Kolejność zaspokajania wierzycieli w postępowaniu upadłościowym

W razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, jego wierzyciele podlegają zaspokojeniu z funduszy uzyskanych z likwidacji majątku upadłego oraz z wszelkich dochodów uzyskanych z prowadzenia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa i z odsetek od sum zdeponowanych w banku w trakcie trwania postępowania upadłościowego. Prawo upadłościowe określa kolejność w jakiej poszczególne grupy wierzycieli mogą być zaspokojone z funduszy masy upadłości.

Podział wierzycieli na kategorie

Poza wszelkim podziałem pozostają koszty postępowania upadłościowego. Należy przypomnieć, iż brak wystarczających środków w majątku upadłego na pokrycie postępowania upadłościowego jest jedną z przyczyn oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika.

Na koszty postępowania upadłościowego przeznaczone mogą być kwoty uzyskane ze sprzedaży rzeczy poza likwidacją masy upadłości. Zgodnie bowiem z art. 310 prawa upadłościowego i naprawczego, przed rozpoczęciem likwidacji masy upadłości, syndyk może sprzedaż ruchomości wchodzące do masy, jeżeli jest to potrzebne na zaspokojenie kosztów postępowania.

Widać więc wyraźnie, że koszty postępowania zaspokajane są w pierwszej kolejności i często jeszcze przed likwidacją masy.

Odrębność podziału dotyczy także funduszu masy uzyskanych ze zbycia rzeczy i praw obciążonych rzeczowo. Należy przypomnieć, że wierzyciele, którzy w ten sposób swe wierzytelności wobec upadłego zabezpieczyli, korzystają z tzw. prawa odrębności. Oznacza to, że zostają oni zaspokojeni ze sprzedaży rzeczy i praw obciążonych rzeczowo.

Poszczególne kategorie wierzycieli

Podział ogólnej sumy uzyskanej z likwidacji majątku upadłego (tj. z funduszy masy nie obejmujący podziały funduszy uzyskanych ze zbycia przedmiotów obciążonych rzeczowo), przedstawia się następująco:

1. kategoria pierwsza - koszty postępowania upadłościowego, przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości należności alimentacyjne oraz renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości, należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów, których wykonania zażądał syndyk, należności powstałe z czynności syndyka albo zarządcy oraz należności, które powstały z czynności upadłego dokonanych po ogłoszeniu upadłości, niewymagających zgody nadzorcy sądowego lub dokonanych za jego zgodą;
2. kategoria druga - przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości należności ze stosunku pracy, należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego, należności alimentacyjne oraz renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, przypadające za dwa ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, wraz z odsetkami i kosztami egzekucji;
3. kategoria trzecia - podatki i inne daniny publiczne oraz pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, wraz z odsetkami i kosztami egzekucji;
4. kategoria czwarta - inne należności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w kategorii piątej, wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji;
5. kategoria piąta - odsetki, które nie należą do wyższych kategorii w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn i zapisów.

Przepisy dotyczące zaspokojenia należności ze stosunku pracy stosuje się odpowiednio do roszczeń Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych o zwrot z masy upadłości świadczeń wypłaconych przez Fundusz pracownikom upadłego. Oznacza to, że zaspokojone z Funduszy Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych roszczenia pracowników upadłego o wypłatę wynagrodzeń podlegają zaspokojeniu w kategorii pierwszej zaraz po kosztach postępowania upadłościowego i należnościach z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe pracowników.

Zaspokojenie należności poszczególnych kategorii następuje poprzez syndyka. Szczególnie uprzywilejowana jest kategoria pierwsza. Syndyk zaspokaja należności tej kategorii w miarę wpływu do masy upadłości stosownych sum; jeżeli należności te nie zostaną zaspokojone w ten sposób, zaspokaja się je w drodze podziału funduszów masy upadłości.  Zobowiązania alimentacyjne ciążące na upadłym, przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości, syndyk zaspokaja terminach ich płatności, do dnia sporządzenia ostatecznego planu podziału, każdorazowo dla każdego uprawnionego w kwocie nie wyższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Pozostała część tych należności nie podlega zaspokojeniu z masy upadłości. 

A gdy nie wystarcza dla wszystkich?

Jeżeli suma przeznaczona do podziału nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności, należności dalszej kategorii zaspokaja się dopiero po zaspokojeniu w całości należności poprzedzającej kategorii, a gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności tej samej kategorii, należności te zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich. 

Kolejność zaspokajania wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo

W razie sprzedaży rzeczy i praw obciążonych rzeczowo, a także obciążonych prawami i roszczeniami osobistymi ciążącymi na nieruchomości środki uzyskane z ich zbycia podlegają podziałowi pomiędzy wierzycieli, którzy w taki sposób zabezpieczyli swe wierzytelności. Kolejność zaspokojenia tych wierzycieli wyznaczona jest kolejnością pierwszeństwa określoną w przepisach prawa rzeczowego. Wraz z tymi wierzytelnościami zaspokajane są odsetki, jeżeli były objęte zabezpieczeniem oraz koszty postępowania w wysokości nieprzekraczającej dziesiątej części kapitału.

Pamiętaj, że:

• Kolejność podziału funduszy jest ściśle ustalona,
• W przypadku wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, kolejność zaspokajania jest inna,
• Wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo zaspokaja się ze zbycia przedmiotów zabezpieczenia.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo" upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 z późn. zm.).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.