Kiedy ustaje członkostwo spółdzielni?
Ustanie członkostwa spółdzielni może mieć różnorakie podłoże. Poczynając od zdarzeń zupełnie niezależnych od członka jak jego śmierć, przez wystąpienie ze spółdzielni na życzenie członka, na ustaniu członkostwa wskutek zastosowania przez spółdzielnię środków dyscyplinarnych kończąc. Podstawowym skutkiem ustania członkostwa jest nienależenie dalej do struktury jaką jest spółdzielnia, co oczywiście pociąga za sobą automatyczną utratę wszelkich praw jakie są z członkostwem związane, np. wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Poza takimi dość oczywistymi konsekwencjami, członkowi lub jego spadkobiercom mogą również przysługiwać roszczenia o charakterze majątkowym w stosunku do spółdzielni, a mianowicie roszczenie o wypłatę udziałów, czy np. w przypadku spółdzielni mieszkaniowej o wypłatę wkładu mieszkaniowego. Omówmy więc kolejno przyczyny ustania członkostwa.
Co się dzieje z chwilą śmierci członka spółdzielni?
Jest oczywiste, że z chwilą śmierci ustaje członkostwo osoby zmarłej. Członkostwo bowiem jest ściśle związane z osobą, której przysługiwało i nie przechodzi ono na spadkobierców. Ci, chcąc korzystać z dobrodziejstw jakie związane są z należeniem do spółdzielni, muszą złożyć deklarację członkowską i zostać przez powołane do tego organy spółdzielni przyjęci w poczet jej członków. Na równi ze śmiercią członka traktuje się ustanie osoby prawnej, np. likwidacja przedsiębiorstwa. Zmarłego członka spółdzielni skreśla się z rejestru członków, przy czym skreślenie takie wywołuje skutki od dnia w którym nastąpiła śmierć. Oznacza to, że z tym dniem zmarły przestał być członkiem spółdzielni. Osobę prawną zaś skreśla się z rejestru członków, ze skutkiem od dnia ustania danego podmiotu.
W związku z faktem, że z ustaniem członkostwa łączą się również pewne roszczenia majątkowe w stosunku do spółdzielni, np. roszczenie o wypłatę wkładu mieszkaniowego, spadkobiercy zmarłego mogą żądać od spółdzielni wypłaty należnych im z tego tytułu kwot. Jeżeli jednak spadkobierców uprawnionych jest więcej niż jeden, powinni oni ustanowić wspólnego pełnomocnika lub wskazać zarządcę ustanowionego przez sąd w celu wykonywania przechodzących na nich praw majątkowych zmarłego.
Czy możliwe jest wypowiedzenie członkostwa w spółdzielni?
Członkostwo w spółdzielni jest dobrowolne, zatem członek zawsze może zrezygnować z przynależności do niej składając wypowiedzenie. Warunkiem jednak skuteczności takiego wypowiedzenia jest złożenie go w formie pisemnej. Oznacza to tyle, iż np. rezygnacja z członkostwa złożona w formie ustnej pracownikowi spółdzielni będzie uważana za nieważną, a więc de facto członkostwo będzie trwać nadal. Termin do złożenia wypowiedzenia oraz okres przez jaki po złożeniu wypowiedzenia członkostwo będzie jeszcze trwać (tzw. okres wypowiedzenia) określa statut spółdzielni. Statut jest powszechnie dostępny i każdy członek może żądać jego odpisu. Za datę wystąpienia ze spółdzielni uważa się następny dzień po upływie okresu wypowiedzenia.
Kiedy może ustać członkostwo na mocy uchwały organów spółdzielni?
Prawo spółdzielcze przewiduje również możliwość ustania członkostwa wskutek uchwały podjętej przez odpowiedni organ spółdzielni. Tego typu uchwała stanowi swoisty środek dyscyplinarny dla członków którzy z różnych przyczyn „ nie zasługują” na to, aby dalej być zrzeszonym w spółdzielni i korzystać z przysługujących członkom uprawnień. Do środków takich należy uchwała o wykluczeniu członka ze spółdzielni oraz uchwała o skreśleniu członka z rejestru członków spółdzielni. Pomimo tego, iż skutek obydwu uchwał jest taki sam, a mianowicie utrata przez daną osobę członkostwa w spółdzielni, przyczyny powodujące podjęcie takich uchwał są odmienne.
Wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w wypadku, gdy z jego winy dalsze pozostawanie w spółdzielni członka nie da się pogodzić z postanowieniami statutu lub z zasadami współżycia społecznego. Wynika z tego zatem, iż postępowanie takiego członka w tak rażący sposób narusza statut spółdzielni, np. członek spółdzielni mieszkaniowej w ogóle nie uiszcza czynszu za mieszkanie lub narusza zasady współżycia społecznego oparte o utrwalone w społeczeństwie wartości, np. codziennie urządza w swoim mieszkaniu pijackie awantury, że nie jest możliwe dalsze z nim współdziałanie, które powinno opierać się na wspólnym interesie. Statut spółdzielni powinien jednak bliżej określać przyczyny wykluczenia członka ze spółdzielni.
Wykreślenie z rejestru członków spółdzielni zaś będzie miało miejsce w wypadku, gdy członek spółdzielni z przyczyn przez niego niezawinionych nie wykonuje statutowych obowiązków. Statut spółdzielni powinien takie sytuacje określać bliżej.
Uchwały w wyżej wymienionych sprawach podejmuje rada nadzorcza albo walne zgromadzenie, w zależności od tego, któremu z organów statut przyznaje takie uprawnienie.
Organ, który podejmuje przedmiotową uchwałę powinien przed jej podjęciem wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego członka spółdzielni.
Wykluczenie lub wykreślenie stają się skuteczne z chwilą doręczenia członkowi pisemnego zawiadomienia w tym przedmiocie łącznie z uzasadnieniem. Jeżeli członek spółdzielni zmienił miejsce zamieszkania i nie zgłosił spółdzielni zmiany adresu, zawiadomienie uznaje się za doręczone, czyli przyjęte przez członka do wiadomości, nawet jeżeli zostało ono zwrócone na skutek braku odbioru przez adresata.
Czy wykluczonemu lub skreślonemu z rejestru członkowi przysługują jakieś środki odwoławcze od powyższych uchwał?
Jeżeli uchwałę w sprawie wykluczenia lub wykreślenia członka z rejestru podejmuje rada nadzorcza, zainteresowany członek spółdzielni może się odwołać od takiej uchwały do walnego zgromadzenia. Terminy do wniesienia takich środków odwoławczych, jak i terminy, w których walne zgromadzenia ma obowiązek rozpatrzyć to odwołanie określa statut spółdzielni. Termin do wniesienia odwołania biegnie od daty doręczenia członkowi zawiadomienia, zawierającego pouczenie o prawie odwołania się od uchwały. Członek spółdzielni ma prawo być obecny przy rozpoznawaniu jego odwołania oraz popierać je przed walnym zgromadzeniem. Ażeby uprawnienie to było rzeczywiście możliwe do wykorzystania, odwołujący się powinien być zawiadomiony o terminie walnego zgromadzenia w przedmiotowej sprawie pod wskazanym przez niego w odwołaniu adresem najpóźniej na 7 dni przed terminem posiedzenia.
Spółdzielnia obowiązana jest doręczyć członkowi odpis uchwały walnego zgromadzenia w kwestii odwołania wraz uzasadnieniem w ciągu dwóch tygodni od daty jej podjęcia. Jeżeli jednak organem uprawnionym do podjęcia uchwały w sprawie wykluczenia bądź wykreślenia członka z rejestru jest walne zgromadzenie, wówczas opisane wyżej postępowanie wewnątrzspółdzielcze nie ma miejsca i członek bezpośrednio może wnieść do sądu powództwo o uchylenie takiej uchwały.
Należy bowiem zauważyć, że wniesienie do sądu powództwa w tych sprawach jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu postępowania wewnątrzspółdzielczego, chyba że decyzję podejmuje walne zgromadzenie, np. nie jest możliwe zaskarżenie bezpośrednio do sądy uchwały o wykluczeniu podjętej przez radę nadzorczą. Powództwo takie wnosi się do sądu okręgowego, w obrębie właściwości którego dana spółdzielnia ma swoją siedzibę, w ciągu sześciu tygodni od zawiadomienia o uchwale walnego zgromadzenia w sprawie wykluczenia lub wykreślenia członka z rejestru albo od daty zawiadomienia o uchwale walnego zgromadzenia w sprawie wniesionego odwołania. Jeżeli walne zgromadzenie nie rozpatrzy jednak odwołania w terminie przewidzianym przez statut, wówczas członek spółdzielni może zaskarżyć do sądu uchwałę rady nadzorczej, w ciągu sześciu tygodni od dnia, do którego uchwała w sprawie odwołania powinna być przez walne zgromadzenie podjęta.
Pamiętaj, że:
-
Skutkiem utraty członkostwa spółdzielni, jest również utrata wszelkich korzyści, jakie były związane z przynależnością do spółdzielni, np. wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego,
-
Członkostwo wygasa wraz ze śmiercią członka spółdzielni i nie przechodzi ono na jego spadkobierców,
-
Członkowi zawsze przysługuje prawo do zrezygnowania z członkostwa, które realizuje się przez złożenie pisemnego wypowiedzenia w spółdzielni,
-
Wystąpienie ze spółdzielni nie następuje natychmiast, a dopiero po upływie określonego w statucie okresu wypowiedzenia,
-
Za naganne zachowanie naruszające postanowienia statutu lub zasady współżycia społecznego, członek może zostać ze spółdzielni wykluczony,
-
Za niezawinione niewypełnienie statutowych obowiązków, członek może zostać skreślony z rejestru członków spółdzielni,
-
Zarówno od wykluczenia, jak i od wykreślenia przysługuje członkowi, którego dane uchwały dotyczą, odwołanie w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym, a także prawo do zaskarżenia takich uchwał w drodze wniesienia powództwa do sądu.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jednolity: Dz. U. 1995 r., Nr 54, poz. 288 ze zmianami).
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?