Instrumenty rynku pracy, czyli jak państwo wspiera finansowo bezrobotnych

19.3.2008

Ustawa o promocji zatrudnienia stworzyła szereg potencjalnych możliwości rzeczywistej pomocy bezrobotnym. Teraz nie jest to tylko pomoc bierna, polegająca jedynie na rejestracji w urzędzie pracy i wypłacie świadczenia. Oprócz wielu działań jakie przewidział ustawodawca, państwo będzie wspierać bezrobotnych i poszukujących pracy także finansowo.

Jakiej finansowej pomocy mogą oczekiwać osoby poszukujące pracy?

Sama ustawa stanowi, iż instrumentami rynku pracy wspierającymi podstawowe usługi rynku pracy są:

finansowanie kosztów przejazdu do pracodawcy zgłaszającego ofertę pracy lub do miejsca pracy, odbywania stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenia lub odbywania zajęć w zakresie poradnictwa zawodowego poza miejscem stałego zamieszkania w związku ze skierowaniem przez powiatowy urząd pracy,
finansowanie kosztów zakwaterowania w miejscu pracy osobie, która podjęła zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem stałego zamieszkania, w przypadku skierowania przez powiatowy urząd pracy,
dofinansowanie wyposażenia miejsca pracy, podjęcia działalności gospodarczej, kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa,
refundowanie kosztów poniesionych z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego,
finansowanie dodatków aktywizacyjnych.

Zwrot kosztów przejazdów

Zwrot kosztów przejazdu miałby być dokonywany przez starostę. Środki na ten cel pochodzą z Funduszu Pracy. Jednak zwrot taki dokonywany jest przez określony czas - do 12 miesięcy. Oczywiście nie dotyczy to każdego bez wyjątku przejazdu, chodzi tu o przejazdy z miejsca zamieszkania do miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, odbywania u pracodawcy stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenia lub odbywania zajęć z zakresu poradnictwa zawodowego oraz koszty powrotu. Niestety nie każdy może też taki zwrot otrzymać. Osoba taka musi spełniać szereg warunków, tzn.:

na podstawie skierowania powiatowego urzędu pracy podjęła zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, szkolenie, staż lub została skierowana na zajęcia z zakresu poradnictwa zawodowego poza miejscem zamieszkania;
uzyskuje wynagrodzenie w wysokości nieprzekraczającej 200 % minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Zwrot kosztów zakwaterowania

Istnieje także możliwość zwrotu kosztów zakwaterowania. Dokonuje tego także starosta, również przez okres do 12 miesięcy i także z Funduszu Pracy. Aby otrzymać taki zwrot, osoba musi spełniać łącznie następujące warunki:

na podstawie skierowania powiatowego urzędu pracy podjęła zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem zamieszkania w miejscowości, do której czas dojazdu i powrotu do miejsca stałego zamieszkania wynosi łącznie ponad 3 godziny dziennie,
mieszka w hotelu lub wynajętym mieszkaniu w miejscowości, w której jest zatrudniona, wykonuje inną pracę zarobkową, odbywa staż lub przygotowanie zawodowe w miejscu pracy w pobliżu tej miejscowości,
uzyskuje wynagrodzenie w wysokości nieprzekraczającej 200 % minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w miesiącu, za który jest dokonywany zwrot kosztów zakwaterowania.

Gdy bezrobotny rozpoczyna działalność gospodarczą...

Ustawodawca postanowił wspierać finansowo także bezrobotnych z inicjatywą. Istnieje bowiem możliwość dofinansowania osoby, który nie czeka na ofertę pracy, ale rozpoczyna swoją działalność. Wtedy starosta ze środków Funduszu Pracy może:

przyznać bezrobotnemu jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej,
refundować koszty pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa dotyczących podjęcia działalności gospodarczej.

Wysokość takich środków określa sama umowa, nie może jednak przekroczyć 500 % przeciętnego wynagrodzenia. W przypadku gdy działalność jest podejmowana na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych w rozumieniu przepisów prawa spółdzielczego, wysokość przyznanych bezrobotnemu środków nie może przekraczać 300 % przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka założyciela spółdzielni oraz 200 % przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka przystępującego do niej po założeniu spółdzielni. Jeżeli chodzi natomiast o zrefundowanie kosztów pomocy prawnej, to może to być dokonane do wysokości 80 % udokumentowanych kosztów pomocy prawnej, konsultacji lub doradztwa, nie wyższej jednak niż przeciętne wynagrodzenie.

Starosta może także refundować koszty wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego w wysokości określonej w umowie. Taka refundacja może być dokonana pracodawcy, który poniósł koszty wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, pod warunkiem jego zatrudnienia przez okres co najmniej 12 miesięcy w pełnym wymiarze czasu pracy. Refundacja ta nie może jednak przekraczać kwoty stanowiącej więcej niż 300 % przeciętnego wynagrodzenia.

Jakie jeszcze formy może przybrać pomoc państwa?

Starosta może zawrzeć z pracodawcą umowę przewidującą jednorazowe refundowanie poniesionych kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego w przypadku, gdy pracodawca zatrudniał skierowanego bezrobotnego w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 12 miesięcy oraz po upływie 12 miesięcy zatrudnienia skierowany bezrobotny jest nadal zatrudniony. Refundacja ta nie może przekroczyć 300 % wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu spełnienia w/w warunków.

Kto może otrzymać tzw. dodatek aktywizacyjny?

Przysługuje on oczywiście bezrobotny, który spełnia kilka niezbędnych warunków:

w wyniku skierowania przez pup podjął zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie i otrzymuje wynagrodzenie niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę (wtedy dodatek ten przysługuje w wysokości stanowiącej różnicę między minimalnym wynagrodzeniem za pracę a otrzymywanym wynagrodzeniem, nie większej jednak niż 50 % zasiłku dla bezrobotnych przez okres, w jakim przysługiwałby bezrobotnemu zasiłek),
z własnej inicjatywy podjął zatrudnienie lub inną pracę zarobkową (wtedy dodatek aktywizacyjny przysługuje w wysokości do 30 % zasiłku dla bezrobotnych przez połowę okresu, w jakim przysługiwałby bezrobotnemu zasiłek).

Państwo nie pozostanie także obojętne wobec osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, czyli

bezrobotnych do 25 roku życia,
bezrobotnych długotrwale lub kobiet, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka,
bezrobotnych powyżej 50 roku życia,
bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego,
bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia,
bezrobotnych, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia,
bezrobotnych niepełnosprawnych.

Bezrobotnym do 25 roku życia, powyżej 50 roku życia oraz bezrobotnych, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia powiatowy urząd pracy w okresie do 6 miesięcy od dnia rejestracji powinien przedstawić propozycję zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, stażu, odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

Bezrobotnym długotrwale lub kobietom, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka, którzy pobierają świadczenia z pomocy społecznej lub realizują indywidualny program usamodzielnienia na podstawie przepisów o pomocy społecznej, powiatowy urząd pracy w okresie 6 miesięcy od dnia utraty prawa do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania powinien przedstawić propozycję zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, stażu, odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

Starosta zwraca pracodawcy, który zatrudnił w ramach prac interwencyjnych na okres do 6 miesięcy skierowanych bezrobotnych (osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy), część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne skierowanych bezrobotnych w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych w miesiącu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz kwoty zasiłku, obowiązującej w ostatnim dniu zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia. Starosta zwraca pracodawcy także i wtedy, który zatrudnił on w ramach prac interwencyjnych co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy na okres do 6 miesięcy skierowanych bezrobotnych, o których mowa powyżej, część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne skierowanych bezrobotnych w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia za każdą osobę bezrobotną.

Dodatek szkoleniowy

Bezrobotnemu do 25 roku życia skierowanemu przez starostę na szkolenie przysługuje w okresie jego odbywania stypendium w wysokości 40 % kwoty zasiłku.

Nadto starosta na wniosek lub za zgodą tego bezrobotnego może skierować do odbycia u pracodawcy stażu przez okres nieprzekraczający 12 miesięcy. Zasadę tę stosuje się także odpowiednio do osoby zarejestrowanej jako bezrobotna w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie poświadczającym ukończenie szkoły wyższej, która nie ukończyła 27 roku życia.

Bez zgody bezrobotnego, który nie ukończył 25 lat oraz takiego, który nie posiada kwalifikacji zawodowych starosta może skierować ich na okres do 6 miesięcy do odbycia przygotowania do wykonywania zawodu u pracodawcy, bez nawiązywania stosunku pracy. Wobec bezrobotnych długotrwale, bezrobotnych powyżej 50 roku życia, bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia oraz bezrobotnych niepełnosprawnych takie działanie jest możliwe tylko za ich zgodą.

Bezrobotnemu, który nie ukończył 25 lat oraz nie posiadający kwalifikacji zawodowych, który w okresie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy podjął dalszą naukę w szkole ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej dla dorosłych albo w szkole wyższej w systemie studiów wieczorowych lub zaocznych, starosta, na wniosek bezrobotnego, przyznaje stypendium w wysokości 40 % kwoty zasiłku dla bezrobotnych wypłacane przez okres 12 miesięcy. Jednak czas ten może ulec przedłużeniu, gdyż starosta może podjąć decyzję o kontynuacji wypłacania stypendium do ukończenia nauki zgodnie z programem nauczania. Dodatkowym warunkiem jest to, aby wysokość dochodu nie przekraczała dochodu na osobę w rodzinie uprawniającego do świadczeń z pomocy społecznej. Podstawą wypłaty stypendium jest zaświadczenie wystawione przez szkołę, potwierdzające kontynuowanie nauki.

Jak przebiega i na jakich zasadach opiera się staż oraz przygotowanie zawodowe?

Staż i przygotowanie zawodowe (nad którym nadzór sprawuje starosta) w miejscu pracy odbywają się na podstawie umowy zawartej przez starostę z pracodawcą, według programu określonego w umowie. Przy ustalaniu programu uwzględnia się oczywiście predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, poziom wykształcenia oraz dotychczasowe kwalifikacje zawodowe bezrobotnego. Po jego pracodawca wydaje opinię zawierającą informacje o zadaniach realizowanych przez bezrobotnego oraz kwalifikacjach lub umiejętnościach zawodowych pozyskanych w procesie przygotowania zawodowego, a starosta wydaje bezrobotnemu zaświadczenie o odbyciu przygotowania zawodowego i stażu.

I w tym przypadku bezrobotny nie pozostanie bez wsparcia finansowego państwa, gdyż bezrobotnemu w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy do wykonywania zawodu przysługuje stypendium w wysokości zasiłku dla bezrobotnych. Wypłaca go starosta. Istotnym jest, iż bezrobotny odbywający staż nie zostaje pozostaje pozbawiony pewnych praw, bowiem na jego wniosek pracodawca jest obowiązany do udzielenia dni wolnych w wymiarze 2 dni za każde 30 dni odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy. Za dni wolne także przysługuje stypendium. Od tych stypendiów ustalane i opłacane są składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Czyni to starosta.

Istnieje także możliwość zwrotu kosztów wypłaconego wynagrodzenia, nagród oraz opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty zasiłku określonej dla bezrobotnych, obowiązującej w ostatnim dniu każdego rozliczanego miesiąca i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia. Może dokonać tego starosta z Funduszu Pracy przez okres do 12 miesięcy. Byłby to zwrot poniesionych przez pracodawcę wydatków z tytułu zatrudnienia bezrobotnych do 25 roku życia, bezrobotnych długotrwale, bezrobotnych niepełnosprawnych w ramach prac interwencyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy.

Bezrobotnym samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia starosta może, po udokumentowaniu poniesionych kosztów, refundować koszty opieki nad dzieckiem do lat 7, w wysokości uzgodnionej, nie wyższej jednak niż połowa zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli bezrobotny podejmie zatrudnienie lub inną pracę zarobkową lub zostanie skierowany na staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie oraz pod warunkiem nieprzekroczenia wysokości kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej. Nie jest to jednak refundacja o charakterze stałym, refundacja kosztów opieki nad dzieckiem do lat 7 następuje:
1) na okres do 3 miesięcy, jeżeli bezrobotny podjął zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na okres co najmniej 6 miesięcy;
2) na okres do 6 miesięcy, jeżeli bezrobotny podjął zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na okres co najmniej 12 miesięcy.

Pamiętaj, że:

Fundusz Pracy jest państwowym funduszem celowym, którego dysponentem jest minister właściwy do spraw pracy.
Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, opłacają między innymi pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby na przykład pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym czy też wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, opłacają także rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych lub spółdzielnie usług rolniczych. Przychodami Funduszu Pracy są wspomniane obowiązkowe składki, dotacje budżetu państwa, środki pochodzące z budżetu UE, itp. Natomiast środki Funduszu Pracy przeznacza się na finansowanie – oprócz powyżej już opisanych - takich jak organizowanie partnerstwa lokalnego, obejmującego koszty organizacji przez organy zatrudnienia spotkań i konferencji z udziałem przedstawicieli instytucji partnerstwa lokalnego oraz instytucji realizujących inicjatywy partnerów rynku pracy; wsparcie instytucji rynku pracy oraz jednostek naukowych w zakresie realizacji programów i projektów związanych z rozwojem usług i instrumentów rynku pracy oraz integracją społeczną, itp.,
Jeżeli wynika to z umowy z instytucją szkoleniową, starosta finansuje z Funduszu Pracy koszty zakwaterowania i wyżywienia bezrobotnego lub innej uprawnionej osoby, skierowanych na szkolenie odbywane poza miejscem zamieszkania,
Starosta może zwrócić bezrobotnemu koszt przejazdu do pracodawcy i powrotu do miejsca zamieszkania w przypadku skierowania go do pracodawcy, który zgłosił ofertę pracy, jeżeli siedziba tego pracodawcy znajduje się poza miejscem zamieszkania bezrobotnego,
Starosta, kierując bezrobotnego do prac interwencyjnych, ma obowiązek wziąć pod uwagę jego wiek, stan zdrowia oraz rodzaje uprzednio wykonywanej pracy,
Bezrobotni powyżej 50 roku życia po upływie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy mogą ubiegać się o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego, jeżeli spełniają warunki do nabycia tego świadczenia, określone w odrębnych przepisach.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2004 r., Nr 99, poz. 1001).

Zespół
e-prawnik.pl