Formy opodatkowania podatkiem dochodowym działalności gospodarczej

Dostępne formy opodatkowania podatkiem dochodowym

W zależności od tego, czy rejestruje się działalność w CEIDG (jednoosobowa działalność albo spółka cywilna), czy w KRS (spółka, fundacja, spółdzielnia), opodatkowanie podatkiem dochodowym może się znacząco różnić.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT; tak jak pracownicy etatowi czy zleceniobiorcy). Podmioty zarejestrowane w KRS (takie jak np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) podlegają zazwyczaj opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT).

W przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych jest możliwość wyboru jednej z form opodatkowania tym podatkiem. O ile spełnia się warunki opodatkowania w danej formie, można wybrać:

• zasady ogólne (skala podatkowa 18 i 32% - tak samo rozlicza się dochody ze stosunku pracy),
• podatek 19% (tzw. podatek liniowy),
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych albo
• karta podatkowa.

Pamiętaj, że forma opodatkowania, którą wybierze się przy rejestracji, nie może być szybko zmieniona. Najczęściej (choć zależy to od formy) można to zrobić na początku roku kalendarzowego, informując o tym swojego naczelnika urzędu skarbowego.

Podstawową formą opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów osiągniętych przez podatnika z pozarolniczej działalności gospodarczej osób fizycznych są zasady, wynikające z ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn zm.), przy zastosowaniu progresywnej skali podatkowej albo według 19% stawki podatku, jeżeli podatnik wybierze taki sposób opodatkowania (art. 9a ustawy PIT). Podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą mogą jednak wybrać jedną ze zryczałtowanych form opodatkowania, tj. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub kartę podatkową. Wówczas zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 2016 r. poz. 2180, z późn. zm.). Opodatkowanie w tych formach różni się od opodatkowania na zasadach ogólnych określonych w ustawie o PIT.

Zob. Limity dla podatników prowadzących działalność gospodarczą na 2018 rok

Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych

Opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych reguluje ustawa podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT).

Podatek wynosi 19% od podstawy opodatkowania (dochodu).

Podatnik jest zobowiązany do prowadzenia księgi rachunkowej na zasadach określonych w ustawie o rachunkowości.

Podatnicy

Zgodnie z przepisami ustawy o CIT podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są:

• osoby prawne (m.in. spółki utworzone na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych),
• jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej z tym, że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji oraz spółki komandytowo-akcyjne mające siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które funkcjonują w związkach kapitałowych i spełniają określone w ustawie warunki),
• spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Obowiązek podatkowy

Podatnicy, jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium RP, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy). Podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium RP siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tzw.ograniczony obowiązek podatkowy).

Przedmiot opodatkowania

Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich został osiągnięty [z wyjątkiem przychodów z udziału w zyskach osób prawnych (np. dywidend) oraz przychodów podmiotów zagranicznych z tytułu tzw. należności licencyjnych (np. z odsetek) – w tym przypadku przedmiotem opodatkowania jest przychód (art. 10 oraz 21 ustawy o CIT)].

Ustawa zawiera katalog zwolnień podatkowych (art. 17 ustawy o CIT), w tym dla podatników takich jak zrzeszenia, stowarzyszenia, fundacje realizujące ustawowo określone, społecznie użyteczne cele. W przypadku tych podatników zwolnienie od podatku dotyczy dochodów, które są przeznaczone na realizację wskazanych w ustawie celów społecznie użytecznych. Cele te muszą pokrywać się ze statutowymi celami działania tych podmiotów.

Przychody

Przychodami podatkowymi są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, różnice kursowe czy wartość nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie otrzymanych rzeczy, praw lub innych świadczeń (art. 12 ustawy o CIT). Za przychody związane z działalnością gospodarczą, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (zasada memoriałowego rozpoznania przychodu), po wyłączeniu wartości zwróconych towarów i udzielonych bonifikat.

Przy określaniu daty powstania przychodów, jako ogólną zasadę przyjęto, że przychód należny powstaje w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, w tym częściowego wykonania usługi, nie później niż w dniu: wystawienia faktury, albo uregulowania należności.

W przypadku usługi rozliczanej w okresach rozliczeniowych przychód powstaje w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub fakturze (nie rzadziej niż raz w roku). Rozwiązanie to jest również stosowane do ustalania daty powstania przychodów z tytułu dostawy energii elektrycznej, cieplnej i gazu przewodowego.

W odniesieniu do przychodów, do których nie mają zastosowania przedstawione rozwiązania, przepisy podatkowe regulują, iż datą powstania takiego przychodu jest dzień otrzymania zapłaty.

Koszty uzyskania przychodów

Ustawodawca nie ustalił zamkniętej listy wydatków zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów (podobnie jak w przypadku podatku PIT). Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z nieograniczonym zakresem zdarzeń gospodarczych. Ustalenie zamkniętego katalogu kosztów uzyskania przychodów nie jest w praktyce możliwe. Dlatego też ustawodawca wskazuje ogólne cechy, które muszą być spełnione łącznie, aby wydatek podatnika można było uznać za koszt uzyskania przychodu, musi on mieć następujące cechy:

• jest poniesiony przez podatnika a nie przez inną osobę (co do zasady nie ma znaczenia faktyczne zapłacenie, ale poniesienie kosztu, czyli wystawienie faktury ujęcie w księgach),
• celem poniesienia kosztu było osiągnięcie przychodów, zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów,
• koszt nie został wymieniony w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.

Amortyzacja

Do kosztów uzyskania przychodów zalicza się również odpisy amortyzacyjne. Amortyzacji podlegają wyłącznie nabyte wartości niematerialne i prawne tj. budynki, budowle, maszyny, środki transportu, inwestycje w obcych środkach trwałych oraz prawa majątkowe, takie jak: licencje, prawa autorskie, prawa własności przemysłowej oraz know-how, koszty prac rozwojowych.

Generalnie, podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od ustalonej wartości początkowej środków trwałych – w równych ratach co miesiąc, co kwartał albo jednorazowo na koniec roku podatkowego (z zastrzeżeniem metody degresywnej).

Do kosztów uzyskania przychodów zalicza się również opłaty leasingowe, a przepisy ustawy uzależniają rozliczenia podatkowe w zależności od warunków takiej umowy.

Dopuszczalne odliczenia od podstawy opodatkowania (dochodu)

W celu zmniejszenia podatku podatnik może odliczyć od dochodu m.in.:

• darowizny na cele publiczne na rzecz organizacji pożytku publicznego (limit 10% dochodu),
• darowizny na cele kultu religijnego (limit 10% dochodu); jeżeli podatnik przekaże darowizny na obydwa powyższe cele łącznego odliczenia może dokonać tylko do limitu 10%,
• w bankach kredyty umorzone w związku z restrukturyzacją (20% takich kredytów),
• darowizny na cele charytatywno-opiekuńcze na rzecz Kościoła (bez limitu),
• nabycie nowych technologii (50% wydatków).

Dodatkowo, jeśli podatnik poniósł stratę w danym roku podatkowym, może ją rozliczyć (pomniejszyć osiągnięty dochód) w kolejnych pięciu latach podatkowych (w danym roku nie może jednak uwzględnić więcej niż 50% poniesionej straty).

Dopuszczalne odliczenia od podatku

W przypadku gdy podatnik uiścił podatek od dywidendy (wypłacony przez spółkę kapitałową jej udziałowcowi zysk), może pomniejszyć należny podatek o jego wartość.

Obowiązki ewidencyjne i sprawozdawcze

Co do zasady rok obrotowy (podatkowy) to kolejne 12 miesięcy; rok podatkowy w przypadku osoby prawnej nie musi pokrywać się z rokiem kalendarzowym; w niektórych przypadkach może on być krótszy albo dłuższy niż 12 miesięcy.

Zaliczki na podatek

Podatnicy i płatnicy nie składają w trakcie roku podatkowego deklaracji podatkowych, ale są obowiązani do miesięcznego (w pewnych określonych przypadkach kwartalnego) wpłacania zaliczek na podatek dochodowy do 20. dnia kolejnego miesiąca/kwartału następującego po okresie rozliczeniowym.

Rozliczenie roczne podatku

Podatnicy mają obowiązek złożenia w urzędzie skarbowym zeznania rocznego o wysokości dochodu (straty) osiągniętego w roku podatkowym w terminie do końca trzeciego miesiąca następnego roku obrotowego.

Z zachowaniem tego samego terminu podatnik ma obowiązek wpłacić podatek należny albo różnicę między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku (art. 27 ustawy o CIT). Sprawozdanie składa się na formularzu CIT-8 wraz z wymaganymi załącznikami.

W terminie późniejszym do formularza CIT-8 podatnik obowiązkowo dołącza sprawozdanie finansowe tzn. bilans, rachunek wyników oraz informację dodatkową. Sprawozdanie finansowe należy sporządzić do końca 3. miesiąca w nowym roku obrotowym następnie zatwierdzić je przez właściwy organ np. zarząd, walne zgromadzenie i przekazać do urzędu skarbowego w ciągu 10 dni od daty zatwierdzenia przez właściwy organ.

Dodatkowo podatnik jest zobowiązany złożyć sprawozdanie finansowe do Krajowego Rejestru Sądowego w ciągu 6 miesięcy od rozpoczęcia nowego roku obrotowego.

Od 1 stycznia 2017 roku obowiązuje obniżona, 15 proc. stawka CIT m.in dla "małych podatników". 

Zasady ogólne PIT i opodatkowanie według skali podatkowej

Podstawową formą opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej jest opodatkowanie na zasadach ogólnych, przy zastosowaniu skali podatkowej. Opodatkowaniu podlegają dochody osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym działalność w formie spółki cywilnej czy spółki jawnej.

Rejestrując działalność gospodarczą w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), musisz podjąć decyzję odnośnie wyboru formy opodatkowania, która będzie z punktu widzenia prowadzonej działalności formą najkorzystniejszą. Jeżeli nie dokonasz w tym zakresie żadnego wyboru, to dochód z działalności będzie automatycznie opodatkowany na zasadach ogólnych – według skali podatkowej (tak jak np. dochody ze stosunku pracy).

Podstawą opodatkowania jest dochód, rozumiany jako różnica przychodu i kosztów uzyskania przychodu. Podatek opłacany jest według skali podatkowej:

Opodatkowanie na zasadach ogólnych oznacza, że od dochodu w jednym roku kalendarzowym do 85 528 zł zapłacisz 18% podatku minus kwotę zmniejszającą podatek, a od nadwyżki powyżej wskazaną kwotę, dochód jest opodatkowany według stawki 32% minus kwota zmniejszająca podatek.

W 2017 r. kwota zmniejszająca podatek jest uzależniona od wysokości uzyskanego dochodu i wynosi:

• 1.188 zł – dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 6.600 zł;
• 1.188 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 631 zł 98 gr × (podstawa obliczenia podatku – 6.600 zł) ÷ 4.400 zł - dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 6.600 zł i nieprzekraczającej kwoty 11.000 zł;
• 556 zł 02 gr – dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 11.000 zł i nieprzekraczającej kwoty 85.528 zł;
• 556 zł 02 gr pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 556 zł 02 gr × (podstawa obliczenia podatku – 85.528 zł) ÷ 41.472 zł - dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85.528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127.000 zł.

Oznacza to, że podatnikom, których podstawa opodatkowania:

• nie przekroczy 6.600 zł - będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek w wysokości 1 188 zł;
• przekroczy 6.600 zł, ale nie przekroczy 11.000 zł - będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek w wysokości znajdującej się w przedziale pomiędzy 556,02 a 1.188 zł; kwota ta będzie się proporcjonalnie zmniejszać w miarę zbliżania się podstawy opodatkowania do górnej granicy limitu;
• przekroczy 11.000 zł, ale nie przekroczy 85.528 zł - będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek w wysokości  556,02 zł;
• przekroczy 85.528 zł, ale nie przekroczy 127.000 zł - będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek w wysokości od  556,02 zł do 0,00 zł (będzie ona proporcjonalnie pomniejszana w miarę zbliżania się do podstawy opodatkowania do górnej granicy przedziału);
• przekroczy 127.000 zł - kwota zmniejszająca podatek nie będzie przysługiwać.

Przepisy te znajdą zastosowanie przy rocznym rozliczeniu za 2017 rok.

Natomiast od 1 stycznia 2018 r. obowiązuje wyższa kwota wolna od podatku dla najniższych dochodów i w związku z tym wysokość kwoty zmniejszającej podatek wynosić będzie odpowiednio:

• 1.440 zł – dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 8000 zł;
• 1.440 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 883 zł 98 gr × (podstawa obliczenia podatku – 8.000 zł) ÷ 5.000 zł - dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 8.000 zł i nieprzekraczającej kwoty 13.000 zł;
• 556 zł 02 gr – dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 13.000 zł i nieprzekraczającej kwoty 85.528 zł;
• 556 zł 02 gr pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 556 zł 02 gr × (podstawa obliczenia podatku – 85 528 zł) ÷ 41 472 zł - dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85.528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127 000 zł (tj. identycznie jak w 2017 r.).

Oznacza to, że podatnikom, których podstawa opodatkowania:

• nie przekroczy 8.000 zł - będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek w wysokości 1.440 zł;
• przekroczy 8.000 zł, ale nie przekroczy 13 000 zł - będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek w wysokości znajdującej się w przedziale pomiędzy 556,02 a 1440 zł; kwota ta będzie się proporcjonalnie zmniejszać w miarę zbliżania się podstawy opodatkowania do górnej granicy limitu;
• przekroczy 13.000 zł, ale nie przekroczy 85.528 zł - będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek w wysokości  556,02 zł;
• przekroczy 85.528 zł, ale nie przekroczy 127.000 zł - będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek w wysokości od  556,02 zł do 0,00 zł (będzie ona proporcjonalnie pomniejszana w miarę zbliżania się do podstawy opodatkowania do górnej granicy przedziału);
• przekroczy 127.000 zł - kwota zmniejszająca podatek nie będzie przysługiwać.

Przepisy te znajdą zastosowanie dopiero przy rocznym rozliczeniu za 2018 rok.

Kwotę podatku można obniżyć o przewidziane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ulgi i odliczenia tj. darowizny, wydatki na Internet, rehabilitację, szkolenia uczniów, ulgę budowlaną, prorodzinną, czy straty z ubiegłych lat. Ponadto możliwe jest odliczanie od podstawy opodatkowania zapłaconych składek ubezpieczeniowych, a od kwoty podatku zapłaconej kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy bardzo istotna jest możliwość uwzględnienia kosztów uzyskania przychodów. Wszelkie zakupy związane z działalnością, koszty wynagrodzeń czy raty leasingowe obniżają podstawę opodatkowania (kwotę, od której jest obliczany podatek do zapłaty).

Roczny dochód niepowodujący obowiązku zapłaty podatku w 2017 r. wynosi 6600 zł, a w 2018 r. wynosić będzie 8000 zł.

Jako podatnik rozliczający się na zasadach ogólnych musisz w ciągu roku podatkowego:

• ewidencjonować wszelkie zdarzenia gospodarcze (np. zakupy i sprzedaż) w podatkowej księdze przychodów i rozchodów,
• ewidencjonować koszty uzyskania przychodu określone w art. 22 i 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT),
• prowadzić ewidencję wyposażenia, środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych,
• prowadzić indywidualne imienne karty przychodu dla zatrudnionych pracowników,
• sporządzać spisu z natury na 1 stycznia i na koniec każdego roku podatkowego.

W przypadku gdy przychody za poprzedni rok podatkowy wyniosły co najmniej równowartość 2.000.000 euro, powstaje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (bardziej sformalizowanej ewidencji księgowej), zgodnie z ustawą o rachunkowości.

Zaliczki na podatek dochodowy

Jeżeli rozliczasz podatek na zasadach ogólnych, masz obowiązek wpłacać zaliczki na podatek dochodowy co miesiąc, do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu rozliczeniowym.

Zaliczki można również płacić w systemie kwartalnym – do 20. dnia miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka (z tej formy mogą korzystać podatnicy, których przychody ze sprzedaży wraz z podatkiem VAT nie przekroczyły w poprzednim roku podatkowym 1 200 000 euro, oraz podatnicy rozpoczynający działalność).

Jeżeli chcesz rozliczać podatek dochodowy kwartalnie, musisz wybrać taką formę podczas rejestracji działalności.

Jeżeli podczas rejestracji działalności nie wybierzesz formy kwartalnej, ale ostatecznie chcesz się tak rozliczać, zmiana jest możliwa od nowego roku podatkowego (kalendarzowego). Zgłoszenie musi być złożone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20. lutego danego roku podatkowego.

Zaliczki na podatek dochodowy musisz wpłacać bezgotówkowo (przelewem z firmowego rachunku bankowego albo rachunku w SKOK).

Aby prawidłowo obliczyć wysokość zaliczki na podatek, musisz ustalić podstawę opodatkowania. Wykonuje się to w kilku krokach:

• ustalenie przychodu należnego (wartość wystawionych faktur), nawet jeśli jeszcze nie został faktycznie otrzymany z danego okresu rozliczeniowego (miesiąca, kwartału) – zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 14 ustawy o PIT,
• ustalenie wartości poniesionych kosztów uzyskania przychodu (kosztów, które zostały poniesione celem uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu),
• ustalenie wartości dochodu przez odjęcie od przychodu z danego okresu – kosztów jego uzyskania, rozliczanych w danym okresie,
• ustalenie podstawy opodatkowania za dany okres – poprzez odjęcie od dochodu ulg i odliczeń (w tym zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne), a także straty ponoszonej w latach poprzednich, którą można odliczyć w tym roku (nie więcej niż 50% wykazanej straty),
• ustalenie wartości zaliczki na podatek,
• obniżenie zaliczki o zapłacone składki zdrowotne (7,75% podstawy wymiaru składki, czyli nieco mniej, niż faktyczna składka, która wynosi 9% podstawy wymiaru).

Przy ustalaniu zaliczki na podatek dochodowy należy uwzględnić kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 556 zł 02 gr rocznie w przypadku, gdy dochody nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali podatkowej, tj. kwoty 85 528 zł. Natomiast jeżeli dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, zaliczki na podatek nie pomniejsza się o kwotę wolną. Stosownych korekt związanych z przysługującą podatnikowi w roku podatkowym kwotą zmniejszającą podatek dokonuje się w składanym rocznym zeznaniu podatkowym.

Zaliczki uproszczone

Podatnicy, którzy w poprzednich latach rozliczali PIT na zasadach ogólnych, mogą płacić tzw. uproszczone zaliczki na podatek dochodowy. W tym przypadku zaliczki płaci się co miesiąc do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Wybór tej formy należy zgłosić do urzędu skarbowego do 20. lutego (w przypadku podmiotów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych, zawiadomienie składa się w terminie wpłaty pierwszej zaliczki w roku podatkowym, w którym po raz pierwszy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek).

Podatnicy, którzy wybrali metodę uproszczoną, opłacają zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 1/12 kwoty wynikającej z zeznania rocznego:

1. złożonego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy,

albo

2. w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o 2 lata (jeśli w roku, o którym mowa w punkcie 1, nie wykazano podatku należnego).

Przykład:

Zaliczka uproszczona płacona w roku 2017 - dochód stanowiący podstawę obliczenia podatku, to dochód wykazany w zeznaniu za rok 2015. Jeżeli dochód jest niższy niż 3.091 zł, podstawę obliczenia zaliczki uproszczonej stanowić będzie dochód z zeznania za rok 2014. Jeżeli również w tym zeznaniu dochód jest niższy niż 3 091 zł, nie ma możliwości płacenia zaliczek w formie uproszczonej.

Zaliczka uproszczona, która będzie płacona w roku 2018 - dochód stanowiący podstawę obliczenia podatku, to dochód wykazany w zeznaniu za rok 2016. Jeżeli dochód jest niższy niż 3.091 zł, podstawę obliczenia zaliczki uproszczonej stanowić będzie dochód z zeznania za rok 2015. Jeżeli również w tym zeznaniu dochód jest niższy niż 3 091zł, nie ma możliwości płacenia zaliczek w formie uproszczonej.

Zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu

Po zakończeniu roku podatkowego należy złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), w terminie do 30. kwietnia roku następnego. Dla podatników rozliczających się na zasadach ogólnych według skali podatkowej obowiązuje formularz PIT-36.

Przy wyborze tej formy opodatkowania można rozliczyć się wspólnie z małżonkiem lub na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. W zeznaniu tym oprócz rozliczenia dochodów z działalności gospodarczej ujmuje się również inne dochody opodatkowane według skali podatkowej, np. ze stosunku pracy, czy też z emerytury.

Podatek liniowy - 19% 

19% podatek od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej to tzw. podatek liniowy.

Istotą podatku liniowego jest to, że bez względu na wysokość dochodu osiąganego z działalności gospodarczej opłacasz podatek stale według stawki 19%.

Jeżeli podczas rejestracji nie wybierzesz opodatkowania w formie liniowej, ale ostatecznie chcesz płacić podatek linowy, zmiana jest możliwa od nowego roku podatkowego (kalendarzowego). Zgłoszenie musi być złożone naczelnikowi Urzędu Skarbowego do 20 stycznia danego roku podatkowego lub przed dniem uzyskania pierwszego przychodu.

Prawo do wyboru tej formy opodatkowania mają jedynie podatnicy prowadzący działalność gospodarczą i tylko w stosunku do uzyskiwanych z tego tytułu przychodów.

Dochodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł. Nie można zastosować podatku liniowego przykładowo do dochodów z umowy o pracę, rent i emerytur, czy przychodów z działalności wykonywanej osobiście (które są opodatkowane na zasadach ogólnych – skalą podatkową).

Jeżeli prowadzisz działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym i jednocześnie osiągasz dochody z umowy o pracę, musi złożyć odrębne zeznanie podatkowe przewidziane dla opodatkowania skalą podatkową (PIT-37).

Kiedy warto wybrać 19% PIT

Największy wpływ na wybór opodatkowania stawką liniową 19% ma wysoka kwota uzyskiwanych dochodów, przewyższająca znacznie 85 528 zł – kwota, po przekroczeniu której dochody są opodatkowane stawką 32% (drugi stopień skali podatkowej). Według szacunków, wybór zastosowania 19% podatku liniowego jest ekonomicznie opłacalny przy rocznych dochodach powyżej 100.000 złotych. Wynika to z m.in. z braku możliwości rozliczenia podatku wspólnie z małżonkiem albo dzieckiem, oraz braku możliwości uwzględnienia ulg podatkowych.

Ograniczenia w stosowaniu ulg

Bardzo istotne jest, że w przypadku podatku liniowego nie możesz korzystać z większości ulg i odliczeń, które przysługują opodatkowanym według skali podatkowej. Podstawę opodatkowania można obniżyć jedynie o zapłacone w danym roku składki na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie osób z nim współpracujących, poniesione straty oraz dokonane w danym roku wpłaty na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Sam podatek liniowy może zostać pomniejszony o zapłacone składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

Możesz zadecydować o przeznaczeniu 1% podatku należnego, wynikającego z zeznania rocznego, na rzecz wybranej organizacji pożytku publicznego.

W podatku liniowym opodatkowaniu podlega uzyskany dochód, a więc przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania.

Podatek liniowy – obowiązki dokumentacyjne i opłacanie zaliczek

Tak, jak w przypadku opodatkowania według skali podatkowej, musisz prowadzić ewidencję przychodów i kosztów za pomocą podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej (te ostatnie obligatoryjnie muszą prowadzić większe firmy).

W trakcie roku musisz wpłacać zaliczki na podatek dochodowy za okresy miesięczne bądź (jeżeli jest małym podatnikiem albo podatnikiem rozpoczynającym działalność w trakcie roku) kwartalne. Wpłat dokonujesz do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu/kwartale, którego zaliczka dotyczy. Jeśli planujesz płacenie zaliczek kwartalne, masz obowiązek zawiadomienia naczelnika właściwego Urzędu Skarbowego o wyborze tej metody do 20 lutego.

Zaliczki uproszczone

Podatnicy, którzy w poprzednich latach rozliczali PIT według stawki liniowej, mogą płacić tzw. uproszczone zaliczki na podatek dochodowy. W tym przypadku zaliczki płaci się co miesiąc do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Wybór tej formy należy zgłosić do Urzędu Skarbowego do 20 lutego (w przypadku podmiotów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych, zawiadomienie składa się w terminie wpłaty pierwszej zaliczki w roku podatkowym, w którym po raz pierwszy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek)

Podatnicy, którzy wybrali metodę uproszczoną, opłacają zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 1/12 kwoty wynikającej z zeznania rocznego:

• złożonego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy,
• albo w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o 2 lata (jeśli w roku, o którym mowa powyżej, nie wykazano podatku należnego).

Po zakończeniu roku podatkowego należy złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), w terminie do 30 kwietnia roku następnego. Dla podatników rozliczających się podatkiem liniowym obowiązuje formularz PIT-36L.

Warto pamiętać

Przy podatku liniowym:

• przychody uzyskane ze źródła działalności gospodarczej opodatkowane są według stałej stawki – 19% (brak kwoty wolnej od podatku),
• dochodów opodatkowanych wg. tej formy nie łączy się z dochodami opodatkowanymi skalą podatkową lub/i zryczałtowanym podatkiem,
• zaliczki od uzyskanego w danym roku dochodu, w terminie do dnia 20-go miesiąca, można wpłacać:
  • miesięcznie,
  • kwartalnie (dotyczy małych podatników oraz podatników rozpoczynających działalność gospodarczą).
    Ważne! Alternatywną formą wpłacania zaliczek na podatek dochodowy jest zaliczka ustalona w sposób uproszczony. Jest to zaliczka, którą można wpłacać tylko miesięcznie, a podstawę jej ustalania stanowi dochód uzyskany z działalności gospodarczej w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o 2 lub 3 lata. Dla przykładu: zaliczka uproszczona płacona w roku 2017 - dochód stanowiący podstawę obliczenia podatku, to dochód wykazany w zeznaniu za rok 2015. Jeśli dochód jest niższy niż 3.089 zł, podstawę obliczenia zaliczki uproszczonej stanowić będzie dochód z zeznania za rok 2014. Jeżeli również w tym zeznaniu dochód jest niższy niż 3.089 zł, nie ma możliwości płacenia zaliczek w formie uproszczonej.
• Przy podatku liniowym nie ma możliwości stosowania preferencji w postaci wspólnego opodatkowania z małżonkiem lub dzieckiem w związku z osiąganiem przychodów z pozostałych źródeł - nie ma znaczenia brak przychodu ze źródła działalności, czy też jej zawieszenie.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych 

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (ryczałt) jest uproszczoną formą rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych.

Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania. Od przychodu można odliczyć zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne, wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego dokonane w roku podatkowym, do wysokości określonej w przepisach o indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, wydatki na cele rehabilitacyjne (tzw. ulga rehabilitacyjna), wydatki na Internet (tzw. ulga internetowa), darowiznę na określone cele. Podatek ulega obniżeniu, w pierwszej kolejności, o kwotę zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Można też skorzystać z ulgi dla osób osiągających dochody za granicą (tzw. ulga abolicyjna). Podatnikom płacącym podatek w tej formie przysługuje wniosek o przekazanie 1% ryczałtu  na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie dopuszcza na skorzystanie z tzw. ulgi na dzieci oraz ulgi na działalność badawczo-rozwojową.

Jeśli korzystasz z tej metody musisz prowadzić ewidencję przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy, ewidencję wyposażenia i wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Kto może wybrać ryczałt?

Ryczałt mogą stosować osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych oraz spółki jawne osób fizycznych. Przeznaczony jest dla małych podmiotów, a jego zaletą jest m.in. uproszczona księgowość.

Ryczałt mogą opłacać podatnicy, którzy rozpoczną prowadzenie działalności i wybiorą tę formę opodatkowania, a jeżeli ją już prowadzili, mogą ją wybrać, jeżeli ich przychody w poprzednim roku nie przekroczyły równowartości 250.000 euro (zgodnie z kursem euro ogłaszanym  przez  Narodowy  Bank  Polski  na  pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy). Górny limit w 2017 r. wynosi 1.074.400 zł. Na 2018 rok będzie obowiązywał limit w kwocie 1.078.425 zł.

Oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych złóż naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania, nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego.

Jeżeli rozpoczynasz prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego, oświadczenie złóż nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Oświadczenie możesz złożyć bezpośrednio do urzędu skarbowego lub za pośrednictwem wniosku o wpis w CEIDG.

W przypadku prowadzenia działalności w formie spółki oświadczenie o wyborze ryczałtu składają wszyscy wspólnicy naczelnikom urzędów skarbowych właściwym według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników.

Wyłączenia z możliwości stosowania ryczałtu

Opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się do podatników osiągających w całości lub w części przychody m.in. z tytułu:

• prowadzenia aptek,
• działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenie lombardów)
• prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów innych niż określone w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym (lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny),
• działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
• działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Ponadto, opodatkowania w tej formie nie można stosować do takich usług, jak m.in.: pośrednictwo w sprzedaży hurtowej maszyn, urządzeń przemysłowych, pośrednictwo w sprzedaży hurtowej paliw, rud, metalu i chemikaliów, usługi prawne, rachunkowo-księgowe i doradztwo podatkowe. Pełny katalog usług wyłączonych z możliwości opodatkowania ryczałtem zawarty jest w załączniku nr 2 do ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Ryczałtu nie będziesz mógł stosować także w sytuacji, gdy zmieniłeś w danym roku podatkowym działalność:

• z samodzielnej na prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
• ze spółki z małżonkiem na prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
• z prowadzonej samodzielnie przez małżonka na prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka - jeżeli małżonek (lub małżonkowie) przed zmianą opłacali podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Nie będziesz mógł rozliczać się na zasadzie ryczałtu jeśli rozpoczynasz działalność samodzielnie lub w formie spółki, a  Ty lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywaliście przed rozpoczęciem działalności (w tym samym lub w poprzednim roku podatkowym) w ramach stosunku pracy takie czynności, jakie obecnie wejdą w zakres działalności Twojej firmy i które wykonywać będziesz (lub Twój wspólnik) na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – stawki podatku

Podatek oblicza się przy zastosowaniu określonych stawek zależnych od rodzaju prowadzonej działalności:

• 20% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów (lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarii, technik dentystyczny, felczer, położna, pielęgniarka, tłumacz, nauczyciel w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny); 

Wolny zawód oznacza działalność gospodarczą wykonywaną osobiście przez lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny. Ale tylko wtedy, gdy działalność ta nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej. Osobiste wykonywanie wolnego zawodu oznacza wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu (czyli np. lekarz zatrudniający innego lekarza).

• 17% przychodów ze świadczenia usług: reprodukcji komputerowych nośników informacji, pośrednictwa w sprzedaży hurtowej samochodów osobowych i furgonetek prowadzonej przez internet i w formie tradycyjnej,  parkingowych, związanych z zakwaterowaniem, wydawniczych, zarządzania nieruchomościami na zlecenie, wynajmu i dzierżawy, fotograficznych, poradnictwa dla dzieci dotyczących problemów edukacyjnych itd.;
• 8,5% od przychodów m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%; od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze (zob. też: Duże zmiany w podatkach dochodowych - ryczałt od prywatnego najmu), świadczeniu usług wychowania przedszkolnego itd.;
• 5,5% od przychodów m.in. z działalności wytwórczej, robót budowlanych, sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków pocztowych itd.;
• 3,0% od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu, z odsetek od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą, usługi związane z produkcją zwierzęcą, sprzedaż ryb z własnych połowów itd.

Możliwe jest również stosowanie wielu różnych stawek równocześnie. Gdy podatnik nie prowadzi ewidencji w sposób zapewniający ustalenie przychodów dla każdego rodzaju działalności, ryczałt wynosi 8,5% przychodów, a jeśli stawka normalnie byłaby wyższa – wynosi on 20% albo 17%.

Jak rozliczać ryczałt?

W zakresie rozliczeń oraz obowiązków sprawozdawczych podatnicy są zobowiązani do opłacania należnego podatku na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 20. dnia następnego miesiąca po upływie miesiąca, za który ryczałt ma być opłacony, a za grudzień – w terminie złożenia zeznania. Podatnicy, których przychody w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 25 000 euro (w 2017 r. jest to 107 440 zł= mogą dokonywać obliczenia podatku i wpłacana należnego podatku kwartalnie. W tym przypadku, do 20 stycznia należy zawiadomić naczelnika  Urzędu Skarbowego o wyborze tej metody płatności. Dodatkowe informacje na temat kwartalnego rozliczania w przypadku ryczałtu znajdziesz tutaj.

Podatnicy zobowiązani są również do złożenia w urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca zamieszkania, zeznania o wysokości uzyskanego przychodu w roku podatkowym, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku podatkowego na formularzu PIT-28.

Przy ryczałcie nie przysługuje możliwość wspólnego rozliczenia ze współmałżonkiem lub z dzieckiem (nie ma znaczenia brak przychodu ze źródła działalności czy też jej zawieszenie).

Warto pamiętać

• Ryczałt pobierany jest od przychodu, czyli bez pomniejszania o koszty uzyskania przychodu, zgodnie ze stawkami stosowanymi do danego rodzaju przychodu – 20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3% oraz 10%.
• Ryczałt oblicza i wpłaca się w formie miesięcznej, a kontynuujący działalność mają możliwość wpłaty podatku w formie kwartalnej, jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczą kwoty przychodów stanowiącej równowartość 25.000 euro.
• Nie ma możliwości stosowania preferencji w postaci wspólnego opodatkowania z małżonkiem lub dzieckiem w związku z osiąganiem przychodów z pozostałych źródeł - nie ma znaczenia brak przychodu ze źródła działalności, czy też jej zawieszenie.

Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej

Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, w art. 23 wymienia szeroki wachlarz działalności w przypadku których można zastosować kartę podatkową, mianowicie:

- usługowej lub wytwórczo–usługowej,

- usługowej w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami,

- usługowej w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi,

- gastronomicznej,

- w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu,

- w zakresie usług rozrywkowych,

- w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach,

- w wolnych zawodach, polegających na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego,

- w wolnych zawodach, polegających na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych,

- w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,

- w zakresie usług edukacyjnych, polegających na udzielaniu lekcji na godziny.

Prowadzenie działalności opodatkowanej w formie karty podatkowej zwalnia od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy korzystający z karty podatkowej są zobowiązani jednak wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury.

Opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika. Karta podatkowa jest najprostszą formą opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej. Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.

Wysokość podatku w formie karty podatkowej ustalana jest decyzją naczelnika urzędu skarbowego odrębnie na każdy rok podatkowy. Wysokość tego podatku uzależniona jest m.in. od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, liczby mieszkańców w miejscowości, w której prowadzona jest działalność oraz liczby zatrudnionych pracowników.

Wyboru opodatkowania w formie karty podatkowej dokonywać mogą przedsiębiorcy prowadzący jeden z rodzajów działalności określonych w art. 23 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Natomiast w art. 25 ust. 1 tej ustawy zawarte są przesłanki negatywne, niepozwalające na opodatkowanie w formie karty podatkowej. Jedną z takich przesłanek, określoną w pkt 5 w art. 25 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym jest warunek, że podatnicy prowadzący działalność, o której mowa w art. 23, podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie. Konsekwencją istnienia takiej przesłanki jest utrata prawa do stosowania tej formy opodatkowania przez osoby, u których zaszły takie zmiany, np. w wyniku zawarcia małżeństwa. Tak więc, art. 25 stawia wymogi, jakim muszą sprostać podatnicy podlegający opodatkowaniu w formie karty podatkowej. We wspomnianym artykule istnieje również zapis mówiący o tym, że „małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym zakresie”.

Wspomniane obostrzenie powoduje komplikacje w przypadku osób prowadzących tę samą działalność (np. świadczenia usług taksówkowych w zakresie przewozu osób), w momencie zamiaru zawarcia związku małżeńskiego. Ponadto, jeżeli jeden z małżonków korzysta z opodatkowania w formie karty podatkowej, a drugi zdecyduje się na tę samą działalność, to ten pierwszy zawiadamia naczelnika urzędu skarbowego o utracie warunków do opodatkowania w formie karty podatkowej i zobowiązany jest zaprowadzić ewidencję oraz płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych a także właściwe księgi.

Wprowadzone przez ustawodawcę wyłączenie miało na celu uniknięcie przypadków mogących naruszać przepisy prawa podatkowego. Przykładem takich działań może być generowanie kosztów podatkowych z działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka opłacającego podatek dochodowy w formie karty podatkowej – na rzecz małżonka prowadzącego działalność gospodarczą w tym samym zakresie, z której dochód, ustalany po uwzględnieniu kosztów podatkowych, opodatkowany jest na ogólnych zasadach. Zatem w celu zapobieżenia takim przypadkom zostało wprowadzone przedmiotowe wyłączenie.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl