Hipoteczny list zastawny a publiczny list zastawny

Czym są listy zastawne emitowane przez banki hipoteczne?

Listy zastawne to papiery wartościowe (na okaziciela lub imienne) emitowane przez banki hipoteczne, w których banki te zobowiązują się wobec nabywcy listu do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych. Podstawą emisji hipotecznych listów zastawnych są wierzytelności banku hipotecznego z tytułu udzielonych kredytów, zabezpieczonych hipoteką. Podmioty wykupując takie listy zastawne przekazują bankom środki pieniężne, którymi banki obracają, mając jednocześnie możliwość udzielania kolejnych kredytów zabezpieczonych hipoteką.

Publiczny list zastawny

Od przedstawionych powyżej zasady działania banków hipotecznych istnieje jednak pewien wyjątek. Otóż banki takie mogą również udzielać kredytów nie zabezpieczonych hipoteką, jednak tylko ściśle określonym podmiotom, dającym gwarancję spłaty kredytu. Kredyty banku hipotecznego mogą być zabezpieczane także gwarancją lub poręczeniem:

1. Narodowego Banku Polskiego,
2. Europejskiego Banku Centralnego,
3. rządów lub banków centralnych państw członkowskich Unii Europejskiej, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), z wyjątkiem państw, które restrukturyzują lub restrukturyzowały swoje zadłużenie zagraniczne w ciągu ostatnich pięciu lat,
4. Skarbu Państwa,
5. jednostek samorządu terytorialnego.

Jak widać z przedstawionej listy, przeciętny Kowalski ma niewielkie szanse na uzyskanie kredytu w banku hipotecznym bez obciążania swej nieruchomości hipoteką.

Udzielone tym podmiotom lub zabezpieczone przez podmioty wyżej wymienione kredyty stanowią podstawę emisji publicznych listów zastawnych.

Publiczne listy zastawne różnią się tym od hipotecznych listów zastawnych, że podstawą ich emisji są kredyty udzielone wiarygodnym podmiotom, lub przez te podmioty są one w odpowiedni sposób zabezpieczone. Do publicznych listów zastawnych stosuje się te same przepisy jak do hipotecznych listów zastawnych (oczywiście, z wyjątkiem przepisów odnoszących się do hipoteki).

Hipoteczne listy zastawne

Hipoteczne listy zastawne, podobnie jak publiczne listy zastawne, są źródłem środków pieniężnych dla banku, które może on przeznaczyć na kolejne kredyty. Jednak podstawą emisji hipotecznych listów zastawnych są jedynie udzielone przez bank kredyty zabezpieczone hipoteką na nieruchomości.

Hipoteczny list zastawny (a także publiczny list zastawny) powinien zawierać następujące elementy:

• nazwę hipoteczny list zastawny,
• wskazanie podstawy prawnej emisji,
• nazwę (firmę) banku hipotecznego będącego emitentem oraz jego siedzibę,
• serię i numer hipotecznego listu zastawnego,
• oznaczenie wartości nominalnej oraz datę, od której nalicza się oprocentowanie,
• wysokość oprocentowania, a także terminy wypłaty odsetek, termin wykupu hipotecznego listu zastawnego, miejsce płatności oraz warunki wykupu,
• w przypadku, gdy termin wykupu jest dłuższy niż 5 lat - informację, że po upływie 5 lat od dnia emisji bank hipoteczny może dokonać jego umorzenia przed terminem wykupu, oraz informację o warunkach wykupu,
• informację, że uprawnionemu z hipotecznego listu zastawnego nie przysługuje prawo wcześniejszego niż w określonym terminie przedstawienia go do wykupu,
• miejsce i datę wystawienia hipotecznego listu zastawnego,
• podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu banku hipotecznego oraz podpis powiernika; podpisy te mogą być odtwarzane sposobem mechanicznym.

Hipoteczny list zastawny może być nominowany w walucie polskiej albo w walucie obcej. Może on być emitowany w formie zarówno zwykłego dokumentu, jak i zdematerializowanej. Jeżeli list emitowano w formie zdematerializowanej, wydawane na dowód posiadania takiego listu świadectwo depozytowe powinno zawierać elementy, z których składa się list zastawny.

Zasady emisji hipotecznych listów zastawnych

Emitując hipoteczny list zastawny, bank hipoteczny zaciąga wobec uprawnionego z listu określone zobowiązanie.

Podstawą zaciągnięcia takiego zobowiązania jest wierzytelność banku z tytułu udzielonego kredytu, zabezpieczona hipoteką. Wierzytelności banku z tytułu takich kredytów stanowią niejako pokrycie jego zobowiązań z tytułu emitowanych listów zastawnych. Dlatego też bank hipoteczny nie może wyemitować listów o większej wartości niż wierzytelności z tytułu kredytów zabezpieczonych hipoteką.

Przy takim rozwiązaniu banki hipoteczne rozwijałyby się jednak powoli, zarabiając tylko na różnicy w oprocentowaniu kredytów i listów. Dlatego też od zasady powiązania między wartością emisji a wartością wierzytelności banku stanowiących podstawę emisji, ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych wprowadziła pewien wyjątek. Otóż, maksymalnie do wartości 10 proc. kwot wierzytelności banku zabezpieczonych hipoteką, podstawą emisji hipotecznych listów zastawnych mogą być także posiadane przez bank środki w gotówce, a także środki lokowane w:

1. papierach wartościowych emitowanych lub gwarantowanych przez:
   • Narodowy Bank Polski,
   • Europejski Bank Centralny,
   • rządy lub banki centralne państw członkowskich Unii Europejskiej, OECD, z wyjątkiem państw, które restrukturyzują lub restrukturyzowały swoje zadłużenie zagraniczne w ciągu ostatnich pięciu lat,
   • Skarb Państwa,
2. Narodowym Banku Polskim.

Inne postawy emisji listów

Podstawą emisji listów zastawnych stanowią także wierzytelności nabyte przez bank hipoteczny. Muszą być one jednak zabezpieczone w odpowiedni sposób albo przez odpowiednie podmioty, w zależności od rodzaju emitowanych listów.

Pamiętaj, że:

• listy zastawne emitowane są na podstawie wierzytelności banku hipotecznego,
• podstawą hipotecznego listu zastawnego może być wierzytelność banku zabezpieczona hipoteką,
• bank hipoteczny może udzielać kredytów bez zabezpieczenia ich hipoteką, jednakże tylko niektórym podmiotom.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. 2003 r., Nr 99, poz. 919)

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.