Łączenie się spółek kapitałowych

15.10.2004

Opracowanie planu połączenia jest obowiązkową czynnością narzuconą przez Kodeks spółek handlowych. Chodzi tutaj o plan, który zostanie pisemnie uzgodniony między łączącymi się spółkami. Pod rządami kodeksu handlowego wiele istotnych rozstrzygnięć, w tym właśnie łączenie się spółek było poddane rozstrzygnięciom w uchwałach połączeniowych podejmowanych przez walne zgromadzenia akcjonariuszy czy też zgromadzenia wspólników łączących się spółek. W modelu przyjętym przez k.s.h. natomiast podstawowym dokumentem przyszłego połączenia stał się tzw. plan połączenia spółek oraz załączniki do tego planu.

Jakie elementy powinien zawierać plan połączenia?

Plan połączenia powinien zawierać co najmniej:

typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki - również typ, firmę i siedzibę tej spółki,
stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat,
zasady dotyczące przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej bądź w spółce nowo zawiązanej,
dzień, od którego udziały albo akcje, o których mowa w pkt 3, uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej;
prawa przyznane przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce przejmowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki,
szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane.

Jakie jeszcze dokumenty konieczne są przy sporządzaniu planu połączenia?

Ustawodawca narzucił obowiązek, zgodnie z którym, do planu połączenia należy dołączyć:

projekt uchwał o połączeniu spółek,
projekt zmian umowy albo statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy albo statutu spółki nowo zawiązanej,
ustalenie wartości majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia,
oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną dla celów połączenia przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny, jednak nie jest tu konieczne przedstawienie nowej inwentaryzacji, Nadto należy pamiętać, że wartości wykazane w ostatnim bilansie powinny być zmienione tylko w przypadku, gdy jest to konieczne dla odzwierciedlenia zmian w zapisach księgowych; należy wówczas uwzględnić tymczasowe odpisy amortyzacyjne i zapasy oraz istotne zmiany w aktualnej wartości nie wykazane w księgach.

Jakich czynności należy dokonać po sporządzeniu planu połączenia spółek?

Sporządzony już plan połączenia powinien być zgłoszony do sądu rejestrowego łączących się spółek. Zgłoszenie takie powinno zostać dokonane wraz ze złożeniem wniosku spółek (wspólnego) podlegających łączeniu o wyznaczenie biegłego.
Kolejną obowiązkową czynnością dotyczącą sporządzonego planu połączenia spółek jest jego ogłoszenie. Plan połączenia należy ogłosić nie później niż na sześć tygodni przed dniem powzięcia pierwszej uchwały w sprawie połączenia.
Nadto zarząd każdej z łączących się spółek ma obowiązek sporządzić pisemne sprawozdanie:

uzasadniające połączenie,
jego podstawy prawne
i uzasadnienie ekonomiczne, a zwłaszcza stosunek wymiany udziałów lub akcji (jeżeli z wyceną udziałów lub akcji związane były jakieś szczególne, sprawozdanie powinno wskazywać na te trudności).

Czy sporządzony plan połączenia podlega jakiejś kontroli?

Obowiązkowo plan połączenia należy poddać badaniu przez biegłego (biegłych). Badanie to dotyczy poprawności i rzetelności jego sporządzenia. Jest to zatem badanie czysto rachunkowe, nie dotyczy merytorycznej oceny planu połączenia. Ustawodawca nie określa wprost o jakiego biegłego chodzi, uwagi na to, czego dotyczy wspomniane badanie, przyjmuje się, iż chodzi o biegłego rewidenta, a nie o jakiegokolwiek biegłego.

Jakich czynności dokonuje powołany biegły badający plan połączenia spółek?

Kodeks spółek handlowych narzuca regułę, iż termin na dokonanie badania przez biegłego wyznacza sąd. Jednak termin ten nie może być dłuższy niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia. Do końca upływu tego terminu, biegły musi sporządzić na piśmie szczegółową opinię i złożyć ją wraz z planem połączenia sądowi rejestrowemu oraz zarządom łączących się spółek.

Jakie elementy powinna zawierać opinia sporządzona przez biegłego na temat planu połączenia spółek?

Opinia ta powinna zawierać co najmniej:

stwierdzenie, czy stosunek wymiany udziałów lub akcji został ustalony należycie,
wskazanie metody albo metod użytych dla określenia proponowanego w planie połączenia stosunku wymiany udziałów lub akcji wraz z oceną zasadności ich zastosowania,
wskazanie szczególnych trudności związanych z wyceną udziałów lub akcji łączących się spółek.

Obowiązkiem zarządów łączących się spółek jest zawiadomienie wspólników dwukrotnie, w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie, w sposób przewidziany dla zwoływania zgromadzeń wspólników lub walnych zgromadzeń, o zamiarze połączenia się z inną spółką, nie później niż na sześć tygodni przed planowanym dniem powzięcia uchwały o połączeniu.

Co powinno zawierać zawiadomienie skierowane do wspólników?

Niezbędnymi elementami zawiadomienia skierowane przez zarządy do wspólników jest:

numer Monitora Sądowego i Gospodarczego, w którym dokonano ogłoszenia, chyba że zawiadomienie to jest przedmiotem ogłoszenia,
miejsce oraz termin, w którym wspólnicy mogą się zapoznać z dokumentami, do przeglądania których wspólnicy mają prawo (termin ten nie może być krótszy niż miesiąc przed planowanym dniem powzięcia uchwały o połączeniu).

Jakie dokumenty mają prawo przeglądać wspólnicy?

Wspólnicy łączących się spółek mają prawo przeglądać następujące dokumenty:

plan połączenia,
sprawozdania finansowe oraz sprawozdania zarządów z działalności łączących się spółek za trzy ostatnie lata obrotowe wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta, jeśli opinia lub raport były sporządzane,
projekt uchwał o połączeniu spółek, projekt zmian umowy albo statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy albo statutu spółki nowo zawiązanej, ustalenie wartości majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia, oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną dla celów połączenia, przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny,
sprawozdania zarządów łączących się spółek sporządzone dla celów połączenia,
opinię biegłego.

W jaki sposób dochodzi do połączenia spółek?

Łączenie się spółek wymaga uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia każdej z łączących się spółek.

Uchwała taka musi zostać powzięta większością trzech czwartych głosów, reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego, chyba że umowa lub statut spółki przewidują surowsze warunki. Przy tym należy pamiętać, iż uchwała ta powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza, a w swej treści powinna zawierać zgodę na plan połączenia, a także na proponowane zmiany umowy albo statutu spółki przejmującej bądź na treść umowy albo statutu nowej spółki.

Zarząd każdej z łączących się spółek powinien zgłosić do sądu rejestrowego uchwałę o łączeniu się spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale ze wskazaniem, czy łącząca się spółka jest spółką przejmującą, czy spółką przejmowaną. Natomiast ogłoszenie o połączeniu spółek jest dokonywane na wniosek spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej.

W odniesieniu do spółki przejmującej połączenie może być przeprowadzone bez powzięcia wyżej opisanej uchwały. Może tak się stać jeżeli spółka ta posiada udziały albo akcje o łącznej wartości nominalnej nie niższej niż 90% kapitału zakładowego spółki przejmowanej, lecz nie obejmującej całego jej kapitału (w tej sytuacji wspólnik spółki przejmowanej może żądać wykupienia jego udziałów albo akcji przez spółkę przejmujacą). Nie dotyczy to przypadku, gdy spółką przejmującą jest spółka publiczna.

Pamiętaj, że:

Biegły sporządzający opinię na temat planu połączenia spółek może żądać (pisemnie) od zarządów łączących się spółek przedłożenia mu dodatkowych wyjaśnień lub dokumentów,
Bezpośrednio przed powzięciem uchwały o połączeniu spółek wspólnikom należy ustnie przedstawić istotne elementy treści planu połączenia, sprawozdania zarządu i opinii biegłego,
Łączenie się spółek publicznych wymaga uchwały walnego zgromadzenia każdej z łączących się spółek, powziętej większością dwóch trzecich głosów, chyba że statut spółki przewiduje surowsze warunki,
W przypadku gdy w łączącej się spółce akcyjnej występują akcje różnego rodzaju, uchwała powinna być powzięta w drodze głosowania oddzielnymi grupami,

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.