Likwidacja spółki jawnej

W przypadku ziszczenia się przesłanek rozwiązania spółki, następuje jej likwidacja, chyba że wspólnicy spółki ustalili pomiędzy sobą inny sposób zakończenia działalności. Należy w tym miejscu przypomnieć, że rozwiązanie spółki jawnej powodują:

• przyczyny przewidziane w umowie spółki,
• jednomyślna uchwała wszystkich wspólników (przy czym uchwała o rozwiązaniu spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, może zostać podjęta przy wykorzystaniu wzorca uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Podjęcie uchwały przy wykorzystaniu wzorca uchwały wymaga wypełnienia formularza uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia uchwały kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi albo podpisami potwierdzonymi profilem zaufanym ePUAP; uchwała taka jest równoważna z uchwałą w formie pisemnej),
• ogłoszenie upadłości spółki,
• śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
• wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,
• prawomocne orzeczenie sądu.

Jeżeli zajdą określone powyżej przesłanki rozwiązania spółki jawnej, należy przeprowadzić jej likwidację. Jednakże, gdy pomimo ziszczenia się przesłanek rozwiązania umowy spółki, wspólnicy zadecydują o kontynuacji działalności, to likwidacja nie jest potrzebna (szczegóły patrz porada: „Rozwiązanie spółki jawnej”).

Kto przeprowadza likwidację spółki jawnej?

Likwidacja przeprowadzana jest przez likwidatorów. Likwidatorami mogą być tylko osoby fizyczne, mające pełną zdolność do czynności prawnych. Zgodnie z postanowieniem ustawy likwidatorami są wszyscy wspólnicy spółki. Jednakże na mocy uchwały wspólników - podjętej jednomyślnie, chyba że umowa stanowi inaczej - wspólnicy mogą powołać na stanowisko likwidatora tylko niektórych spośród siebie jak również osoby spoza ich grona. Jeżeli likwidacja spółki następuje w wyniku rozwiązania jej z powodu upadłości jednego z jej wspólników, na jego miejsce jako likwidator wchodzi syndyk masy upadłościowej upadłego wspólnika.

W niektórych sytuacjach również sąd rejestrowy może powołać likwidatorów spółki. Może to zrobić na wniosek wspólnika lub osoby mającej w tym interes prawny. Umowa spółki nie może ograniczyć wspólnika w możliwości zwrócenia się w tej kwestii do sądu. Przepis ten ma na celu ochronę wspólnika, który chętnie w gronie likwidatorów widziałby inną osobę, niż tą wybraną przez większość wspólników.

Zadania i uprawnienia likwidatorów

Głównym zadaniem likwidatorów jest przeprowadzenie likwidacji spółki jawnej czyli ''zwinięcie'' jej działalności, zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wszystkich wierzytelności, wypełnienie pozostałych zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Czynności te dokonywane są w spółce, której firma (nazwa) wzbogaca się o dodatek „w likwidacji”. Nowe interesy takiej spółki mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy są one niezbędne do ukończenia spraw będących w toku.

Tylko i wyłącznie w zakresie swoich kompetencji likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji. W przypadku ustanowienia kilku likwidatorów spółki, są oni uprawnieni do reprezentacji spółki łącznie, chyba że wspólnicy lub sąd który ustanowił danych likwidatorów postanowili inaczej.
Jeżeli zaistnieją sprawy w których niezbędne jest powzięcie przez likwidatorów uchwały, podejmowane są one większością głosów. Zasada ta może być zmodyfikowana poprzez odpowiednie postanowienie sądu lub wspólników ustanawiających likwidatorów.

Bardzo ważnym skutkiem ogłoszenia likwidacji spółki jawnej jest wygaśnięcie ustanowionej w tej spółce prokury. Charakter spółki jawnej „w likwidacji” powoduje, że pozostawienie uprawnień prokurentowi w zakresie reprezentacji spółki wobec osób trzecich byłoby sprzeczne z celem tej fazy działalności spółki, jaką jest faza likwidacyjna. Dlatego też w okresie likwidacyjnym nie można także prokury ustanawiać.

Wymogi rejestracyjne

Aby likwidatorzy spółki jawnej mogli zacząć przeprowadzać likwidację spółki i mieli uprawnienia do działania, fakt likwidacji należy zgłosić do sądu rejestrowego. Zgłoszenie powinno obejmować:

• fakt otwarcia likwidacji,
• nazwiska i imiona likwidatorów spółki,
• adresy likwidatorów,
• sposób reprezentacji spółki przez likwidatorów (czy reprezentacja jest łączna - jak stanowi kodeks, czy też odrębne zasady reprezentacji ustalili wspólnicy lub sąd, który ustanowił likwidatorów).

Zgłoszeniu podlegają określone powyżej dane nawet wówczas, gdy likwidatorami spółki są jej dotychczasowi wspólnicy i nic w zakresie reprezentacji, ich adresów, imion i nazwisk nie ulega zmianie.
Zgłoszenia dokonują likwidatorzy - każdy z nich ma prawo i obowiązek dokonania tego zgłoszenia. Natomiast w przypadku danych likwidatorów ustanowionych przez sąd, wpis następuje z urzędu. Należy pamiętać, że każda, najdrobniejsza nawet zmiana danych podlegających zgłoszeniu wymaga kolejnego zgłoszenia. Treść ksiąg rejestrowych musi być zgodna z rzeczywistym stanem faktycznym.

W okresie likwidacji spółka jawna może działać pod swą dotychczasową firmą, do której należy dodać oznaczenie „w likwidacji”. Oznaczenie to ma na celu ochronę obrotu gospodarczego i zwrócenie uwagi potencjalnych kontrahentów, że spółka ta „zwija” swój interes. W przypadku gdy spółka pomimo fazy likwidacyjnej nie występuje w obrocie pod firmą z dodanym oznaczeniem „w likwidacji”, naraża się na odpowiedzialność odszkodowawczą.

Czynności likwidacyjne

Pierwszym zadaniem likwidatorów (po dokonaniu odpowiednich zgłoszeń do sądu rejestrowego) jest sporządzenie bilansu spółki. Bilans ten sporządza się na dzień rozpoczęcia likwidacji spółki. Po zakończeniu likwidacji likwidatorzy zobowiązani są także sporządzić bilans, który podsumuje ich poczynania. Jeżeli likwidacja się przedłuża i trwa dłużej niż rok, bilans powinien być ponadto sporządzony na dzień kończący każdy rok obrotowy.

Likwidacja majątku spółki polega w pierwszej kolejności na spłaceniu wszystkich zobowiązań spółki. Spłata ta dotyczy zobowiązań wymagalnych. Jeżeli spółka ma także zobowiązania jeszcze nie wymagalne lub takie, co do których istnienia powstał spór, likwidatorzy zobowiązani są pozostawić odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych i spornych.

Jeżeli po pokryciu wymagalnych zobowiązań i pozostawieniu odpowiednich kwot na pokrycie zobowiązań jeszcze nie wymagalnych lub spornych, w spółce pozostanie jeszcze majątek, ulega on podziałowi między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. Jeżeli umowa spółki nie przewiduje w takim przypadku szczególnych postanowień, wspólnikom spłaca się wniesione przez nich udziały. Rzeczy wniesione jako wkład przez wspólników do spółki tylko do używania zwraca się wspólnikom w naturze. Jeżeli po zwrocie udziałów pozostanie nadwyżka środków, ulega ona podziałowi pomiędzy wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku spółki.

Jeżeli majątek spółki nie wystarczy na spłatę wszystkich udziałów i długów, niedobór zobowiązani są pokryć wspólnicy zgodnie z postanowieniami umowy spółki. W braku takich postanowień, wspólnicy zobowiązani są uzupełnić niedobór w takim stosunku, w jakim uczestniczą w stracie spółki. Jeżeli okaże się, że jeden lub kilku spośród wspólników jest niewypłacalnych, pozostali wspólnicy dzielą pomiędzy siebie tę część niedoboru, którą zobowiązani byli uiścić wspólnicy niewypłacalni.

Zakończenie likwidacji

Po dokonaniu wszystkich czynności likwidacyjnych czyli po spieniężeniu majątku spółki, wypełnieniu zobowiązań spółki i ewentualnym podziale między wspólników pozostałego majątku, likwidatorzy zobowiązani są do sporządzenia bilansu na dzień zakończenia likwidacji. Zakończenie likwidacji likwidatorzy zobowiązani są zgłosić do sądu rejestrowego wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru. Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia spółki z rejestru sądowego.

Już po zakończeniu całego postępowania likwidacyjnego, wspólnik lub osoba trzecia powinna przechowywać księgi i dokumenty spółki przez okres nie krótszy niż pięć lat. Jeżeli żaden ze wspólników ani żadna osoba trzecia nie zgodzi sie na przechowywanie tych ksiąg i dokumentów, przechowawcę wyznaczy sąd rejestrowy.

Pamiętaj, że:

• Likwidację spółki jawnej przeprowadzają likwidatorzy;
• Likwidatorzy mogą być ustanowieni przez wspólników lub przez sąd rejestrowy;
• Na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji likwidatorzy zobowiązani są sporządzić bilans spółki;
• W razie niedoboru, wspólnicy zobowiązani są wnieść do spółki brakujący majątek;
• W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk. Spółka nie ulega rozwiązaniu, w przypadku gdy postępowanie upadłościowe zostało zakończone w wyniku zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości lub zatwierdzenia układu albo gdy postępowanie upadłościowe zostało uchylone lub umorzone.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037, ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.