Kiedy można dokonać częściowego, a kiedy uzupełniającego podziału majątku wspólnego?

Częściowy podział majątku wspólnego

Podział majątku może odbyć się w sądzie lub poza nim. Istnieje jeszcze jedna ważna różnica między oboma sposobami podziału. Otóż: sądowy podział majątku powinien obejmować cały majątek, a więc nie można poprzestać na podziale jedynie niektórych jego składników. Tylko z ważnych powodów sąd może ograniczyć podział do części majątku. Tymczasem podział majątku w drodze umowy może objąć cały majątek lub być ograniczony jedynie do jego części. W razie umownego podziału, to sami zainteresowani decydują, czy chcą od razu podzielić cały majątek, czy też jedynie niektóre jego składniki, zostawiając podział pozostałych na później.

Podział uzupełniający – czyli co zrobić, gdy sąd nie podzieliło wszystkiego

Nie dokonanie przez sąd podziału wszystkich składników majątku może mieć złożony charakter. Przede wszystkim należy odróżnić sytuację nie objęcia danego przedmiotu orzeczeniem podziałowym ze względu na nie zgłoszenie go do podziału, od braku rozstrzygnięcia przez sąd pomimo tego, że wniosek objął również ten przedmiot. W tej sytuacji pojawia się problem dokonania tzw. podziału uzupełniającego. W obowiązujących przepisach brakuje unormowania możliwości takiego podziału. Literatura prezentuje pogląd zgodnie z którym, jeśli z jakichkolwiek przyczyn (przeoczenia, zatajenia, ukrycia, nie zgłoszenia do podziału) nie objęto podziałem wszystkich składników majątku wspólnego, każde z małżonków może wystąpić w odrębnym postępowaniu o przeprowadzenie podziału uzupełniającego odnośnie przedmiotów, które nie zostały objęte orzeczeniem o podziale. Do stanowiska tego przychylił się również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28.

sierpnia 1986 r. (sygn. III CZP 47/86, OSNC 1987/8/114). Z wnioskiem o podział uzupełniający mogą wystąpić również spadkobiercy jednego z byłych małżonków, gdy zachodzi potrzeba przeprowadzania oprócz postępowania o podział majątku wspólnego także postępowania o dział spadku po zmarłym, byłym małżonku - oba te postępowania mogą być połączone (takie stanowisko wyraził z kolei Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14.07.1983 r. sygn. IV CR 282/83, LEX nr 8554).  

Podział uzupełniający będzie możliwy, jeśli dany składnik majątku wspólnego w ogóle nie został objęty wnioskiem o podział (lub nie został ujawniony w trakcie postępowania). Z zupełnie inną sytuacją będziemy mieli do czynienia w przypadku pominięcia danego przedmiotu w orzeczeniu podziałowym, pomimo że został on do podziału zgłoszony. W tym przypadku należałoby rozważyć możliwość złożenia wniosku o uzupełnienie postanowienia działowego. Specyfika sprawy o podział majątku wyklucza jednak, zdaniem Sądu Najwyższego, wniosek o uzupełnienie postanowienia. Zgodnie z uchwałą z dnia 17. września 1969 r. (sygn. III CZP 70/69, OSNC 1970/6/96), jeżeli w orzeczeniu o podziale majątku wspólnego sąd nie objął sentencją tego orzeczenia wszystkich składników majątku wskazanych we wniosku, to wnioskodawcy nie przysługuje żądanie uzupełnienia orzeczenia, tylko apelacja. Zdaniem Sądu Najwyższego, brak zaliczenia jakiegoś składnika majątkowego do majątku wspólnego podlegającego podziałowi nie oznacza pominięcia tego składnika w orzeczeniu, lecz jest rozstrzygnięciem merytorycznie negatywnym, odpowiadającym nie zaliczeniu tego składnika do dzielonego majątku. Może też wystąpić sytuacja, gdy sąd obejmie postanowieniem większą liczbę składników, niż objęta wnioskiem. Strona niezadowolona z takiego obrotu sprawy powinna w tym przypadku złożyć apelację, zarzucając niewłaściwe ustalenie składu majątku wspólnego. 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., Nr 9, poz. 59, ze zmianami),
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296, ze zmianami);
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl