Jak uzyskać uwłaszczenie?

1. Nieruchomości wchodzące w skład gospodarstw rolnych, zwane dalej "nieruchomościami", i znajdujące się w dniu wejścia w życie ustawy w samoistnym posiadaniu rolników stają się z mocy samego prawa własnością tych rolników, jeżeli oni sami lub ich poprzednicy objęli te nieruchomości w posiadanie na podstawie zawartej bez prawem przewidzianej formy umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, umowy o dożywocie lub innej umowy o przeniesienie własności, o zniesienie współwłasności albo umowy o dział spadku.
2. 2.    Rolnicy, którzy do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy posiadają nieruchomości jako samoistni posiadacze nieprzerwanie od lat pięciu, stają się z mocy samego prawa właścicielami tych nieruchomości, chociażby nie zachodziły warunki określone w ust. 1. Jeżeli jednak uzyskali posiadanie w złej wierze, nabycie własności następuje tylko wtedy, gdy posiadanie trwało co najmniej przez lat dziesięć. 

         Zatem wskazane przepisy dawały możliwość nabycia własności nieruchomości jeżeli były spełnione określone w nich przesłanki. Do przesłanek tych zalicza się, posiadanie samoistne (zob. art. 336 kodeksu cywilnego) nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych w dniu wejścia w życie ustaw, tj. w dniu 4 listopada 1971 r. Następnie osoba na rzecz której następuje uwłaszczenie, powinna posiadać status rolnika. Zgodnie z orzecznictwem „Rolnikiem w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. z 1971 r. Nr 27, poz. 250 ze zm.) jest osoba, która w dniu 4 listopada 1971 r. legitymowała się kwalifikacjami rolniczymi o charakterze praktycznym bądź teoretycznym, względnie osobiście lub przy pomocy członków rodziny (pozostających z nią we wspólności domowej) prowadziła indywidualne gospodarstwo rolne, z tym nawet zastrzeżeniem, że praca w tym gospodarstwie nie musiała stanowić dla niej stałego zatrudnienia i wyłącznego źródła utrzymania” (postawienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2008 r., sygn. akt II CSK 72/08).

         Kolejnym wymogiem było nabycie posiadania nieruchomości na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, umowy o dożywocie lub innej umowy o przeniesienie własności, zawartej bez prawem przewidzianej formy, co w stosunkach wiejskich nie było rzadką sytuacją (art. 1 ust. 1 ustawy) lub określony okres posiadania 5 lub 10 lat (art. 1 ust. 2 ustawy).

JAK UZYSKAĆ UWŁASZCZENIE?

Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy Kodeks Cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, która zakończyła byt prawny omawianej regulacji, przewiduje w art. 4, że „Uchyla się ustawę z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250 i z 1975 r. Nr 16, poz. 91), z tym że pozostaje w mocy nabyta na jej podstawie własność nieruchomości oraz związane z tym nabyciem skutki prawne określone w art. 5, 6 i 8-11 tej ustawy. Rozpoznawanie spraw o stwierdzenie nabycia na podstawie tej ustawy własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego oraz o odroczenie terminu zapłaty należności z tytułu nabycia własności tych nieruchomości przekazuje się sądom”.

Zatem na dzień dzisiejszy można wystąpić do sądu z wnioskiem o  stwierdzenie nabycia własności nieruchomości rolnej na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Sądem właściwym jest sąd rejonowy miejsca położenia nieruchomości. We wniosku musimy wykazać wszystkie wymienione wcześniej przesłanki nabycia własności oraz powołać dowody na ich wykazanie. Co jest bardzo ważne, od złożonego wniosku nie uiszczała się opłaty, w przeciwieństwo do wniosku o zasiedzenie, gdzie ta opłata wynosi 2000 zł.