Prawo do uzyskania patentu na wynalazek przysługuje twórcy. Zasadą jest zatem, że podmiotem uprawnionym jest twórca, a jedynie wyjątkowo prawo to przysługuje innym podmiotom. Jeżeli wynalazku dokonały co najmniej dwie osoby, wówczas uprawnienie do uzyskania patentu przysługuje im wspólnie. Należy zauważyć, że za współtwórcę należy uznać taką tylko osobę, której udział w dokonaniu projektu wynalazczego ma charakter twórczy. Nie jest natomiast twórcą osoba, która udzieliła tylko pomocy przy dokonaniu wynalazku, jeżeli nie uczestniczyła w koncepcji tworzenia nowego rozwiązania. Patent na wynalazek twórca uzyskuje dopiero po wydaniu decyzji przez Urząd patentowy. Jeśli chcesz wiedzieć jak przebiega procedura uzyskania patentu na wynalazek oraz praw ochronnych na wzór użytkowy lub rejestracji na wzór przemysłowy, zapoznaj się z treścią poniższej porady.

Kto jest uprawniony do uzyskania patentu na wynalazek lub prawa ochronnego na wzór użytkowy albo prawa rejestracji na wzór przemysłowy?

Zgodnie z zasadą wyrażoną w prawie własności przemysłowej, prawo do uzyskania patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzór użytkowy, jak również prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przysługuje:

• twórcy oraz

• współtwórcom.

Jeżeli jednak do dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego doszło w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy, prawo przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej. Postanowienie w umowie o pracę, że takie prawa przysługują pracodawcy jest zbędne. Natomiast postanowienie, że takie prawa przysługują pracownikowi jest niezbędne do tego, żeby to pracownik je posiadał.

Poza tym w umowie pomiędzy przedsiębiorcami może być określony podmiot, któremu przysługiwać będą prawa w związku z wykonywaniem tej umowy. Przy czym w razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z tego wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego we własnym zakresie.

Czy patent, prawo ochronne oraz prawo rejestracji są zbywalne?

Prawo do uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy albo prawa z rejestracji wzoru przemysłowego jest zbywalne i podlega dziedziczeniu. Umowa o przeniesienie prawa wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej.

Twórca wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego uprawniony do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji może przenieść to prawo nieodpłatnie lub za uzgodnioną zapłatą na rzecz przedsiębiorcy albo przekazać mu wynalazek, wzór użytkowy albo wzór przemysłowy do korzystania.

Kto ma pierwszeństwo na uzyskanie patentu, prawa ochronnego i prawa rejestracji?

Pierwszeństwo do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji oznacza się według daty zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w Urzędzie Patentowym. Pierwszeństwo uprzednie do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji przysługuje w Rzeczypospolitej Polskiej, na zasadach określonych w umowach międzynarodowych, według daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego we wskazanym państwie, jeżeli od tej daty zgłoszenie w Urzędzie Patentowym dokonane zostanie w okresie:

• 12 miesięcy - w przypadku zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych;

• 6 miesięcy - w przypadku zgłoszeń wzorów przemysłowych.

Pierwszeństwo uprzednie oznacza się wedle zgłoszenia lub wystawienia, mimo że zgłoszenie zostało dokonane później. Warunkiem jest, aby rzeczywiste zgłoszenie nastąpiło we właściwym czasie.

Przykład:

• Jan Kowalski wynalazł silnik na wodór, który zaprezentował na wystawie międzynarodowej oficjalnej. Jednakże Jan Kowalski zgłosił swój wynalazek później niż Jan Nowak. W takim przypadku, jeśli do zgłoszenia dojdzie w określonym terminie - od daty wystawienia - we właściwym Urzędzie Patentowym, to za datę zgłoszenia uważa się datę wystawienia. Dlatego prawo pierwszeństwa patentu na wynalazek ma Jan Kowalski, a nie Jan Nowak.

Od kiedy zgłoszenie jest skuteczne?

Zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu, w którym wpłynęło ono do Urzędu Patentowego z zachowaniem formy pisemnej również za pomocą telefaksu lub w postaci elektronicznej. Przy czym w przypadku nadania zgłoszenia telefaksem oryginał zgłoszenia powinien wpłynąć do Urzędu Patentowego w terminie 30 dni od daty nadania. Uwaga! Termin ten nie podlega przywróceniu.

Pamiętać należy, że jeżeli zgłoszenie przesłane telefaksem jest nieczytelne lub nie jest tożsame z dostarczonym oryginałem albo dostarczone po terminie za datę zgłoszenia uznaje się dzień, w którym został dostarczony oryginał.

Przez postać elektroniczną zgłoszenia należy rozumieć postać ustaloną przy przesyłaniu zgłoszenia przy zastosowaniu sieci telekomunikacyjnej lub na informatycznym nośniku danych. W przypadku gdy zgłoszenie przesłane w postaci elektronicznej zawiera szkodliwe oprogramowanie, Urząd Patentowy nie jest zobowiązany do otwierania takiej korespondencji i jej dalszego przetwarzania. W takim przypadku, a także gdy przesłane zgłoszenie jest nieczytelne, nie wywołuje ono skutku. O ile nieczytelne są niektóre z części zgłoszenia, uważa się, że nie zostały one złożone. Urząd Patentowy powiadamia niezwłocznie zgłaszającego, przy użyciu takiego samego środka przekazu, że zgłoszenie przesłane telefaksem jest w całości lub części nieczytelne albo też zaszedł jeden z w/w przypadków, w przypadku gdy możliwe jest ustalenie adresu poczty elektronicznej lub tożsamości zgłaszającego i jego adresu oraz nie zagraża to bezpieczeństwu systemu teleinformatycznego Urzędu Patentowego i pozwalają na to względy techniczne użytego przez zgłaszającego środka przekazu.

Czy o pierwszeństwie może decydować data wystawienia wynalazku?

Pierwszeństwo uprzednie do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji oznacza się, na zasadach określonych w umowach międzynarodowych, według daty wystawienia wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w Polsce lub za granicą, na wystawie międzynarodowej oficjalnej lub oficjalnie uznanej, jeżeli zgłoszenie w Urzędzie Patentowym tego wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego dokonane zostanie w okresie 6 miesięcy od tej daty.

Od kiedy liczy się pierwszeństwo, czy od daty zgłoszenia, czy od daty wystawienia na wystawie?

Jeżeli wynalazek, wzór użytkowy albo wzór przemysłowy, będący przedmiotem pierwszego prawidłowego zgłoszenia, był wcześniej wystawiony na wystawie i korzystał, od dnia wystawienia do dnia zgłoszenia, z ochrony tymczasowej (przewidzianej w Konwencji Paryskiej), pierwszeństwo do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji oraz początek przewidzianych tam terminów do dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym oznacza się według daty wystawienia tego wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego na wystawie.

Czy można zbyć uprzednie pierwszeństwo?

Pierwszeństwo uprzednie jest zbywalne i podlega dziedziczeniu. Umowa o przeniesienie pierwszeństwa wymaga pod rygorem nieważności zachowania formy pisemnej.

Kiedy Urząd Patentowy odmawia przyznania pierwszeństwa uprzedniego?

Urząd Patentowy wydaje postanowienie o odmowie przyznania uprzedniego pierwszeństwa w całości lub w części, jeżeli stwierdzi, że:

1. zgłaszający nie jest uprawniony do korzystania z uprzedniego pierwszeństwa,

2. zgłoszenie dokonane za granicą, na którym zgłaszający opiera swoje zastrzeżenie uprzedniego pierwszeństwa, nie jest pierwszym zgłoszeniem,

3. wystawa, na której wystawienie jest podstawą zastrzeżenia uprzedniego pierwszeństwa przez zgłaszającego, nie spełnia wymagań opisanych wyżej,

4. wynalazek zgłoszony w Urzędzie Patentowym lub odpowiednia część tego wynalazku różni się od wynalazku, do którego zgłaszającemu przysługuje uprzednie pierwszeństwo,

5. zgłaszający uchybił terminom dla dokonania zgłoszenia albo terminowi dla złożenia dowodu pierwszeństwa lub innego dokumentu bądź oświadczenia wymaganego do uzyskania pierwszeństwa,

6. zgłaszający złożył oświadczenie o zgłoszeniu wynalazku we wskazanym państwie bądź wystawieniu go na określonej wystawie, mimo że taki fakt nie miał miejsca.

Jakie konsekwencje niesie równoczesne zgłoszenie?

Jeżeli zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego dokonały niezależnie od siebie co najmniej dwie osoby, które korzystają z pierwszeństwa oznaczonego tą samą datą, prawo do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji przysługuje każdej z tych osób.

Wynagrodzenie za korzystanie z wynalazku opatentowanego

Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, twórca wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego ma prawo do wynagrodzenia za korzystanie z tego wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego przez przedsiębiorcę, gdy prawo korzystania z niego bądź prawo do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji przysługuje przedsiębiorcy.

Jeżeli strony nie uzgodniły wysokości wynagrodzenia, wynagrodzenie to ustala się w słusznej proporcji do korzyści przedsiębiorcy z wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego, z uwzględnieniem okoliczności, w jakich wynalazek, wzór użytkowy albo wzór przemysłowy został dokonany, a w szczególności zakresu udzielonej twórcy pomocy przy dokonaniu wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego oraz zakresu obowiązków pracowniczych twórcy w związku z dokonaniem wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego.

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, wynagrodzenie wypłaca się w całości, najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy po upływie roku od dnia uzyskania pierwszych korzyści z wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego, lub w częściach, w ciągu dwóch miesięcy po upływie każdego roku od uzyskania tych korzyści, jednak nie dłużej niż przez 5 lat.

Wynagrodzenie powinno być podwyższone, jeżeli korzyści osiągnięte przez przedsiębiorcę okażą się znacząco wyższe od korzyści przyjętych za podstawę do ustalenia wypłaconego wynagrodzenia.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 119, poz. 1117, ze zmianami)