Wolontariat - Kto może zostać wolontariuszem i na jakich zasadach?

 

W celu przedstawienia statusu wolontariusza, jego obowiÄ…zków oraz ochrony, jakÄ… przyznaje mu prawo należy przedstawić również pojÄ™cie dziaÅ‚alnoÅ›ci pożytku publicznego. Czym jest dziaÅ‚alność pożytku publicznego?

Czym jest działalność pożytku publicznego?

DziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… pożytku publicznego jest dziaÅ‚alność spoÅ‚ecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarzÄ…dowe w sferze zadaÅ„ publicznych okreÅ›lonych w ustawie. Organizacjami pozarzÄ…dowymi, które mogÄ… prowadzić dziaÅ‚alność pożytku publicznego sÄ… osoby prawne lub jednostki nieposiadajÄ…ce osobowoÅ›ci prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia, które nie sÄ… jednostkami sektora finansów publicznych, i które nie dziaÅ‚ajÄ… w celu osiÄ…gniÄ™cia zysku.

Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:

  1. osoby prawne i jednostki organizacyjne dziaÅ‚ajÄ…ce na podstawie przepisów o stosunku PaÅ„stwa do KoÅ›cioÅ‚a Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku PaÅ„stwa do innych koÅ›cioÅ‚ów i zwiÄ…zków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolnoÅ›ci sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmujÄ… prowadzenie dziaÅ‚alnoÅ›ci pożytku publicznego,

  2. stowarzyszenia jednostek samorzÄ…du terytorialnego.

Należy jednak zaznaczyć, że przepisów ustawy o dziaÅ‚alnoÅ›ci pożytku publicznego nie stosuje siÄ™ do:

  • partii politycznych;

  • zwiÄ…zków zawodowych i organizacji pracodawców;

  • samorzÄ…dów zawodowych;

  • fundacji, których jedynym fundatorem jest Skarb PaÅ„stwa lub jednostka samorzÄ…du terytorialnego, chyba że majÄ…tek tej fundacji nie jest w caÅ‚oÅ›ci mieniem paÅ„stwowym, mieniem komunalnym lub gdy fundacja prowadzi dziaÅ‚alność statutowÄ… w zakresie nauki, w szczególnoÅ›ci na rzecz nauki;

  • fundacji utworzonych przez partie polityczne;

  • spóÅ‚ek dziaÅ‚ajÄ…cych na podstawie przepisów o kulturze fizycznej.

  • zlecania realizacji zadaÅ„ w zakresie opieki nad PoloniÄ… i Polakami za granicÄ… finansowanych ze Å›rodków budżetu paÅ„stwa w części, której dysponentem jest Szef Kancelarii Senatu.

Jakie zadania leżą w sferze zadań publicznych?

Sfera zadań publicznych obejmuje między innymi zadania w zakresie:

  • pomocy spoÅ‚ecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;

  • zapewnienia zorganizowanej opieki byÅ‚ym żoÅ‚nierzom zawodowym, którzy uzyskali uprawnienie do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej, inwalidom wojennym i wojskowym oraz kombatantom; 

  • dziaÅ‚alnoÅ›ci charytatywnej;

  • podtrzymywania tradycji narodowej, pielÄ™gnowania polskoÅ›ci oraz rozwoju Å›wiadomoÅ›ci narodowej, obywatelskiej i kulturowej;

  • dziaÅ‚alnoÅ›ci na rzecz mniejszoÅ›ci narodowych;

  • ochrony i promocji zdrowia;

  • dziaÅ‚ania na rzecz osób niepeÅ‚nosprawnych;

  • promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostajÄ…cych bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;

  • upowszechniania i ochrony praw kobiet oraz dziaÅ‚alność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;

  • dziaÅ‚alnoÅ›ci wspomagajÄ…cej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiÄ™biorczoÅ›ci;

  • dziaÅ‚alnoÅ›ci wspomagajÄ…cej rozwój wspólnot i spoÅ‚ecznoÅ›ci lokalnych;

  • nauki, edukacji, oÅ›wiaty i wychowania i innych.

Kto może być wolontariuszem?

Wolontariuszem może być osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje Å›wiadczenia odpowiadajÄ…ce Å›wiadczeniu pracy na rzecz:

  • organizacji pozarzÄ…dowych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych dziaÅ‚ajÄ…cych na podstawie przepisów o stosunku PaÅ„stwa do KoÅ›cioÅ‚a Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku PaÅ„stwa do innych koÅ›cioÅ‚ów i zwiÄ…zków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolnoÅ›ci sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmujÄ… prowadzenie dziaÅ‚alnoÅ›ci pożytku publicznego oraz stowarzyszeÅ„ jednostek samorzÄ…du terytorialnego w zakresie ich dziaÅ‚alnoÅ›ci statutowej, w szczególnoÅ›ci w zakresie dziaÅ‚alnoÅ›ci pożytku publicznego, z wyłączeniem prowadzonej przez te organizacje dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej

  • organów administracji publicznej, z wyłączeniem prowadzonej przez nie dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej,

  • jednostek organizacyjnych podlegÅ‚ych organom administracji publicznej lub nadzorowanych przez te organy, z wyłączeniem prowadzonej przez te jednostki dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej,

  • podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o dziaÅ‚alnoÅ›ci leczniczej w zakresie wykonywanej przez nie dziaÅ‚alnoÅ›ci leczniczej.

Na drugiej stronie :

  • Jak formalnie nawiÄ…zać porozumienie z wolontariuszem?
  • ObowiÄ…zki spoczywajÄ…ce na korzystajÄ…cym

Ustawa stanowi, że wolontariusz powinien posiadać kwalifikacje i speÅ‚niać wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu wykonywanych Å›wiadczeÅ„, jeżeli obowiÄ…zek posiadania takich kwalifikacji i speÅ‚niania stosownych wymagaÅ„ wynika z odrÄ™bnych przepisów. Oznacza to, że jeżeli „praca” wolontariusza polega na przykÅ‚ad na udzielaniu pomocy lekarskiej, to wolontariusz powinien speÅ‚niać warunki wymagane do udzielania takiej pomocy.

 

Jak formalnie nawiązać porozumienie z wolontariuszem?

Jednostka na rzecz której wolontariusz wykonuje Å›wiadczenia jest nazywana korzystajÄ…cym.

Åšwiadczenia wolontariuszy sÄ… wykonywane w zakresie, w sposób i w czasie okreÅ›lonych w porozumieniu z tymże korzystajÄ…cym. Jeżeli Å›wiadczenie wolontariusza wykonywane jest przez okres dÅ‚uższy niż 30 dni, porozumienie powinno być sporzÄ…dzone na piÅ›mie.

Porozumienie powinno zawierać postanowienie o możliwości jego rozwiązania. Na żądanie wolontariusza korzystający jest obowiązany potwierdzić na piśmie treść porozumienia, a także wydać pisemne zaświadczenie o wykonaniu świadczeń przez wolontariusza, w tym o zakresie wykonywanych świadczeń. Na prośbę wolontariusza korzystający może przedłożyć pisemną opinię o wykonaniu świadczeń przez wolontariusza.

ObowiÄ…zki spoczywajÄ…ce na korzystajÄ…cym


Korzystający ma obowiązek poinformować wolontariusza o przysługujących mu prawach i ciążących obowiązkach oraz zapewnić dostępność tych informacji.

KorzystajÄ…cy ma również obowiÄ…zek:

  • informować wolontariusza o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeÅ„stwa zwiÄ…zanym z wykonywanymi Å›wiadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami;

  • zapewnić wolontariuszowi, na dotyczÄ…cych pracowników zasadach okreÅ›lonych w odrÄ™bnych przepisach, bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania przez niego Å›wiadczeÅ„, w tym - w zależnoÅ›ci od rodzaju Å›wiadczeÅ„ i zagrożeÅ„ zwiÄ…zanych z ich wykonywaniem - odpowiednie Å›rodki ochrony indywidualnej;

  • pokrywać, na dotyczÄ…cych pracowników zasadach okreÅ›lonych w odrÄ™bnych przepisach, koszty podróży sÅ‚użbowych i diet.

Wolontariusz może, w formie pisemnej pod rygorem nieważnoÅ›ci, zwolnić korzystajÄ…cego w caÅ‚oÅ›ci lub w części z obowiÄ…zków wymienionych w ostatnim punkcie.

Oprócz wykonania swoich obowiÄ…zków, korzystajÄ…cy może także pokrywać, na zasadach dotyczÄ…cych pracowników także inne niezbÄ™dne koszty ponoszone przez wolontariusza, zwiÄ…zane z wykonywaniem Å›wiadczeÅ„ na rzecz korzystajÄ…cego. KorzystajÄ…cy może również pokrywać koszty szkoleÅ„ wolonatariuszy w zakresie wykonywanych przez nich Å›wiadczeÅ„.

Wolontariuszowi mogÄ… przysÅ‚ugiwać Å›wiadczenia zdrowotne na zasadach przewidzianych w przepisach o Å›wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze Å›rodków publicznych. Należy przy tym zaznaczyć, że wolontariuszowi, który wykonuje Å›wiadczenia przez okres nie dÅ‚uższy niż 30 dni, korzystajÄ…cy zobowiÄ…zany jest zapewnić ubezpieczenie od nastÄ™pstw nieszczęśliwych wypadków.

 

Pamiętaj, że:

  • KorzystajÄ…cy ma obowiÄ…zek poinformować wolontariusza o przysÅ‚ugujÄ…cych mu prawach i ciążących obowiÄ…zkach oraz zapewnić dostÄ™pność tych informacji.

  • Wartość Å›wiadczenia wolontariusza nie stanowi darowizny na rzecz korzystajÄ…cego w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego oraz przepisów podatkowych. Nie jest wiÄ™c konieczne opÅ‚acanie podatku od darowizny z tytuÅ‚u usÅ‚ug Å›wiadczonych przez wolontariusza.

  • Omówione przepisy stosuje siÄ™ odpowiednio do wolontariuszy wykonujÄ…cych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej Å›wiadczenia na rzecz organizacji miÄ™dzynarodowych, jeżeli postanowienia umów miÄ™dzynarodowych nie stanowiÄ… inaczej.

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dziaÅ‚alnoÅ›ci pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873).

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.