Etat, czy samozatrudnienie?

Żeby ustalić, co w danej sytuacji korzystniejsze – etat, czy samozatrudnienie - warto dokładnie przeanalizować różnice m.in. w wysokości płaconych podatków, składek na ubezpieczenia, jak też prawa do urlopu.

Samozatrudnienie – działanie na własny rachunek

Przechodząc na samozatrudnienie, zaczyna się działać na własny rachunek. Oznacza to, że sam przedsiębiorca będzie decydował, w jakich godzinach pracuje, dla ilu zleceniodawców itd. Będzie swoim własnych szefem, ale na nim będzie też spoczywał obowiązek zagwarantowania źródeł dochodu (zdobywanie zleceń, utrzymywanie dobrych relacji z klientami). Jednocześnie nie będzie mógł korzystać z uprawnień przysługujących etatowemu pracownikowi, takich jak np. płatny urlop wypoczynkowy.

Obowiązki przedsiębiorcy

Przechodząc na samozatrudnienie prowadzący działalność gospodarczą będzie miał kilka obowiązków. Wśród nich m.in. wystawianie faktur/rachunków, rozliczanie z ZUS, urzędem skarbowym czy prowadzenie księgowości.

Podatkowe koszty uzyskania przychodu

Samozatrudnienie może być korzystne np. ze względów podatkowych. Samozatrudnienie pozwala na wybranie takiej formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT), jaka będzie dla przedsiębiorcy najkorzystniejsza. Może wybrać podatek rozliczany według skali podatkowej (18 i 32%), podatek liniowy 19%, ryczałt od przychodów ewidenjonowanych albo kartę podatkową. Przy opodatkowaniu na ogólnych zasadach (skala podatkowa i 19% stawka podatku), samozatrudnienie umożliwia zaliczenie do kosztów prowadzenia działalności (a w konsekwencji obniżenie kwoty, od której podatnik zapłaci podatek) wielu wydatków związanych z prowadzeniem firmy (z wyjątkiem zryczałtowanych form opodatkowania).

Wydatki to m.in. koszty poniesione z tytułu rozmów telefonicznych, przejazdów i używania samochodu firmowego (paliwo, wymiana płynów, opłacenie ubezpieczeń i przeglądów itp.) oraz jego amortyzacji (z wyjątkiem samochodów będących w leasingu tzw. operacyjnym), raty leasingu, a także koszty obsługi księgowej.

Nie dla wszystkich rodzajów działalności można wybrać dowolną formę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Ponadto, jeśli prowadzący działalność będzie świadczył usługi na rzecz byłego pracodawcy, polegające na wykonywaniu dokładnie tych samych zadań, które były wykonywane przez niego w ramach pracy na etacie, to nie będzie mógł rozliczać podatku liniowo ani na zasadzie ryczałtu. Dlatego też istotne jest szczegółowe i jednoznaczne określenie w umowie zawartej z byłym pracodawcą zakresu usług oraz właściwe określenie kodu PKD (czyli zakresu) działalności.

W przypadku pracy na etacie, osoby pracujące zawsze są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych według skali podatkowej (na zasadach ogólnych), a koszty uzyskania przychodu są znacznie niższe (czyli w mniejszym stopniu wpływają na obniżenie twojego podatku), a ich wysokość jest stała (zryczałtowana) i wynosi:

• przy zatrudnieniu na jednym etacie - 111,25 zł miesięcznie (w miejscu zamieszkania), 139,06 zł (poza miejscem zamieszkania),
• przy zatrudnieniu na kilku etatach - roczny limit 2 002,05 zł  (w miejscu zamieszkania), 2 502,56 zł (poza miejscem zamieszkania).

Mając takie same zarobki brutto jak na etacie, samozatrudniony może więc zarobić kilka tysięcy złotych rocznie więcej tylko z uwagi na różnicę w wysokości ujętych kosztów uzyskania przychodu.

Nawet jeśli przedsiębiorca wybierze formę opodatkowania niepozwalającą na odjęcie od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodów (podatek ryczałtowy), to i tak może się okazać, że zostanie mu więcej gotówki w „kieszeni".

Składki na ubezpieczenia społeczne

Kolejna korzyść z przejścia na samozatrudnienie to możliwość decydowania (w pewnym zakresie) o wysokości składek na ubezpieczenia. W przypadku osób pracujących na etacie, składki ZUS są proporcjonalne do wysokości zarobków (im wyższe wynagrodzenie brutto tym wyższe składki).

Natomiast u prowadzących własną działalność wysokość składki jest uzależniona od zadeklarowanej przez nich kwoty.

6 miesięcy bez składek

Osoby po raz pierwszy zakładające firmę, mogą skorzystać z ulgi ZUS. Polega na tym, że przez 6 miesięcy płacą oni składki wyłączenie na ubezpieczenie zdrowotne.

Ulga dla początkujących przedsiębiorców

Rozważając przejście na samozatrudnienie, warto wiedzieć, że nowy przedsiębiorca może przez dwa lata korzystać z obniżonych składek. W tej sytuacji działalność gospodarcza pozwoli ci zarobić więcej niż na etacie (nawet przy zarobkach ok. 2 000 zł brutto).

Dla przykładu w 2018 r. minimalne składki wynoszą:

• mały ZUS - 199,34 zł plus składka zdrowotna 319,94 zł,
• pełny ZUS - 908,76 zł plus składka zdrowotna 319,94 zł.

Zarówno w przypadku etatu, jak i samozatrudnienia podstawa opodatkowania obniżana jest także o składki na ubezpieczenie społeczne.

Etat, czy samozatrudnienie – co więc wybrać?

Przejście na samozatrudnienie w przypadku rozliczania się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych i płaceniu ZUS według normalnych stawek dla przedsiębiorców zaczyna się opłacać przy wyższym wynagrodzeniu w granicach 7 000 zł – 8 000 zł miesięcznie (wszystko zależy od tego, w jakiej wysokości wykazuje się koszty podatkowe).

Niższe kwoty wpłacane na ubezpieczenia społeczne przez osoby prowadzące działalność gospodarczą powodują jednak, że kapitał zgromadzony na indywidualnych kontach emerytalnych w ZUS będzie niższy niż w przypadku osoby zatrudnionej na umowie o pracę, co wpłynie negatywnie na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych. Oprócz analizy aktualnych kwestii finansowych, warto zatem wziąć pod uwagę poziom swojego zabezpieczenia na przyszłość. Wysokość odprowadzonych składek na ubezpieczenie społeczne będzie miała decydujący wpływ na wysokość emerytury lub renty. Im niższe składki, tym będą niższe emerytury czy renty.

W przypadku samozatrudnienia, składka chorobowa jest dobrowolna. Jeżeli dobrowolnie pryedsibiorca nie przystąpi do ubezpieczenia chorobowego i zachoruje, to nie będzie mu przysługiwał zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;
• ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na podst. www.biznes.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl