Na jakich zasadach mały podatnik może wybrać kwartalne rozliczenie VAT bez stosowania metody kasowej?

Powyższe nie oznacza jednak, iż mały podatnik może dowolnie rozpocząć stosowanie kwartalnego rozliczenia. Może to uczynić po spełnieniu określonych wymogów formalnych.

Dla określenia omawianego rozliczenia będziemy się posługiwać terminologią "podatnik rozliczający się kwartalnie". W domyśle będzie więc chodzić o takiego podatnika, który rozlicza się kwartalnie, ale bez stosowania metody kasowej.  

Termin złożenia oświadczenia o wyborze kwartalnego składania deklaracji 

Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. Jest to obligatoryjne rozliczenie przy stosowaniu tej metody.

Ustawa o VAT dopuszcza jednak możliwość podobnego rozliczania dla małych podatników, którzy nie wybrali metody kasowej. Podatnicy ci mogą również składać deklaracje podatkowe po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy składana kwartalna deklaracja podatkowa. 

Ustawa o VAT nie określa żadnego formularza, na którym należałoby dokonać powyższego zawiadomienia. W praktyce stosuje się jednak odpowiednie rubryki formularza VAT-R (pole 1 w poz. 32, pole 2 w poz. 36 oraz pole 37). Niektóre organy podatkowe wymagają złożenia dodatkowego oświadczenia na piśmie.

Należy również zaznaczyć, iż "wybór" składania deklaracji kwartalnych może również nastąpić przy rezygnacji z metody kasowej. Co prawda rozliczanie podatku metodą kasową również oznacza składanie deklaracji kwartalnych, niemniej jednak rezygnacja z metody kasowej jest równoznaczna ze składaniem po rezygnacji deklaracji miesięcznych. Podatnik rezygnując z metody kasowej może jednak postanowić, iż dalej będzie się rozliczał za okresy kwartalne, chociaż już bez stosowania tej metody.

Czy oświadczenie złożone po terminie jest ważne i czy może zacząć obowiązywać w trakcie kwartału? 

Jeżeli podatnik złoży oświadczenie o wyborze rozliczenia się za okresy kwartalne za późno, będzie ono bezskuteczne. Podatnik nie ma prawa żądać przywrócenia terminu, lecz może złożyć nowe oświadczenie o wyborze metody rozliczania podatku od kolejnego kwartału.  

Zdaniem autora rozliczanie podatku za okresy kwartalne powinno nastąpić od początku pełnego kwartału. Należy odwołać się w tym miejscu do uwag poczynionych w artykule: Na jakich zasadach mały podatnik może wybrać metodę kasową rozliczeń z VAT?, które można w całości odnieść również do małego podatnika, który zamierza rozliczać się kwartalnie bez stosowania metody kasowej. W tym jednak przypadku przepisy ustawy o VAT są jednak bardziej precyzyjne. Zgodnie bowiem z art. 99 ust. 3 ustawy, zawiadomienie o wyborze kwartalnego rozliczenia należy złożyć w terminie „do końca kwartału poprzedzającego kwartał”, za który będzie po raz pierwszy składana kwartalna deklaracja podatkowa. Oznacza to, że rozpoczęcie rozliczania się za okresy kwartalne nie jest możliwe w trakcie kwartału, lecz jedynie od jego początku.  

Przykład: 

Pan Zenon postanowił rozpocząć działalność gospodarczą od 1 lutego 2006 r. W dniu 29 stycznia Pan Zenon chciałby złożyć oświadczenie o wyborze składania deklaracji kwartalnych. Moim zdaniem literalne brzmienie art. 99 ust. 3 ustawy o VAT nie pozwala na takie rozwiązanie. Przepis ten wyraźnie stanowi bowiem, że zawiadomienie o wyborze składania deklaracji kwartalnych ma być złożone w kwartale (ściślej: do jego końca), który poprzedza kwartał, za który podatnik będzie się w taki sposób rozliczał. Złożenie oświadczenia w dniu 29 stycznia oznacza, iż podatnik może wybrać składanie kwartalnych deklaracji począwszy od następnego kwartału.   

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.  U. 2004 r., Nr 54, poz. 535, ze zm.);

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798, ze zm.)