Intercyza małżeńska

Należy pamiętać, iż wstąpienie w związek małżeński wiąże się ze zmianami dotyczącymi sfery majątkowej, albowiem pojawia się majątek wspólny małżonków. Jednakże małżonkowie mogą zmieniać ustawowy ustrój za pomocą intercyzy.

Czym jest intercyza?

Co do zasady, wstąpienie w związek małżeński powoduje, że pomiędzy małżonkami z mocy prawa powstaje wspólność majątkowa małżeńska. Oznacza to, że przedmioty nabyte od chwili zawarcia małżeństwa przez oboje małżonków lub jednego z nich, należą do ich majątku wspólnego. W szczególności majątek wspólny obejmuje pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z działalności zarobkowej, dochody z majątku wspólnego i osobistego jak również środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków, a ponadto kwoty składek z tytułu ubezpieczeń społecznych zewidencjonowane na subkoncie. Małżonkowie lub osoby zamierzające wstąpić w związek małżeński mogą wprowadzić odmienny ustrój majątkowy. Temu celowi służy intercyza, czyli umowa, której postanowienia wprowadzają modyfikację ustroju majątkowego, jaki wynika z ustawowej wspólności majątkowej. Innymi słowy małżonkowie mają prawo rozszerzyć lub ograniczyć wspólność majątkową, wprowadzić rozdzielność majątkową, ewentualnie po dokonanej modyfikacji przywrócić ustawową wspólność majątkową. Wymogiem ważności intercyzy jest jej zawarcie w formie aktu notarialnego.

Kiedy intercyza jest przydatna?

W powszechnej opinii intercyza majątkowa jest sprawdzianem uczuć w przypadku, gdy jeden z małżonków jest znacznie bardziej zamożny od drugiego. Należy jednak zwrócić uwagę na jej znaczenie w obrocie gospodarczym. Po pierwsze, gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą lub zaciąga zobowiązanie, umowa o rozdzielności majątkowej chroni majątek drugiego małżonka, a tym samym zabezpiecza mienie rodziny przed ryzykiem związanym z utratą płynności finansowej przedsiębiorcy. Po drugie, jeżeli małżonkowie chcą, aby nieruchomość, która dotychczas stanowiła składnik majątku osobistego jednego z małżonków została objęta małżeńską wspólnością majątkową, mogą to uczynić przy pomocy umowy o rozszerzeniu wspólności majątkowej. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 marca 2017 roku, sygn. akt II FSK 410/15, uznał, że włączenie do majątku małżonków poprzez umowę o rozszerzeniu wspólności majątkowej nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego małżonka, nie jest nabyciem tej nieruchomości w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Taka umowa ma jedynie charakter organizacyjny wobec stosunków majątkowych między małżonkami, nie można więc jej utożsamiać z czynnością nabycia lub zbycia poszczególnych składników majątku albo udziału w tym majątku. 

Intercyza a wierzyciele

Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 47[1] Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Innymi słowy, jeśli kontrahent nie został poinformowany o zawarciu umowy małżeńskiej, w tym o rodzaju umowy, małżonkowie nie będą mogli powoływać się na korzystne dla siebie, a niekorzystne dla drugiej strony skutki, jakie wynikają z zawartej umowy małżeńskiej. W związku z powyższym istotne jest zawarcie odpowiedniej klauzuli umownej, która będzie stanowić podstawę dla wykazania, iż kontrahent został poinformowany o fakcie zawarcia intercyzy, co uchroni małżonków przed niekorzystnymi następstwami dochodzenia roszczeń przez wierzyciela.

Michał Pichór

Radca prawny

Radca prawny, prawnik biznesu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją pracę magisterską napisał w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ. Ukończył aplikację radcowską prowadzoną przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie. Specjalista w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem windykacji należności oraz prawa umów.