Lista wierzytelności

Sporządzenie listy wierzytelności następuje w trzech etapach. Pierwszym z nich jest zgłoszenie wierzytelności, które mają być umieszczone na liście sędziemu-komisarzowi, który doręcza listę syndykowi, a ten wzywa upadłego, by się oświadczył co do zgłoszonej wierzytelności. Następnie syndyk sporządza projekt listy wierzytelności. Ostatni etap polega na możliwości zgłaszania sprzeciwów przeciwko liście wierzytelności.

Jak dokonać zgłoszenia wierzytelności?

Każdy wierzyciel upadłego, który chce uczestniczyć w czynnościach postępowania upadłościowego, do udziału w których niezbędne jest ustalenie wierzytelności, powinien oznaczonym w terminie zgłosić sędziemu-komisarzowi swoją wierzytelność – chodzi tutaj zarówno o wierzytelności osobiste, jak i rzeczowe. Wierzytelność podlega zgłoszeniu, gdy jest wierzytelnością majątkową, ponadto, gdy podlega zaspokojeniu z masy upadłości i istnieje w chwili ogłoszenia tej upadłości. Zgłoszenie wierzytelności powinno być dokonane na piśmie. Do pisma zgłaszający winien dołączyć w oryginale lub w uwierzytelnionym odpisie dokumenty usprawiedliwiające zgłoszenie.

W zgłoszeniu wierzytelności należy ponadto wymienić:

• imię, nazwisko i firmę wierzyciela, jego miejsce zamieszkania lub siedzibę,
• wierzytelność wraz z należnościami ubocznymi (czyli np. z odsetkami lub kosztami postępowania egzekucyjnego), a jeżeli wierzytelność jest niepieniężna lub wyrażona w pieniądzu zagranicznym należy podać jej wartość w walucie polskiej ,
• dowody wierzytelności (przede wszystkim dokumenty, które uzasadniają istnienie i wysokość wierzytelności), a wierzyciel musi wskazać jakiekolwiek dowody – jeżeli nie wskaże żadnego, to uważa się to za brak formalny pisma,
• kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona (według kategorii oznaczających kolejność zaspokojenia z listy wierzytelności. Kategoria powinna być uzasadniona dowodami (przede wszystkim z dokumentu), tak jak sama wierzytelność,
• zabezpieczenie, przywiązane do wierzytelności (chodzi tylko o zabezpieczenia rzeczowe, przywiązane do majątku upadłego – na przykład hipoteka, zastaw)
• oświadczenie, w jakiej sumie wierzytelność nie będzie zaspokojona z zabezpieczenia (suma ta jest określana w przybliżeniu),
• oświadczenie, czy wierzyciel zrzeka się zabezpieczenia w całości lub w części (zrzeczenia takiego dokonuje się, jeżeli wierzyciel chce uczestniczyć w zgromadzeniu wierzycieli z kwotą wyższą niż różnica pomiędzy wysokością wierzytelności a wartością przedmiotu zabezpieczenia – jest to fakultatywne) – jeżeli oświadczenie tej treści nie zostanie złożone, uważa się, że wierzyciel pragnie zachować zabezpieczenie w całości,
• stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe lub administracyjne

Projekt listy wierzytelności.

Projekt listy wierzytelności jest sporządzany przez syndyka. Projekt ten jest sporządzany po upływie terminu do zgłaszania wierzytelności. Sędzia-komisarz przekazuje syndykowi odpisy pism wierzycieli, którzy zgłosili wierzytelności. Przed sporządzeniem projektu syndyk wezwie upadłego, aby w oznaczonym terminie złożył oświadczenie co do zgłoszonych wierzytelności, a zwłaszcza, żeby określił czy je uznaje, czy nie. Oświadczenie upadłego jest niezwykle istotne. Jeżeli upadły uznał zgłoszone wierzytelności, to nie będzie miał możliwości, by w razie uprawomocnienia się postępowania o ukończeniu lub umorzeniu postępowania żądać w drodze powództwa żądać uchylenia mocy obowiązującej tytułu egzekucyjnego. Uznanie wierzytelności wyklucza bowiem możliwość złożenia powództwa o uchylenie.

Syndyk sporządza projekt listy wierzytelności według sposobu określonego w przepisach prawa upadłościowego. W projekcie listy syndyk zaznaczy w osobnych rubrykach:

• czy wierzytelność może być uznana, w jakiej sumie i kategorii;
• czy wierzytelność ma zabezpieczenie;
• czy zależna jest od warunku;
• czy wierzycielowi służy prawo potrącenia;
• w jakim stanie znajduje się postępowanie sądowe lub administracyjne co do zgłoszonej wierzytelności, jej zabezpieczenie lub prawa potrącenia.
• w osobnej rubryce syndyk poda również uzasadnienie, jeżeli zaprzecza w całości lub w części oświadczeniom zgłaszającego. W osobnej rubryce syndyk przytoczy oświadczenie upadłego i podane przez niego uzasadnienie.

Sporządzanie listy wierzytelności rządzi się swoimi prawami.

1. Wierzytelność niepieniężna będzie wciągnięta na listę w sumie wartości z dnia ogłoszenia upadłości. Dzieje się tak, ponieważ zobowiązania majątkowe niepieniężne upadłego zamieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na pieniężne (z dniem ogłoszenia upadłości stają się one płatne). Także, jeżeli wierzytelność opiewała na walutę zagraniczną na listę wierzytelności zostanie wciągnięta w walucie polskiej. Wierzytelność opiewająca na walutę obcą jest przeliczana na walutę polską według kursu giełdy warszawskiej w dniu ogłoszenia upadłości, a gdy takiego kursu nie było według średniego kursu walut obcych w złotych polskich, ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego, a gdy takiego kursu nie było - według ceny rynkowej z tej daty,
2. Jeżeli wierzytelność była określona alternatywnie – czyli dłużnik był uprawniony do świadczenia w naturze, bądź w pieniężnej równowartości, na listę wierzytelności syndyk powinien wciągnąć wierzytelność pieniężną,
3. Jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości płatność wierzytelności nie oprocentowanej (gdy nie należą się żadne odsetki) jeszcze nie nastąpiła, na listę wciągnięta będzie suma zmniejszona o odsetki ustawowe, nie wyższe niż sześć procent, za czas od dnia ogłoszenia upadłości do dnia płatności, i nie więcej niż za dwa lata.

   Uregulowanie to jest konieczne, ponieważ w prawie upadłościowym, z dniem ogłoszenia upadłości zobowiązanie pieniężne, którego termin płatności jeszcze nie nastąpił staje się wymagalne, a ponadto przestają biegnąć od niego odsetki. jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości wierzytelność bez zastrzeżenia odsetek nie była jeszcze wymagalna można jej mimo wszystko dochodzić, ponieważ z dniem ogłoszenia upadłości, która obejmuje likwidację masy upadłości wierzytelność staje się wymagalna. Wierzyciel traci jednocześnie możliwość zaspokojenia odsetek przypadających po dniu ogłoszenia upadłości. Do obliczenia tej wierzytelności stosuje się tzw. metodę Carpzowa – i oblicza się wierzytelność, która ma być umieszczona na liście mnożąc pełną sumę zgłoszonej wierzytelności razy iloraz różnicy: sto minus iloczyn stopy odsetek ustawowych i czas od ogłoszenia upadłości przez sto,

4. Wierzytelność współdłużnika lub poręczyciela upadłego z tytułu zwrotnego roszczenia będzie wciągnięta na listę w takiej wysokości, w jakiej współdłużnik lub poręczyciel zaspokoił wierzyciela. Jako wartość prawa do powtarzających się świadczeń, oznaczonych co do czasu trwania, będzie na listę wciągnięta suma świadczeń za cały czas ich trwania, zmniejszona o odsetki ustawowe, nie wyższe jednak niż sześć procent, za czas od dnia ogłoszenia upadłości do dnia płatności każdego przyszłego świadczenia. Prawo takie, służące na czas życia uprawnionego lub innej osoby albo co do czasu trwania ściśle nie oznaczone, wciągnięte będzie na listę w sumie stanowiącej wartość prawa,
5. Jeżeli w umowie o prawo do powtarzających się świadczeń ustalona jest suma wykupu, suma ta wciągnięta będzie jako wartość prawa. Wierzytelność, zabezpieczona hipoteką lub w rejestrze na majątku upadłego położonym za granicą, wciągnięta będzie na listę jeżeli złożony będzie dowód wykreślenia wpisu o zabezpieczeniu.

Jak toczy się postępowanie po sporządzeniu projektu listy wierzytelności?

Projekt listy wierzytelności syndyk składa sędziemu-komisarzowi. Przedstawienie projektu sędziemu-komisarzowi powinno nastąpić niezwłocznie po jego sporządzeniu (jest również możliwe, że sędzia komisarz mobilizując syndyka do szybkiego i sprawnego działania wyznaczy termin, w którym lista wierzytelności będzie musiała być złożona).

Niezwłoczne złożenie listy jest istotne, ponieważ bez niej dalsze postępowanie i zaspokojenie wierzycieli nie jest możliwe.

Po złożeniu sędziemu-komisarzowi projektu wierzytelności syndyk jest przez niego wzywany na posiedzenie. Na posiedzenie to sędzia-komisarz wzywa również upadłego. Na posiedzenie nie wzywa się zatem ani wierzycieli, co do których ma zapaść postanowienie o uznaniu lub odmowie uznania wierzytelności, ani innych osób.

Po wysłuchaniu syndyka i upadłego sędzia-komisarz wydaje postanowienie co do uznania lub odmowy uznania w całości lub w części zgłoszonych wierzytelności. Postanowienie, jakie wydaje sędzia-komisarz musi się odnosić do każdej wierzytelności z osobna – ale może to nastąpić w jednym formularzu. Każda wierzytelność musi być rozpatrywana osobno, ponieważ jej zgłoszenie pełni rolę powództwa. Wysłuchanie musi nastąpić w formie ustnej – nie jest możliwe pisemne oświadczenie. W trakcie wysłuchania syndyka i upadłego sędzia-komisarz powinien wyjaśnić wszelkie okoliczności, które budzą jakiekolwiek wątpliwości, przede wszystkim te dotyczące istnienia wierzytelności, zabezpieczeń, jakie dana wierzytelność posiada.

Ustaloną w ten sposób listę wierzytelności każdy zainteresowany może przeglądać w sekretariacie sądu, o czym sędzia-komisarz ogłosi przez obwieszczenie. Jeżeli postępowanie dotyczy przedsiębiorstwa państwowego o ustaleniu listy wierzytelności powiadamia się organ założycielski oraz organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa.

Czy przeciwko tak ustalonej liście wierzytelności można się sprzeciwić?

Tak. Przeciwko ustalonej przez sędziego-komisarza liście wierzytelności można złożyć sprzeciw. W ciągu dwóch tygodni od daty obwieszczenia o ustaleniu listy wierzytelności każdy wierzyciel, który zgłosił swoją wierzytelność w trybie i w terminie przepisanym może założyć do sądu sprzeciw co do uznania wierzytelności, a każdy, komu odmówiono uznania zgłoszonej wierzytelności może złożyć sprzeciw co do odmowy jej uznania.

W tym samym terminie sprzeciw służy syndykowi i upadłemu, o ile ustalona przez sędziego-komisarza lista nie jest zgodna z ich wnioskami lub oświadczeniami.

W razie upadłości przedsiębiorstwa państwowego sprzeciw może zgłosić także organ założycielski oraz organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa.

Sąd rozpoznając sprzeciw bada przede wszystkim, czy w sprzeciwie należcie przytoczono fakty i dowody na jego uzasadnienie. Sprzeciw nie odpowiadający tym wymaganiom albo sprzeciw spóźniony będzie przez sąd odrzucony.

Specjalne warunki ustawa przewiduje co do zgłoszenia sprzeciwu, jeżeli wierzytelność ustalona była wyrokiem prawomocnym. Sprzeciw w takim przypadku może być oparty tylko na zdarzeniach, zaszłych po zamknięciu rozprawy w sprawie, w której wyrok był wydany. Zdarzenia te powinny być stwierdzone dowodem na piśmie. Ponadto jeżeli wierzytelność stwierdzona jest tytułem egzekucyjnym, sprzeciw, oparty na tym, że czynność upadłego zdziałana została ze szkodą wierzycieli, może być wniesiony tylko przez syndyka.

Sąd rozstrzyga sprzeciwy po przeprowadzeniu rozprawy.

Na rozprawę sąd wzywa:

• syndyka,
• upadłego,
• wierzyciela, który złożył sprzeciw,
• oraz wierzyciela, którego wierzytelności sprzeciw dotyczy.

Niestawiennictwo tych osób nie wstrzymuje jednak wydania postanowienia.

Co się dzieje, jeżeli sprzeciw zostanie uwzględniony?

Uwzględniony sprzeciw powoduje, że ustalona lista wierzytelności ulega zmianie. Jeżeli sprzeciw wierzyciela co do uznania wierzytelności został uwzględniony, syndyk zwróci wierzycielowi poniesione przez niego koszty o tyle, o ile wskutek sprzeciwu masa odniosła korzyść. Zwrot kosztów nie należy się wierzycielowi, jeżeli sprzeciw co do uznania tej samej wierzytelności wniósł syndyk. Wierzyciel może żądać zwrotu dokumentów złożonych na usprawiedliwienie wierzytelności. Sekretarz sądu wydaje dokument z zaznaczeniem na nim, w jakiej sumie wierzytelność została uznana.

Jeżeli wierzytelność została zgłoszona po upływie terminu wyznaczonego do zgłoszeń, zgłoszenie będzie również będzie rozpoznane. Jednakże wówczas koszty tego postępowania ponosi wierzyciel. W tym przypadku czynności już dokonane obowiązują zgłaszającego wierzyciela, a jego uznana wierzytelność będzie uwzględniona tylko w tych podziałach funduszów masy, które nastąpią po uznaniu.

Pamiętaj, że:

• Sędzia-komisarz uzupełnia listę w miarę zgłoszenia wierzytelności po upływie terminu do zgłoszeń oraz prostuje ją stosownie do prawomocnych orzeczeń,
• Odmowa uznania wierzytelności w całości lub w części w trybie przepisów rozdziału niniejszego nie tamuje możności jej dochodzenia przeciwko upadłemu po ukończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego,
• Po ukończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego wyciąg z ustalonej listy wierzytelności, zawierający oznaczenie wierzytelności oraz sumy na jej poczet przez wierzyciela otrzymanej, jest tytułem egzekucyjnym przeciwko upadłemu. W ciągu roku od uprawomocnienia się postępowania o ukończeniu lub umorzeniu postępowania upadły może w drodze powództwa żądać uchylenia mocy obowiązującej tytułu egzekucyjnego. Upadły nie może żądać uchylenia mocy obowiązującej tytułu egzekucyjnego, gdy uznał wierzytelności w postępowaniu upadłościowym i gdy odnośnie wierzytelności zapadł już wyrok prawomocny.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.