym;
• pozostawienie użytkownikom wyboru, czy chcą otrzymywać spersonalizowane rekomendacje, a jeżeli chcą – to w jaki sposób (np. nie na podstawie wyszukiwań internetowych).

Bardzo duże platformy internetowe (VLOP) i wyszukiwarki (VLOSE) muszą spełniać szereg obowiązków, takich jak:

• przeprowadzanie ocen ryzyka;
• wprowadzenie środków ograniczających ryzyko;
• zapewnienie łatwej do odczytania i wielojęzycznej wersji ich warunków;
• wprowadzenie mechanizmu reagowania kryzysowego;
• utworzenie publicznego repozytorium reklam wykorzystywanych w ich usługach.

Ponadto są one zobowiązane do wdrożenia tych obowiązków 4 miesiące po ich wyznaczeniu. Oznacza to, że w przypadku VLOP i VLOSE wyznaczonych w kwietniu 2023 r. obowiązki te mają już zastosowanie.

Kiedy platformy mają wdrożyć akt prawny o usługach cyfrowych?

Akt prawny o usługach cyfrowych został zaproponowany w grudniu 2020 r. Porozumienie polityczne osiągnięto w kwietniu 2022 r. i weszło ono w życie w listopadzie 2022 r.

Do 17 lutego 2023 r. platformy i wyszukiwarki były zobowiązane do publikowania swoich numerów użytkowników. W dniu 25 kwietnia 2023 r. Komisja wyznaczyła pierwsze bardzo duże platformy internetowe i wyszukiwarki (VLOP i VLOSE), a drugą partię 20 grudnia.

Platformy wyznaczone jako VLOP lub VLOSE mają 4 miesiące od wyznaczenia na zgodność z przepisami DSA, co obejmuje publikację oceny ryzyka.

Wszystkie podmioty objęte regulacją muszą stosować się do aktu o usługach cyfrowych od dnia 17 lutego 2024 r. Jest to również termin, w którym państwa członkowskie powinny ustanowić koordynatorów ds. usług cyfrowych.

Co jeśli firmy nie przestrzegają przepisów?

Wobec firm, które nie przestrzegają aktu o usługach cyfrowych, stosuje się sankcje i grzywny proporcjonalne do ich wielkości:

• firmy mające mniej niż 45 mln aktywnych użytkowników podlegają sankcjom, w tym grzywnom, przewidzianym w prawie krajowym państw członkowskich
• firmy mające więcej niż 45 mln aktywnych użytkowników podlegają grzywnom w wysokości do 6% ich światowego obrotu.

Czym są ciemne wzorce?

Ciemne wzorce są sposobem projektowania platform internetowych, aby oszukać użytkowników do robienia rzeczy, których inaczej nie wzięliby pod uwagę, często, ale nie zawsze angażując pieniądze.

Np. platformy mogą nakłonić użytkowników do udostępniania większej ilości informacji, niż w przeciwnym razie by się na to zgodzili. Albo mogą reklamować tańszy, ale niedostępny produkt, a następnie kierować użytkownika do podobnych produktów, które kosztują więcej. Inne przykłady obejmują oszukiwanie użytkowników do subskrypcji usług, ukrywanie lub tworzenie mylących przycisków, co utrudnia rezygnację z subskrypcji biuletynów i nie tylko.

Akt o usługach cyfrowych zawiera obowiązek, który odpowiada zakazowi stosowania tzw. ciemnych wzorców na platformach internetowych. Zgodnie z tym obowiązkiem platformy internetowe będą musiały zaprojektować swoje usługi w sposób, który nie oszukuje, nie manipuluje ani nie zakłóca w inny sposób zdolności użytkowników do podejmowania wolnych i świadomych decyzji.

Jak akt o usługach cyfrowych ma się przyczynić do zwalczania dezinformacji?

Akt o usługach cyfrowych wprowadza szereg obowiązków w zakresie przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się dezinformacji.

Po pierwsze, wymaga się od VLOP i VLOSE przeprowadzania ocen ryzyka w odniesieniu do różnych elementów ich usług. Oceny ryzyka powinny obejmować ryzyko wynikające z ich projektowania, funkcjonowania lub wykorzystywania, takie jak skoordynowane kampanie dezinformacyjne. W ocenie należy rozważyć, w jaki sposób usługi VLOP lub vlose są wykorzystywane do rozpowszechniania lub wzmacniania wprowadzających w błąd treści. Na podstawie ocen ryzyka platformy internetowe są zobowiązane do wdrożenia środków ograniczających ryzyko.

Po drugie, VLOP i VLOSE muszą dysponować mechanizmem reagowania kryzysowego. Powinno to obejmować środki, które należy podjąć, gdy ich platforma jest wykorzystywana do szybkiego rozpowszechniania dezinformacji.

Po trzecie, w akcie o usługach cyfrowych zachęca się platformy do przystąpienia do dobrowolnego kodeksu postępowania w zakresie dezinformacji. 

Wreszcie w akcie o usługach cyfrowych uznaje się rolę, jaką reklamy ukierunkowane mogą odgrywać w rozpowszechnianiu dezinformacji. Oprócz przepisów ograniczających reklamy ukierunkowane, akt o usługach cyfrowych wymaga od VLOP oraz VLOSE prowadzenia publicznego repozytorium reklam. Repozytoria te pomogą naukowcom w badaniu pojawiających się zagrożeń, takich jak kampanie dezinformacyjne, które negatywnie wpływają na zdrowie publiczne, bezpieczeństwo, dyskurs obywatelski, udział w życiu politycznym lub równość.

Jak akt o usługach cyfrowych ma zwalczać nielegalne treści w internecie?

Akt o usługach cyfrowych wymaga, aby platformy dysponowały łatwymi w użyciu mechanizmami oznaczania nielegalnych treści. Platformy powinny terminowo przetwarzać zgłoszenia nielegalnych treści, przekazując informacje zarówno użytkownikowi, który sygnalizuje nielegalne treści, jak i użytkownikowi, który opublikował treści na podstawie swojej decyzji, oraz wszelkim dalszym działaniom.

To, co stanowi nielegalne treści, jest zdefiniowane w innych przepisach na szczeblu UE lub na szczeblu krajowym – jak np. treści o charakterze terrorystycznym, materiały przedstawiające niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych czy nielegalne nawoływanie do nienawiści są definiowane na szczeblu UE.

Jeśli treści są nielegalne tylko w danym państwie członkowskim, co do zasady należy je usuwać wyłącznie na terytorium, na którym są one nielegalne.

Zmiany dotyczące moderowania treści

Akt o usługach cyfrowych zobowiązuje platformy do posiadania punktu kontaktowego dla użytkowników, takiego jak adresy e-mail, wiadomości błyskawiczne lub chatboty. Platformy internetowe będą również musiały zapewnić szybki i bezpośredni kontakt i nie mogą polegać wyłącznie na zautomatyzowanych narzędziach, ułatwiając użytkownikom dotarcie do platform, jeśli chcą złożyć skargę. Po drugie, platformy internetowe muszą zapewnić, aby skargi były rozpatrywane przez wykwalifikowany personel oraz aby sprawa była rozpatrywana w sposób terminowy i niedyskryminacyjny. Platformy internetowe muszą również podać jasne i konkretne powody swoich decyzji o moderacji. Po trzecie, jeśli użytkownik zdecyduje się na weryfikację decyzji, musi być ona rozpatrywana nieodpłatnie za pośrednictwem wewnętrznego systemu skarg platformy.

Dotąd jedynym sposobem rozstrzygnięcia sporu między użytkownikiem a platformą był sąd. Od dnia 17 lutego 2024 r., po pełnym zastosowaniu aktu o usługach cyfrowych, użytkownicy zostali uprawnieni do pozasądowego rozstrzygania sporów. Koszt ten powinien być przystępny cenowo i ponoszony przez platformę, z której korzystają.

Co to jest uzasadnienie?

Jeżeli platformy internetowe zdecydują się na usunięcie treści, muszą teraz przekazać wszystkim zainteresowanym użytkownikom informacje zwane „powodami”, w których wyszczególniono, dlaczego treści te zostały usunięte bądź ograniczone.

VLOP muszą również przesyłać te uzasadnienia bez żadnych danych osobowych do zbiorowej bazy danych zwanej bazą danych przejrzystości DSA. Baza danych przejrzystości DSA pozwala naukowcom konsultować się z nieprecedensową liczbą decyzji dotyczących moderacji treści i badać ewolucję ryzyk systemowych objętych aktem o usługach cyfrowych.

Czy akt prawny o usługach cyfrowych ogranicza reklamy ukierunkowane?

Akt prawny o usługach cyfrowych (DSA) sprawia, że reklama jest bardziej przejrzysta, zapewniając, iż jest ona wyraźnie oznakowana oraz że dostępne są informacje o tym, kto umieszcza reklamę i dlaczego ją widzisz.

Wprowadzono także całkowity zakaz reklamy ukierunkowanej z wykorzystaniem chronionych danych, takich jak orientacja seksualna, pochodzenie etniczne bądź religia, oraz reklamy ukierunkowanej skierowanej do nieletnich.

W jaki sposób akt prawny o usługach cyfrowych chroni dzieci korzystające z internetu?

Chociaż UE ma już pewne przepisy mające na celu ochronę dzieci w internecie, takie jak te zawarte w dyrektywie o audiowizualnych usługach medialnych, akt o usługach cyfrowych wprowadza szczególne obowiązki platform.

Między innymi w akcie o usługach cyfrowych wymaga się, żeby usługi pośrednie, które są przede wszystkim kierowane lub wykorzystywane przez małoletnich, dokładały starań, aby ich warunki korzystania z usług były łatwo zrozumiałe dla małoletnich.

Poza tym platformy internetowe wykorzystywane przez małoletnich powinny:

• projektują swój interfejs z najwyższym poziomem prywatności, ochrony i bezpieczeństwa małoletnich lub uczestniczą w kodeksach postępowania w celu ochrony małoletnich;
• rozważyły najlepsze praktyki i dostępne wytyczne, takie jak nowa europejska strategia na rzecz lepszego internetu dla dzieci (BIK+);
• nie przedstawianie reklam osobom nieletnim w oparciu o profilowanie.

Bardzo duże platformy internetowe i wyszukiwarki (VLOP i VLOSE) muszą dołożyć dodatkowych starań w celu ochrony małoletnich.

Obejmuje to zapewnienie, aby ich ocena ryzyka obejmowała prawa podstawowe, w tym prawa dziecka. Powinny one ocenić, jak łatwo dzieciom i młodzieży zrozumieć, jak działa ich usługa i możliwe narażenie na treści, które mogą zaszkodzić ich zdrowiu fizycznemu lub psychicznemu lub rozwojowi moralnemu.

 Czym jest mechanizm reagowania kryzysowego?

W kontekście wojny w Ukrainie i związanego z nią manipulowania informacjami w internecie do tekstu rozporządzenia dodano nowy artykuł, który wprowadza mechanizm reagowania kryzysowego.

Pozwoli on analizować wpływ działalności bardzo dużych platform internetowych i bardzo dużych wyszukiwarek internetowych na dany kryzys oraz podejmować decyzje o środkach, które należy wprowadzić, żeby zapewnić poszanowanie praw podstawowych.

Kto egzekwuje DSA?

Nadzór nad przepisami jest dzielony między Komisję Europejską – odpowiedzialną przede wszystkim za VLOP i VLOSE – oraz państwa członkowskie odpowiedzialne za inne platformy i wyszukiwarki - w zależności od miejsca ich siedziby.

Komisja będzie miała takie same uprawnienia nadzorcze jak na mocy obowiązujących przepisów antymonopolowych, w tym uprawnienia dochodzeniowe i możliwość nakładania grzywien w wysokości do 6% globalnych dochodów.

Państwa członkowskie zostały zobowiązane do wyznaczenia właściwych organów – zwanych koordynatorami ds. usług cyfrowych – do dnia 17 lutego 2024 r. - w celu nadzorowania zgodności usług ustanowionych w ich jurysdykcji oraz uczestnictwa w unijnym mechanizmie współpracy.

Koordynator ds. usług cyfrowych jest organem odpowiedzialnym za stosowanie i egzekwowanie aktu o usługach cyfrowych w każdym państwie członkowskim. Państwa członkowskie muszą je wyznaczyć do dnia 17 lutego 2023 r.

DSC przyczynią się do monitorowania egzekwowania aktu o usługach cyfrowych wraz z Komisją. Będą one miały uprawnienia do żądania dostępu do danych VLOP/VLOSE, nakazywania inspekcji i nakładania grzywien w przypadku naruszenia. Będą one również odpowiedzialne za poświadczanie „zaufanych podmiotów sygnalizujących” i pozasądowych organów rozstrzygania sporów.

W akcie o usługach cyfrowych określono wysoki standard niezależności krajowych organów regulacyjnych. Zawiera on wyraźne wymogi dotyczące niezależności przy wyznaczaniu koordynatorów ds. usług cyfrowych w państwach członkowskich. Państwa członkowskie będą musiały dopilnować, żeby ich koordynator ds. usług cyfrowych dysponował odpowiednimi zasobami finansowymi, technicznymi i ludzkimi do wykonywania swoich zadań. Koordynatorzy ds. usług cyfrowych powinni pozostać w pełni niezależni w podejmowaniu decyzji i nie zwracać się o instrukcje do swoich rządów ani innych organów, w szczególności platform internetowych.

Zaufany flagger

Zaufane podmioty sygnalizujące posiadają szczególną wiedzę fachową i kompetencje w zakresie wykrywania, identyfikowania i zgłaszania nielegalnych treści oraz są niezależne od platform internetowych. Platformy internetowe muszą zapewnić priorytetowe traktowanie zgłoszeń składanych przez zaufane podmioty sygnalizujące i ich terminowe przetwarzanie.

Zgodnie z aktem o usługach cyfrowych zaufany podmiot sygnalizujący to status przyznawany przez koordynatora ds. usług cyfrowych w państwie członkowskim, w którym zamieszkuje osoba ubiegająca się o zaufany podmiot sygnalizujący.

Aby odnieść sukces, wnioskodawca musi: 

• Posiada szczególną wiedzę fachową i kompetencje w zakresie wykrywania, identyfikowania i zgłaszania nielegalnych treści;
• Być niezależne od dowolnego dostawcy platform internetowych;
• Prowadzą swoje działania w celu starannego, dokładnego i obiektywnego składania powiadomień o nielegalnych treściach.

Status „zaufanego podmiotu sygnalizującego” zostanie przyznany przez koordynatora ds. usług cyfrowych państwa członkowskiego, w którym wnioskodawca ma siedzibę, pod warunkiem że podmiot składający wniosek spełnia wszystkie warunki określone w rozporządzeniu.

Koordynatorzy ds. usług cyfrowych zaczną działać najpóźniej 17 lutego 2024 r. Zalecamy monitorowanie rozwoju sytuacji w państwie członkowskim Państwa siedziby przed upływem tego terminu, aby uzyskać informacje na temat szczegółowej procedury, która będzie regulowana na szczeblu krajowym.

Tylko podmioty mające siedzibę w UE mogą ubiegać się o status „zaufanego podmiotu sygnalizującego” na mocy aktu o usługach cyfrowych.

Czy DSA będzie wpływać na cenzurę treści i ograniczenie wolności wypowiedzi w internecie?

W ramach aktu o usługach cyfrowych bardzo duże platformy internetowe oraz bardzo duże wyszukiwarki internetowe muszą przeprowadzać ocenę ryzyka wynikającego z ich usług. Obejmuje to dezinformację lub manipulację wyborczą, cyberprzemoc wobec kobiet czy szkody dla nieletnich w internecie. Następnie muszą one podjąć odpowiednie środki zmniejszające ryzyko.

Czasami mogą pojawić się wątpliwości co do zdolności bardzo dużej platformy internetowej bądź wyszukiwarki do reagowania na zagrożenia dla społeczeństwa i ryzyko nieprzestrzegania aktu o usługach cyfrowych. W takich przypadkach Komisja Europejska może skorzystać ze swoich uprawnień dochodzeniowych.

Uprawnienia dochodzeniowe Komisji obejmują możliwość wysyłania wniosków o udzielenie informacji, uprawnienia do przeprowadzania przesłuchań lub inspekcji, a także uprawnienia związane z egzekwowaniem prawa, takie jak nakładanie dodatkowych środków, grzywien lub okresowych kar pieniężnych.

Uprawnieniate mogą być wykorzystywane wyłącznie w uzasadnionych przypadkach zapewnienia zgodności z aktem o usługach cyfrowych i tylko w zakresie, w jakim jest to konieczne i proporcjonalne. Wszystkie decyzje Komisji podlegają zaskarżeniu przed Trybunałem Sprawiedliwości UE.

W razie kryzysu krajowy koordynator ds. usług cyfrowych lub Komisja mogą przyjąć środki tymczasowe. Takie środki należy jednak uznać za ostateczność. Komisja ceni sobie wolność wypowiedzi i informacji jako kluczowe filary naszych demokracji. W związku z tym wszelkie środki nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne do zapobiegania poważnym szkodom i powinny być ograniczone w czasie, przestając stosować po zebraniu pełnego zakresu dowodów.

Ponadto w art. 8 aktu o usługach cyfrowych wyraźnie określono, iż zabrania się nakładania na dostawców platform internetowych ogólnych obowiązków w zakresie monitorowania.

Podstawa prawna:

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych) (Dz.Urz. UE z 27.10.2022, L 277/1).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl