Co zrobić, gdy nagle potrzebujesz pomocy medycznej?

Dowiedz się, co się dzieje, gdy zadzwonisz pod numery alarmowe i przyjedzie karetka? Gdzie trafiają poszkodowani? Kiedy dzwonić po pogotowie? Gdzie i jak skorzystać z pomocy medycznej w nocy, niedzielę lub w święto?

Pogotowie i numer alarmowy

Jeśli jesteś świadkiem zagrożenia zdrowia lub życia człowieka, zadzwoń pod numer: 

• 999 – numer alarmowy pogotowia ratunkowego – połączenie odbiera bezpośrednio dyspozytor medyczny. 
• 112 – numer alarmowy, który obowiązuje w całej Unii Europejskiej. Numer 112 służy do powiadamiania w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia, ale także mienia. Połączenie odbiera operator, który po rozmowie z Tobą powiadomi odpowiednie służby: pogotowie, straż pożarną, policję, służby ratownictwa wodnego itp. Może także połączyć Cię bezpośrednio z właściwą służbą.

Jeżeli zatem potrzebujesz natychmiastowej pomocy, bo zagrożone jest Twoje lub czyjeś życie, możesz zadzwonić na jeden z dwóch numerów ratunkowych: 999 lub 112.

Nie wzywaj karetki do zachorowań i zdarzeń, które nie powodują nagłego zagrożenia zdrowia i życia.

System ratownictwa opiera się na współdziałaniu zespołów ratownictwa medycznego, straży pożarnej i policji oraz innych służb. Współdziałanie oznacza, że każda z tych służb wykonuje określone zadania i wzajemnie powiadamiają się o wydarzeniu. Wystarczy, że zadzwonisz pod jeden numer telefonu.

Dzwonisz na 999?

Dyspozytor zapyta Cię:

• Co się stało?
• Gdzie to się stało?
  • Podaj dokładny adres (pełną nazwę miejscowości, ulicę, numer domu, gminę, powiat, a także województwo, ponieważ nazwy miejscowości się powtarzają).
• Ile osób jest poszkodowanych?
• Jaki jest stan osoby poszkodowanej? Czy się rusza? Czy oddycha?
• Jak się nazywa (imię, nazwisko) osoba poszkodowana? Ile ma lat?
  • Podaj orientacyjny wiek osoby poszkodowanej.
• Jak się nazywasz?
  • Podaj swoje imię i nazwisko.
• Jaki jest Twój numer telefonu?
  • Dyspozytor przekaże go zespołowi karetki. Kontakt z Tobą może im ułatwić znalezienie adresu lub najkrótszej drogi dojazdu.
• Jak dojechać?
  • Podaj miejsca charakterystyczne (szkoła, kościół, kapliczka itp.).
• Czy ktoś będzie czekał na karetkę? 

Wzywając karetkę pogotowia:

• zachowaj spokój, nie krzycz i nie poganiaj dyspozytora;
• odpowiadaj na pytania;
• stosuj się do poleceń.

Nie odkładaj słuchawki, nie rozłączaj się, dopóki dyspozytor nie zakończy rozmowy. Połączenia na numery alarmowe są bezpłatne – nie zapłacisz za tę rozmowę bez względu na długość jej trwania.

Czekając na karetkę, staraj się nie korzystać z telefonu, z którego było zgłoszenie. Do chwili przyjazdu karetki jest to jedyna możliwość kontaktu. Dyspozytor lub zespół karetki może próbować skontaktować się z Tobą, by uzyskać dodatkowe informacje.

Kiedy wzywać pogotowie?

Pogotowie ratunkowe wzywaj wyłącznie w sytuacji:

• bezpośredniego zagrożenia życia;
• sytuacji nagłej, której skutkiem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu, uszkodzenie ciała lub utrata życia.

Przykładowe sytuacje, które wymagają wezwania zespołu ratownictwa medycznego:

• utrata przytomności;
• zaburzenia świadomości;
• urazy powstałe w wyniku wypadku komunikacyjnego;
• bardzo wysoka gorączka z drgawkami i/lub objawami, które zwykle u danej osoby podczas gorączki nie występują;
• zatrzymanie akcji serca;
• ostry ból w klatce piersiowej lub ostry ból brzucha;
• drgawki;
• zaburzenia rytmu serca;
• nasilona duszność;
• uporczywe wymioty, zwłaszcza z domieszką krwi;
• masywny krwotok z dolnego odcinka przewodu pokarmowego;
• masywny krwotok z dróg rodnych;
• gwałtownie postępujący poród;
• ostre i nasilone reakcje uczuleniowe (wysypka, duszność) będące efektem zażycia leku, ukąszenia lub użądlenia przez jadowite zwierzę;
• zatrucia lekami, środkami chemicznymi lub gazami, połknięcie środka żrącego;
• rozległe oparzenia;
• udar cieplny;
• wyziębienie organizmu;
• porażenie prądem;
• podtopienie lub utonięcie;
• zadławienie się;
• agresja spowodowana chorobą psychiczną;
• próba samobójcza;
• upadek z dużej wysokości;
• rozległa rana będąca efektem urazu;
• urazy kończyny dolnej uniemożliwiające samodzielne poruszanie się.

Dyspozytor medyczny, po ocenie sytuacji, może odmówić wysłania karetki, podając przyczynę odmowy oraz sposób dalszego postępowania.

Przeczytaj magazyn Ze Zdrowiem nr 7 - pierwsza pomoc.

Jaką pomoc otrzymasz?

Są trzy rodzaje karetek:

• P – w skład medycznego zespołu ratunkowego wchodzą tylko ratownicy i pielęgniarki ratunkowe;
• S – w skład medycznego zespołu ratunkowego wchodzi lekarz, karetka może mieć bogatsze wyposażenie niż karetka P;
• N – specjalistyczna karetka przystosowana do przewozu noworodków i dzieci do 1. roku życia.

Zespół ratownictwa medycznego ma za zadanie ustabilizować pacjenta, by było możliwe bezpieczne przewiezienie go do szpitala.

Pacjent jest zwykle transportowany do najbliższego szpitala, chyba że zespół oceni, że wymaga leczenia w określonym szpitalu specjalistycznym (np. ma zawał i musi być wówczas przetransportowany do najbliższego szpitala, który zajmuje się leczeniem zawałów). Ani pacjent, ani jego rodzina nie mogą wybrać, gdzie trafi chory.

Może się zdarzyć, że zespół karetki oceni konieczność przetransportowania pacjenta helikopterem medycznym – wówczas wzywa Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Pacjent nie może sam zażądać Lotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Transport na SOR – szpitalny oddział ratunkowy 

Zespół ratownictwa medycznego udziela pomocy poszkodowanym i transportuje ich w razie potrzeby do szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR). Pacjent jest zwykle transportowany karetką do najbliższego szpitala. Ale zespół ratowniczy karetki może ocenić, że wymaga on leczenia w określonym szpitalu specjalistycznym. Jeżeli np. ma zawał, musi być przetransportowany do najbliższego szpitala, który zajmuje się leczeniem zawałów. Ani pacjent, ani jego rodzina nie mogą wybrać, gdzie trafi chory.

Pogotowie ratunkowe wzywaj wyłącznie w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia człowieka!

Nocna i świąteczna opieka zdrowotna

Czym jest nocna i świąteczna opieka zdrowotna?

W okresie świątecznym możesz potrzebować pomocy lekarza. Jeśli nagle zachorujesz lub stan Twojego zdrowia nagle się pogorszy, możesz udać się po pomoc do dowolnego punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Pamiętaj, że nie obowiązuje rejonizacja. W razie nagłego pogorszenia stanu zdrowia możesz więc skorzystać z pomocy medycznej w całym kraju - niezależnie od tego, gdzie mieszkasz. W przypadku nagłego ataku choroby, przeziębienia, bólu brzucha lub gorączki w dni ustawowo wolne od pracy możesz wybrać najbliższą placówkę nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Nie potrzebujesz skierowania. Nie obowiązuje również rejonizacja.

Przychodnie podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) nie pełnią dyżurów całodobowych. W noce i w dni ustawowo wolne od pracy ich rolę przejmują przychodnie nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, w których możesz otrzymać pomoc w godzinach od 18:00 do 8:00 dnia następnego oraz całodobowo w dni ustawowo wolne od pracy. W tym czasie możesz też skorzystać z pomocy na Teleplatformie Pierwszego Kontaktu (TPK). Wystarczy, że zadzwonisz pod bezpłatny numer 800 137 200 lub wypełnisz formularz.

Nocna i świąteczna opieka zdrowotna działa na podobnych zasadach, jak podstawowa opieka zdrowotna. Możesz z niej skorzystać, gdy nie przyjmuje Twój lekarz rodzinny, nie działa Twoja placówka POZ.

W ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej dyżurujący lekarz udzieli Ci porady: 

• w warunkach ambulatoryjnych; 
• telefonicznie;
• w przypadkach medycznie uzasadnionych – w miejscu zamieszkania lub pobytu. 

Pielęgniarka udzieli Ci świadczeń medycznych: 

• w warunkach ambulatoryjnych; 
• w przypadkach medycznie uzasadnionych – w miejscu zamieszkania lub pobytu pacjenta.

Kiedy korzystać z nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej?

Skorzystaj z niej, jeżeli Ty lub Twoje dziecko źle się czujecie i obawiasz się, że stan zdrowia pogorszy się do następnego dnia, ale nie ma zagrożenia życia. Udaj się do najbliższego punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. W uzasadnionych medycznie przypadkach lekarz może zdecydować się na wizytę domową. Jeśli jednak Ty lub Twoje dziecko czujecie się źle, ale stan jest stabilny, poczekaj do następnego dnia. Zwróć się po pomoc do swojego lekarza POZ.

Z pomocy lekarza i pielęgniarki w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej skorzystasz więc w przypadku: 

• nagłego zachorowania; 
• nagłego pogorszenia stanu zdrowia, gdy nie ma objawów sugerujących bezpośrednie zagrożenie życia; 
• gdy zastosowane środki domowe lub leki dostępne bez recepty nie przyniosły spodziewanej poprawy; 
• gdy zachodzi obawa, że oczekiwanie na otwarcie przychodni podstawowej opieki zdrowotnej może znacząco niekorzystnie wpłynąć na stan zdrowia.

Placówki nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej są otwarte:

od 18:00 do 8:00 następnego dnia (od poniedziałku do piątku)

przez całą dobę (w soboty, niedziele oraz dni ustawowo wolne od pracy).

Gdzie szukać pomocy?

Najbliższy punkt nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej znajdziesz na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia. Po wybraniu swojego województwa zobaczysz, gdzie skorzystasz z pomocy najbliżej swojego miejsca zamieszkania. 

Wybierz oddział wojewódzki NFZ

Jak możesz skorzystać z pomocy medycznej w nocy, w weekend i w święta? 

Wystarczy, że zgłosisz się do dowolnej placówki nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, np. najbliższej miejsca, w którym aktualnie przebywasz.

Nie musisz rezerwować wizyty.

Nie potrzebujesz skierowania.

Pomoc otrzymasz bezpłatnie w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. 

Co Ci przysługuje? 

• Porada lekarska. 
• Zabiegi pielęgniarskie, np. zastrzyki. 
• Zwolnienie lekarskie, jeżeli występują wskazania medyczne. 
• E-recepty na potrzebne leki.

Potrzebujesz pilnej konsultacji telefonicznej z lekarzem lub pielęgniarką? 

Zadzwoń pod numer Teleplatformy Pierwszego Kontaktu (TPK) – 800 137 200. Połączenie jest bezpłatne. 

Kontaktując się z infolinią TPK, otrzymasz teleporadę pielęgniarki, położnej lub lekarza. Pomoc medyczna na TPK udzielana jest na zasadach podobnych do nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. 

Konsultacje prowadzone są w czterech językach: 

• polskim, 
• angielskim, 
• ukraińskim, 
• migowym (tłumacz języka migowego).

W jakich godzinach działa TPK?

Od 18:00 do 8:00 następnego dnia (od poniedziałku do piątku).

Przez całą dobę (w soboty, niedziele oraz dni ustawowo wolne od pracy).

Kiedy skorzystać?

Teleplatforma Pierwszego Kontaktu (TPK) jest dostępna:

• poza godzinami pracy Podstawowej Opieki Zdrowotnej, czyli:
• od poniedziałku do piątku w godzinach od 18:00 do 8:00 następnego dnia
• w soboty i niedziele oraz inne dni ustawowo wolne od pracy, w godzinach od 8:00 do 8:00 następnego dnia
• obecnie infolinia obsługiwana jest w języku polskim, angielskim i ukraińskim.

Z TPK możesz skorzystać w sytuacji:

• nagłego zachorowania, poza godzinami pracy POZ,
• nagłego pogorszenia stanu zdrowia, gdy nie ma objawów sugerujących stan bezpośredniego zagrożenia życia, a zastosowane środki lub leki dostępne bez recepty nie przyniosły spodziewanej poprawy,
• gdy zachodzi obawa, że oczekiwanie na otwarcie przychodni POZ może znacząco niekorzystnie wpłynąć na Twój stan zdrowia,
• Jeśli masz 75+ i jesteś osobą ubezpieczoną w nagłym przypadku zachorowania poprzez TPK możesz otrzymać receptę refundowaną.

W ramach TPK udzielana jest pomoc w nagłych przypadkach. TPK nie służy  do wypisywania recept na leki w chorobach przewlekłych. 

Kontaktując się z TPK, otrzymasz poradę pielęgniarki/położnej lub lekarską w formie telekonsultacji.

Co otrzymasz w ramach porady TPK?

Uzyskasz poradę medyczną, a jeżeli lekarz uzna, że występują wskazania medyczne, to wyda Ci także:

• e-receptę;
• e-skierowanie;
• e-zwolnienie.

Jak TPK działa w przypadku kontaktu telefonicznego?

W trakcie rozmowy z konsultantem zostanie przeprowadzony z Tobą wstępny wywiad, podczas którego zostaniesz zapytany o imię i nazwisko oraz numer PESEL. Następnie skontaktuje się z Tobą pielęgniarka i w razie potrzeby lekarz.

Jak TPK działa w przypadku wypełnienia formularza?

Po wypełnieniu formularza w ciągu trzech godzin skontaktuje się z Tobą pielęgniarka i w razie potrzeby lekarz.

Jeśli konsultacja telefoniczna okaże się niewystarczająca?

Personel medyczny może zalecić Ci wizytę w najbliższej placówce nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej.

W przypadku stwierdzenia stanu nagłego zagrożenia zdrowia i życia personel medyczny zaleci wezwanie zespołu ratownictwa medycznego. 

Szpitalny Oddział Ratunkowy (SOR)

Szpitalny oddział ratunkowy to miejsce, w którym ratuje się życie i nagle zagrożone zdrowie człowieka

Idź na SOR, jeżeli:

• doznałeś urazu, uległeś wypadkowi (np. zranienie, złamanie);
• nagle źle się poczułeś i podejrzewasz zawał, udar, masz problemy z krążeniem;
• przychodnia nie może udzielić Ci pomocy, a Twój stan wskazuje na to, że nie możesz czekać.

Pomoc w szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR) obejmuje również świadczenia, które wymagają szybkiej diagnostyki i leczenia; ale lekarz SOR kieruje wyłącznie na badania i konsultacje niezbędne ze względu na stan nagłego zagrożenia życia lub zdrowia. W razie potrzeby SOR kieruje pacjenta na leczenie szpitalne lub zapewnia transport do innej specjalistycznej placówki.

SOR nie zastępuje lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ani lekarza poradni specjalistycznej. Na SOR nie idziesz w razie przeziębienia czy niestrawności. Nie jest to też miejsce, do którego przychodzisz po receptę na leki lub skierowanie na badania.

W szpitalnym oddziale ratunkowym nie obowiązuje kolejność zgłoszeń według czasu przybycia. To profesjonalista medyczny (nie pracownik rejestracji) decyduje na podstawie stanu zdrowia pacjentów kogo ratować w pierwszej kolejności. Decyzja, kogo trzeba ratować w pierwszej kolejności należy do profesjonalisty medycznego – pielęgniarki, ratownika lub lekarza. Oni oceniają stan zdrowia pacjenta. 

Coraz więcej szpitali prowadzi wśród pacjentów SOR triaż – ratunkową klasyfikację poszkodowanych. To metoda segregacji pacjentów na tych, którzy potrzebują pomocy natychmiast bądź pilnie, i tych, którzy mogą z medycznego punktu widzenia na pomoc poczekać. Pacjenci oznaczani są kolorami, na podstawie których służby medyczne wiedzą, kto najpilniej potrzebuje pomocy, a kto może poczekać, gdyż jego życie nie jest zagrożone.

Podstawowe kody triażu:

• czerwony – bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia – pomoc musi być udzielona natychmiast;
• żółty – przypadek pilny – pacjent powinien być przyjęty jak najszybciej;
• zielony – przypadek stabilny – nie ma zagrożenia życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu – pacjent zostanie przyjęty po pacjentach z kodem czerwonym i żółtym.

W niektórych szpitalach są dodatkowe kody: pomarańczowy i niebieski (im bardziej gorący odcień koloru, tym pilniejszy przypadek).

Podczas pobytu na SOR jesteś diagnozowany. Możesz potem zostać skierowany na odpowiedni oddział szpitala, na obserwację lub wypisany do domu.

Na SOR nie są udzielane porady z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej ani ambulatoryjnej opieki zdrowotnej.

Jeżeli poczułeś się źle, ale nie jesteś ofiarą wypadku lub nie masz ostrego bólu czy urazu, nie grozi Ci poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub zagrożenia życia – idź po poradę do placówki nocnej i świątecznej pomocy medycznej.

Lista szpitalnych oddziałów ratunkowych jest na stronie każdego wojewódzkiego oddziału NFZ

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym z późn. zm. (Dz.U. z 2022 r., poz. 1720, ze zm.);
• ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r., poz. 1285, ze zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl