Jak podzielić pieniądze uzyskane w egzekucji?

Spieniężenie majątku dłużnika lub uzyskanie od niego odpowiedniej ilości środków pieniężnych nie jest końcowym etapem postępowania egzekucyjnego. Otóż kolejnym etapem jest właściwy podział tych środków, które zostały wyegzekwowane. Ustawodawca i w tym zakresie nie pozostaje bierny. Kodeks postępowania cywilnego określa bowiem jasno i precyzyjnie zasady podziału środków wyegzekwowanych między uprawnione podmioty. Jednym z tych (przy czym nie jedynym) podmiotów jest wierzyciel. Podstawą wypłaty środków pieniężnych określonym podmiotom jest tzw. plan podziału.

Kto sporządza plan podziału środków wyegzekwowanych?

Organ egzekucyjny sporządza plan podziału pomiędzy wierzycieli sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości. Plan podziału powinien być sporządzony także wtedy, gdy suma uzyskana przez egzekucję z ruchomości, wynagrodzenia za pracę lub wierzytelności i innych praw majątkowych nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli.

Co wymienia się w planie podziału?

W planie podziału należy wymienić:

• sumę ulegającą podziałowi;

• wierzytelności i prawa osób uczestniczących w podziale;

• sumę, jaka przypada każdemu z uczestników podziału;

• sumy, które mają być wypłacone, jak również sumy, które pozostawia się na rachunku depozytowym sądu, ze wskazaniem przyczyn uzasadniających wstrzymanie ich wypłaty;

• prawa ujawnione przez wpis w księdze wieczystej lub złożenie dokumentów do zbioru, które wygasły wskutek przysądzenia własności.

Uwaga!

• Przy świadczeniach powtarzających się bieżące raty wierzytelności uwzględnia się w planie podziału, jeżeli stały się wymagalne przed datą sporządzenia planu. Odsetki i inne świadczenia bieżące uwzględnia się w wysokości, do jakiej narosły do powyższego terminu. Nie dotyczy to danin publicznych przypadających z nieruchomości.

Jaka jest kolejność zaspokojenia?

Z kwoty uzyskanej z egzekucji zaspokaja się w następującej kolejności:

1. koszty egzekucyjne,

2. należności alimentacyjne,

3. należności za pracę za okres 3 miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika,

4. należności wynikające z wierzytelności zabezpieczonych hipoteką morską,

5. należności zabezpieczone hipotecznie lub zastawem rejestrowym albo zabezpieczone przez wpisanie do innego rejestru,

6. należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej,

7. należności, do których stosuje się przepisy Ordynacja podatkowa, o ile nie zostały zaspokojone w kolejności piątej,

8. należności zabezpieczone prawem zastawu lub które korzystały z ustawowego pierwszeństwa niewymienionego w kolejnościach wcześniejszych,

9. należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję,

10. inne należności.

Po zaspokojeniu wszystkich należności ulegają zaspokojeniu kary pieniężne oraz grzywny sądowe i administracyjne.

W równym stopniu z należnością ulegają zaspokojeniu odsetki i koszty postępowania. Jednakże z pierwszeństwa równego z należnościami czwartej, piątej i ósmej kategorii korzystają odsetki tylko za ostatnie dwa lata przed przysądzeniem własności, a koszty postępowania w wysokości nie przekraczającej dziesiątej części kapitału. Pozostałe odsetki i koszty zaspokaja się w kategorii dziesiątej. To samo dotyczy świadczeń należnych dożywotnikowi.

Uwaga!

• Jeżeli przedmiotem egzekucji jest własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, wierzytelność spółdzielni mieszkaniowej z tytułu nie wniesionego wkładu budowlanego związana z tym prawem ulega zaspokojeniu przed należnością zabezpieczoną na tym prawie hipotecznie.

Co się dzieje jeśli suma nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich należności?

Jeżeli suma objęta podziałem nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności i praw tej samej kategorii, należności zaliczone do kategorii czwartej, piątej i ósmej będą zaspokojone w kolejności odpowiadającej przysługującemu im pierwszeństwu, inne zaś należności - stosunkowo do wysokości każdej z nich. Wydzieloną wierzycielowi sumę zalicza się przede wszystkim na koszty postępowania, następnie na odsetki, a w końcu na sumę dłużną.

Przykład: Jeśli istnieją dwie wierzytelności po 10 tyś każda i są zabezpieczone hipoteką, a kwota z egzekucji przeznaczona do podziału wynosi 15 tyś. Przy czym 5 tyś to kwota potrzebna na zaspokojenie należności z wyższym pierwszeństwem (np. koszty). Pozostaje zatem kwota 10 tyś do podziału. Jednakże wierzytelność jedna A ma pierwszeństwo przed B, gdyż była wcześniej zabezpieczona hipoteką i wpisana do księgi wieczystej. Zatem wierzyciel A uzyska 10 tyś a B nic. Gdyby natomiast obie wierzytelności były wierzytelnościami alimentacyjnymi a koszty egzekucji wyniosły 5 tyś, wtedy zarówno A jak i B dostaliby po 5 tyś zł.

Czy plan podziału można podważyć?

Tak można. O sporządzonym planie podziału zawiadamia się bowiem dłużnika i osoby uczestniczące w podziale. Zarzuty przeciwko planowi podziału można wnosić w ciągu dwóch tygodni od daty zawiadomienia do organu egzekucyjnego, który go sporządził. O zarzutach wniesionych do komornika rozstrzyga sąd. Na skutek wniesienia zarzutów sąd po wysłuchaniu osób zainteresowanych zatwierdza albo odpowiednio zmienia plan. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Wykonanie planu w części dotkniętej zarzutami nastąpi po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, chyba że zostało wstrzymane przez zabezpieczenie powództwa w sporze o ustalenie nieistnienia prawa.

Uwaga!

• Jeżeli zarzuty nie zostały wniesione w terminie przepisanym, organ egzekucyjny przystępuje do wykonania planu. Wniesienie zarzutów wstrzymuje wykonanie planu tylko w części, której zarzuty dotyczą.

Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z wynagrodzenia za pracę

Komornik w oparciu o (oświadczenie pracodawcy o wynagrodzeniu dłużnika oraz spis wierzytelności i praw osób uczestniczących w podziale) sporządza plan podziału, ustalając, w jakim procencie przypada na każdego wierzyciela udział w sumach potrąconych każdorazowo przez pracodawcę z wynagrodzenia dłużnika i wpłaconych komornikowi. Razem z planem podziału należy doręczyć odpis oświadczenia pracodawcy o wynagrodzeniu dłużnika.

Uwaga!

• Jeżeli komornik nie może sporządzić planu podziału na podstawie samego oświadczenia pracodawcy, wtedy sporządza plan niezwłocznie po złożeniu na rachunek depozytowy sądu sumy podlegającej podziałowi.

• Sumy przypadające do wypłaty komornik wypłaca, jeżeli nie są niższe niż dwadzieścia złotych, chyba że wierzytelność nie przekracza tej kwoty.

• Należność przypadającą wierzycielowi nie mającemu jeszcze tytułu wykonawczego pozostawia się na rachunku depozytowym sądu.

W podziale sum oprócz wierzyciela egzekwującego uczestniczą:

• wierzyciele składający tytuł wykonawczy z dowodem doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty,

• wierzyciele, którzy uzyskali zabezpieczenie powództwa, oraz

• wierzyciele, którym przysługuje umowne prawo zastawu i którzy udowodnili je dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym, jak również,

• wierzyciele, którym przysługuje ustawowe prawo zastawu i którzy udowodnili je dokumentem, jeżeli zgłosili swe wierzytelności najpóźniej w dniu złożenia na rachunek depozytowy sądu sumy ulegającej podziałowi.

Pamiętaj!

• Jeżeli w ciągu miesiąca po uprawomocnieniu się planu podziału wierzyciel nie mający tytułu wykonawczego nie przedstawi dowodu wytoczenia powództwa o zasądzenie mu roszczenia, traci prawo do sumy pozostającej w depozycie.

Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych

Plan podziału sporządza komornik niezwłocznie po złożeniu na rachunek depozytowy sądu sumy ulegającej podziałowi.

Jeżeli egzekucja prowadzona jest z wierzytelności mających za przedmiot świadczenia bieżące, komornik sporządza plan podziału, ustalając, w jakim procencie przypada na każdego wierzyciela udział w sumach potrąconych. Kwoty wyegzekwowane i złożone na rachunek depozytowy sądu komornik dzieli niezwłocznie w ustalonym poprzednio stosunku procentowym pomiędzy wierzycieli uczestniczących w podziale, chyba że wskutek zmiany podstaw podziału należy ustalić nowy procent. Sumy przypadające do wypłaty komornik wypłaca, jeżeli nie są niższe niż dwadzieścia złotych, chyba że wierzytelność nie przekracza tej kwoty.

W podziale sum uczestniczą:

• wierzyciele składający tytuł wykonawczy z dowodem doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty,

• wierzyciele, którzy uzyskali zabezpieczenie powództwa, oraz

• wierzyciele, którym przysługuje umowne prawo zastawu i którzy udowodnili je dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym, jak również,

• wierzyciele, którym przysługuje ustawowe prawo zastawu i którzy udowodnili je dokumentem, jeżeli zgłosili swe wierzytelności najpóźniej w dniu złożenia na rachunek depozytowy sądu sumy ulegającej podziałowi.

Uwaga!

• Należność przypadającą wierzycielowi nie mającemu jeszcze tytułu wykonawczego pozostawia się na rachunku depozytowym sądu. Jeżeli w ciągu miesiąca po uprawomocnieniu się planu podziału wierzyciel nie mający tytułu wykonawczego nie przedstawi dowodu wytoczenia powództwa o zasądzenie mu roszczenia, traci prawo do sumy pozostającej w depozycie.

Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości

Po złożeniu na rachunek depozytowy sądu sumy ulegającej podziałowi komornik sporządza projekt planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji i przedkłada go sądowi. W razie potrzeby sąd wprowadza do planu zmiany i uzupełnienia; w przeciwnym wypadku plan zatwierdza. W podziale oprócz wierzyciela egzekwującego uczestniczą:

• wierzyciele składający tytuł wykonawczy z dowodem doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty oraz

• wierzyciele, którzy uzyskali zabezpieczenie powództwa, jeżeli zgłosili się najpóźniej w dniu uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości, osoby, które przed zajęciem nieruchomości nabyły na niej prawa stwierdzone w opisie i oszacowaniu lub zgłoszone i udowodnione najpóźniej w dniu uprawomocnienia się postanowienia o przybiciu, pracownicy co do stwierdzonych dokumentem należności za pracę, jeżeli zgłosili swe roszczenia przed sporządzeniem planu podziału,

• wierzyciel, którego wierzytelność została na tych ruchomościach, wierzytelnościach lub prawach zabezpieczona zastawem rejestrowym - jeżeli egzekucja objęła również należności z umów ubezpieczenia lub przedmiotów, wierzytelności i praw, które według przepisów prawa stanowią przedmiot obciążenia hipoteką.

Pamiętaj!

• Jeżeli przy sporządzaniu planu podziału okaże się, że nabywca uiszczając cenę, potrącił wierzytelność, która się w niej nie mieści, sąd postanowieniem zobowiąże nabywcę do uzupełnienia ceny w ciągu tygodnia.

W planie podziału sąd wymienia osoby, dla których przypadająca od nabywcy suma jest przeznaczona. W tej części plan podziału stanowi dla nich tytuł egzekucyjny przeciwko nabywcy. Wierzyciel, któremu przydzielono roszczenie przeciwko nabywcy, nabywa z mocy samego prawa hipotekę na sprzedanej nieruchomości.

1. Zaspokojenie z kilku nieruchomości

Jeżeli wierzytelność jest zabezpieczona na kilku nieruchomościach łącznie, wierzyciel powinien przed uprawomocnieniem się postanowienia o przysądzeniu własności złożyć oświadczenie, czy i w jakiej wysokości żąda zaspokojenia z każdej ze sprzedanych nieruchomości. Jeżeli w powyższym terminie tego nie uczyni, a podzielona ma być suma uzyskana tylko z jednej nieruchomości, jego wierzytelność będzie przyjęta do podziału w całości; jeżeli natomiast podziałowi podlegają sumy uzyskane ze sprzedaży kilku łącznie obciążonych nieruchomości, na wierzytelność łącznie zabezpieczoną przypadnie z każdej z sum podlegających podziałowi taka część, jaka odpowiada stosunkowi kwoty pozostałej po zaspokojeniu należności z wyższym pierwszeństwem do ogólnej sumy tych kwot.

2. Wierzytelność sporna i warunkowa

Sumę wydzieloną na zaspokojenie wierzytelności, której uiszczenie zależne jest od warunku zawieszającego albo od wyniku sporu, w którym wierzyciel uzyskał zabezpieczenie powództwa, pozostawia się na rachunku depozytowym sądu. Suma wydzielona na zaspokojenie wierzytelności zależnych od warunku rozwiązującego będzie wydana wierzycielowi bez zabezpieczenia. Jeżeli jednak obowiązek zabezpieczenia zwrotu ciąży na wierzycielu z mocy istniejącego między nim a dłużnikiem stosunku prawnego, sąd zarządzi złożenie wydzielonej sumy na rachunek depozytowy sądu.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl