Najważniejsze zmiany w 2020 roku

19.12.2019

Od Nowego Roku kolejne ułatwienia dla firm

Większa ochrona mniejszych firm przed zatorami płatniczymi, prawo do błędu dla początkujących przedsiębiorców, ułatwienia dla rzemiosła, niższe składki na ZUS dla najmniejszych przedsiębiorców - takie będą niektóre efekty zmian, które wejdą w życie w styczniu i lutym 2020 r.

- "Jak co roku w tym okresie, mamy dobre wiadomości dla biznesu. Już 1 stycznia wejdzie w życie ustawa, która ma ograniczyć zatory płatnicze oraz duża część Pakietu Przyjazne Prawo, czyli m.in. prawo do błędu dla początkujących przedsiębiorców oraz ułatwienia dla rzemiosła, a także - od 1 lutego – Mały ZUS Plus. A w planach na następne miesiące mamy kolejne ułatwienia dla polskich firm" – powiedziała minister rozwoju Jadwiga Emilewicz.

A wiceminister Marek Niedużak podkreślił: - "Zmiany, które w najbliższych dniach wejdą w życie przygotowaliśmy dla przedsiębiorców i w konsultacji z nimi. Podobnie będzie w przypadku kolejnych naszych inicjatyw – m.in. pakietu proinwestycyjnego czy ustawy dot. fundacji rodzinnej".

Ograniczenie zatorów płatniczych

1 stycznia wejdzie w życie ustawa, która ma ograniczyć zatory płatnicze. Jej celem jest wzmocnienie pozycji wierzycieli, w tym zwłaszcza poprawa pozycji mniejszych firm. Dziś - według szacunków – brak zapłaty w terminie dotyka od 80 do 90 proc. przedsiębiorstw w Polsce. Dodatkowo, w praktyce mamy do czynienia z narzucaniem nawet 180-dniowych terminów płatności.

Kluczowe rozwiązania nowej ustawy

Skrócenie – do maksymalnie 30 dni od dnia doręczenia faktury – terminów zapłaty w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny (z wyłączeniem podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi).
Skrócenie – do maksymalnie 60 dni – terminu zapłaty w transakcjach, w których wierzycielem jest mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, a dłużnikiem duży przedsiębiorca (tzw. transakcja asymetryczna).
Najwięksi podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (grupy kapitałowe i podatnicy CIT, których dochód przekracza rocznie 50 mln euro) będą corocznie przekazywać ministrowi ds. gospodarki (MR) sprawozdania o stosowanych przez siebie terminach zapłaty. Sprawozdania te będą publicznie dostępne, czyli będzie można się z nich dowiedzieć, jak duzi partnerzy realizują swoje zobowiązania oraz ocenić ryzyko wchodzenia z nimi w relacje biznesowe. Pierwsze raporty dotyczące praktyk płatniczych mają być opublikowane w 2021 r. (zostaną w nich podane informacje za 2020 r.).
Na firmy, które najbardziej opóźniają regulowanie swoich zobowiązań, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów będzie nakładał kary pieniężne. Najpierw Prezes UOKiK – z urzędu lub na wniosek – oceni, czy doszło do nadmiernego opóźnienia, a jeśli tak, to przy wymierzaniu kary będzie uwzględniał wartość niezapłaconych faktur i długość opóźnień w płatnościach. Nie będzie jednak karany dłużnik, który nie płaci, ponieważ jemu również nie płacą.
Przeniesienie z wierzyciela na dłużnika ciężaru dowodu, że ustalony w umowie termin zapłaty jest rażąco nieuczciwy oraz wprowadzenie możliwości żądania takiego ustalenia w ciągu 3 lat od dnia, w którym nastąpiła lub miała nastąpić zapłata.
Poszkodowani przez zatory będą mieli prawo do ulgi na złe długi w PIT i CIT, na wzór mechanizmu funkcjonującego w podatku VAT. Oznacza to, że wierzyciel, który nie otrzyma zapłaty w ciągu 90 dni od upływu terminu określonego w umowie lub na fakturze, będzie mógł pomniejszyć podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności (z kolei dłużnik będzie miał obowiązek podniesienia podstawy opodatkowania o kwotę, której nie zapłacił).
Odsetki ustawowe za opóźnienia w transakcjach handlowych wzrosną o 2 punkty procentowe, czyli do poziomu 11,5 proc. Chodzi o to, aby kredytowanie się kosztem firm przez opóźnianie uiszczenia wynagrodzenia było droższe niż uzyskanie pieniędzy np. z kredytu komercyjnego. Jedynie w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki pozostaną na dotychczasowym poziomie, czyli 9,5 proc.
Uproszczenie procedury zabezpieczającej przed sądem cywilnym w sprawach o roszczenia pieniężne z tytułu transakcji handlowych, w których wartość wynagrodzenia nie przekracza 75 tys. zł. Oznacza to, że nie trzeba będzie wykazywać interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia przez sąd – wystarczy, że powód uprawdopodobni roszczenie i okoliczność, że należność nie została uregulowana przez co najmniej 3 miesiące od dnia upływu terminu płatności określonego w fakturze lub umowie. Dzięki temu, po uzyskaniu zabezpieczenia, powód będzie miał większą gwarancję odzyskania swoich należności w przypadku korzystnego wyroku sądu.
Zróżnicowanie wysokości rekompensat za koszty odzyskiwania należności (obecnie taka rekompensata wynosi 40 euro od każdej niezapłaconej wierzytelności lub jej części). Po zmianach będą wyznaczone trzy progi:

40 euro – gdy świadczenie pieniężne nie przekracza 5000 zł;
70 euro – gdy świadczenie pieniężne jest wyższe od 5000 zł, ale niższe niż 50 000 zł;
100 euro – gdy świadczenie pieniężne jest równe lub wyższe od 50 000 zł.

Uzupełnienie katalogu czynów nieuczciwej konkurencji (w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) o działanie polegające na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone produkty lub wykonane usługi.

Pakiet Przyjazne Prawo

1 stycznia wejdzie również w życie duża część Pakietu Przyjazne Prawo.
Najważniejsze rozwiązania PPP to:

Prawo do popełnienia błędu - przedsiębiorca, gdy popełni błąd (za który grozi mandat karny lub kara pieniężna), nie dostanie kary, a jedynie pouczenie oraz będzie zobowiązany do usunięcia naruszeń oraz ich skutków w wyznaczonym przez organ terminie. Prawo do błędu obejmie przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG. Będzie obowiązywać przez rok od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie, po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności. Przewidziane są pewne ograniczenia, w tym: popełnianie naruszeń po raz kolejny czy przypadki rażącego lub nieusuwalnego naruszenia prawa (ciężar wykazywany przez odpowiedni organ). Rozwiązanie może dotyczyć ok. 300 tys. przedsiębiorców. Jest wzorowane na doświadczeniach Francji i Litwy.
Rozszerzenie definicji rzemieślnika. Dotychczas rzemiosło mogła wykonywać wyłącznie osoba fizyczna (wpis do CEIDG). Od 1 stycznia 2020 r. wykonywanie rzemiosła będzie możliwe także przez spółkę jawną, komandytową, komandytowo-akcyjną, czy jednoosobową spółkę kapitałową. Warunkiem jest to, by co najmniej jeden ze wspólników miał kwalifikacje zawodowe, a pozostali wspólnicy byli małżonkiem lub krewnymi w linii prostej (małżonek, dziecko lub rodzic). To oferta dla ponad 211 tys. rzemieślników z dyplomem mistrza lub świadectwem czeladnika. Podobne rozwiązania są w Belgii i Austrii.
Z początkiem roku poszerzą się też możliwości podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce przez naukowców z zagranicy, którzy już pracują w naszym kraju. Ma to na celu zatrzymanie wykwalifikowanych i wyspecjalizowanych ekspertów, których nasza gospodarka potrzebuje.
Pracownicy gastronomii będą mogli od 1 stycznia 2020 r. przebadać się - pod względem sanitarno-epidemiologicznym - na własny wniosek. Dotychczas badanie to odbywało się wyłącznie na wniosek pracodawcy. Ponadto, jeśli pracownik będzie miał aktualne orzeczenie lekarskie to, przy zmianie pracodawcy, nie będzie podlegać ponownym badaniom sanitarno-epidemiologicznym.
Przedsiębiorcy otrzymają jednoznaczne potwierdzenie gwarancji bezpieczeństwa bytowego podczas prowadzonej wobec nich egzekucji komorniczej. Do 1 stycznia 2020 r. nastąpi definitywne wyłączenie z egzekucji kwot niezbędnych przedsiębiorcy i jego rodzinie do utrzymania przez dwa tygodnie.
Kolejne ułatwienia sukcesji przedsiębiorstw: zasada przejęcia koncesji, zezwoleń, licencji oraz pozwoleń w przypadku zmiany właściciela przedsiębiorstwa osoby wpisanej do CEIDG; możliwość powołania po śmierci małżonka przedsiębiorcy tymczasowego przedstawiciela (gdy przedsiębiorstwo należy do przedsiębiorcy i małżonka); rozszerzenie katalogu przedmiotów zapisu windykacyjnego o ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, z jednoczesnym poszanowaniem zasad zmiany wspólnika w spółce osobowej z Ksh.
Pozostałe rozwiązania:

Wprowadzenie postępowania uproszczonego i milczącego załatwienia sprawy (w 14 postępowaniach),
Cyfryzacja niektórych obowiązków sprawozdawczych (system teleinformatyczny URE dot. paliw ciekłych),
Zniesienie obowiązku dołączania dokumentów będących w posiadaniu instytucji lub zawierających informacje, które może ona ustalić (w 8 postępowaniach),
Redukcja liczby wymaganych egzemplarzy dokumentów dołączanych do wniosków (w 4 postępowaniach),
Zmniejszenie częstotliwości sprawozdań z kwartalnej na roczną lub półroczną (w przypadku 3 rodzajów sprawozdań).

Mały ZUS Plus

Z kolei 1 lutego przyszłego roku wejdzie w życie ustawa, która wprowadzi Mały ZUS Plus. W ubiegłym tygodniu Sejm uchwalił ją jednogłośnie – „za” było 433 posłów. W tym tygodniu Senat nie zgłosił do niej żadnych poprawek, w związku z czym trafiła ona już na biurko prezydenta.

Uprawnieni do korzystania z Małego ZUS-u w dotychczasowej formule powinni zgłosić chęć korzystania z tej ulgi do 8 stycznia 2020 roku. Następnie - od 1 lutego - będą mogli opłacać składki w ramach Małego ZUS-u Plus, który tego dnia wejdzie w życie. Nową podstawę wymiaru składek wskażą w imiennych raportach miesięcznych albo deklaracjach rozliczeniowych składanych za luty. Z kolei przedsiębiorcy, których Mały ZUS Plus dopiero obejmie, będą mogli zgłosić chęć korzystania z tej ulgi do końca lutego.

Mały ZUS Plus to rozszerzenie dotychczas funkcjonującego Małego ZUS-u, który od początku 2019 r. pozwolił najmniejszym przedsiębiorcom opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne, proporcjonalnie do wysokości przychodu osiągniętego przez nich w roku wcześniejszym (zgłosiło się ponad 186 tys.).

Mały ZUS Plus to rozwiązanie jeszcze korzystniejsze – obejmie ok. 320 tys. osób, których składki będą liczone proporcjonalnie do dochodu. W sumie ich oszczędności z tego tytułu szacujemy na ok. 1,3 mld zł rocznie. Oznacza to średnio kilkaset złotych miesięcznie w kieszeni przedsiębiorców. Wzrośnie próg przychodowy, który dopuszcza do skorzystania z ulgi. Dotychczas kwota ta odpowiadała 30-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu w roku ubiegłym (63 tys. zł) Teraz będzie to 120 tys. zł.

Wydłużony będzie również termin zgłaszania się do Małego ZUS-u Plus. Chcemy, by przedsiębiorcy mieli czas na zgłoszenie się w ciągu 30 dni.

Utrzymane zostało natomiast czasowe ograniczenie korzystania z ulgi – uprawnienie do opłacania Małego ZUS-u plus będzie przysługiwało przedsiębiorcom przez 3 lata w ciągu kolejnych 5 lat.

IP box

W 2020 r. przedsiębiorcy będą mogli po raz pierwszy skorzystać z ulgi podatkowej (w PIT i CIT) IP box, która daje im prawo do rozliczenia dochodów pozyskanych w 2019 r. z komercjalizacji wytworzonych bądź rozwiniętych i udoskonalonych praw własności intelektualnej według preferencyjnej stawki podatkowej w wysokości 5%. Ulga IP box jest dopełnieniem obowiązującej od 2016r. ulgi B+R, która gwarantuje przedsiębiorcom dodatkowe odliczenie od podstawy podatkowania kosztów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową. Zestawienie ulg B+R oraz IP box tworzy w Polsce najbardziej przyjazną w Europie konstrukcję podatkową dla inwestowania w B+R, i co się z tym wiąże, ponoszenia ryzyka rozwijania przez firmy innowacyjnych projektów.

Zachowane prawo do bonifikaty

Praktyka pokazuje, że do końca tego roku nie wszyscy dotychczasowi użytkownicy wieczyści - którzy nabyli własność gruntu 1 stycznia 2019 r. na mocy ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów - otrzymają zaświadczenia potwierdzające przekształcenie. Osoby, którym zaświadczenie zostanie doręczone w 2020 roku i w latach następnych będą mogły skorzystać z preferencyjnych bonifikat od opłat jednorazowych, obowiązujących w roku przekształcenia. W tym celu powinny zgłosić zamiar wniesienia opłaty jednorazowej w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania tego zaświadczenia. Aby skorzystać z najwyższej bonifikaty, należy uiścić opłatę jednorazową, która uwzględnia tę bonifikatę w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania od organu informacji o wysokości opłaty jednorazowej, w tym o wysokości udzielonej bonifikaty.

Rozwiązanie to eliminuje - niekorzystne dla nowych właścicieli - skutki opieszałości organów w procesie powszechnego uwłaszczenia na gruntach mieszkaniowych.

Po 31 grudnia 2019 r. organy w dalszym ciągu będą zobowiązane do potwierdzania faktu przekształcenia, zaś wydane w 2020 roku i w latach następnych zaświadczenia będą miały pełną moc prawną.

Co czeka w 2020 roku pracowników i osoby niepełnosprawne?

Rok 2020 przyniesie ważne zmiany dla pracowników i pracodawców. Z kolei instytucje zajmujące się rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych otrzymają większe wsparcie na swoje działania.

Aż o 350 zł wrośnie w 2020 roku minimalne wynagrodzenie. W przyszłym roku wyniesie ono 2600 zł. To oznacza, że płaca minimalna stanowić będzie już 49,7 proc. prognozowanego na 2020 rok przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

- "Wzrost minimalnego wynagrodzenia wpłynie pozytywnie na sytuację finansową gospodarstw domowych. W porównaniu do roku 2015 płaca minimalna wzrośnie o 850 zł, to wzrost prawie o połowę w ciągu ostatnich pięciu lat| – stwietrdziłą Marlena Maląg, minister rodziny, pracy i polityk społecznej.

Wraz z minimalnym wynagrodzeniem rośnie także wprowadzona w 2017 roku minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych. Jej główny cel to ograniczania zjawiska nadużywania umów cywilnoprawnych oraz ochrona osoby najniżej wynagradzanych. W 2020 r. minimalna stawka godzinowa wynosić będzie 17 zł – wzrost z 14,70 zł w roku bieżącym.

Sprawiedliwie za wysługę lat

To jednak nie koniec zmian, tak istotnych dla pracodawców i pracowników. Od 1 stycznia dodatek za staż pracy nie będzie miał wpływu na wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zmiana przepisów ma zapewnić bardziej sprawiedliwy i przejrzysty kształt minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz poprawić sytuację pracowników otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie.

- "Na tę zmianę czekali od lat pracownicy z długim stażem pracy, którzy dostawali niższe stawki wynagrodzenia zasadniczego niż przykładowo zaczynający pracę absolwenci, bo do minimalnej pensji wliczano im dodatek za wysługę lat" – powiedziała minister Marlena Maląg. – "Z nowym rokiem przywracamy wartość dodatku za wysługę lat" – dodała minister.

Dodatek stażowy nie będzie więc pierwszym elementem, który zostanie wyłączony z minimalnego wynagrodzenia i który nie będzie miał wpływu na wysokość wynagrodzenia. W świetle obowiązującego prawa do ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia nie wlicza się już dodatku za pracę w nadgodzinach, nagrody jubileuszowej czy odprawy emerytalnej i rentowej. Od 2017 roku do minimalnej pensji nie wlicza się też dodatku za pracę w nocy.

Siedem niedziel handlowych w roku

Od 1 stycznia 2020 r. handlować będzie można w siedem niedziel w roku. Zakaz handlu nie będzie więc obowiązywał w dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia, w niedzielę bezpośrednio przed Wielkanocą oraz w ostatnie niedziele stycznia, kwietnia, czerwca i sierpnia.

Większe wsparcie osób niepełnosprawnych

Nowy rok przyniesie również ważne zmiany w zakresie wsparcia osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Pierwsza z nich związana jest ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę, gdyż wraz z nią, odpowiednio waloryzowane jest co roku świadczenie pielęgnacyjne. Oznacza to, że w 2020 roku wysokość świadczenia wyniesie 1830 zł netto (wzrost o 247 zł z 1583 zł w roku bieżącym). Do tego dochodzą składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, także opłacane z budżetu państwa

Świadczenie pielęgnacyjne przyznawane jest przede wszystkim rodzicowi, który rezygnuje lub nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, by opiekować się niepełnosprawnym od dzieciństwa dzieckiem.

Od 1 stycznia 2020 r. wzrasta również dofinansowanie dla warsztatów terapii zajęciowejoraz zakładów aktywności zawodowej. Są to dwie ważne grupy instytucji zajmujących się rehabilitacją społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych.

- "Dofinansowanie kosztów rocznego pobytu jednego uczestnika w warsztatach terapii zajęciowej wyniesie od nowego roku 20 496 zł. To wzrost o 2 400 zł w porównaniu do obowiązującej obecnie stawki" – stwierdziła minister Marlena Maląg, zaznaczając przy tym, że ostania podwyżka miała miejsca niedawno, w październiku tego roku.

W przypadku zakładów aktywności zawodowej przyszłoroczna podwyżka wyniesie 2 250 zł. To oznacza, że od 1 stycznia dofinansowanie rocznego pobytu jednej osoby niepełnosprawnej w tej placówce wynosić będzie 25 000 zł.

Najważniejsze zmiany na styczniowej liście refundacyjnej

Projekt styczniowej listy leków refundowanych przewiduje wprowadzenie wielu nowych leków zarówno w programach lekowych, jak i na liście aptecznej. Kolejne opcje terapeutyczne zyskają pacjentki chore na raka piersi, zwiększy się też dostępność do leczenia dla cukrzyków, a ponadto poszerzymy dostęp do leczenia o nowe wskazania m.in. dla chorych na ciężką astmę alergiczną czy wirusowe zapalenie wątroby typu B.

Nowe leki dla osób zmagających się z depresją

Ponadto na liście aptecznej będą dostępne nowe leki pomocne w leczeniu zaburzeń depresyjnych. Depratal (duloksetyna) będzie refundowany we wskazaniu „Leczenie dużych zaburzeń depresyjnych, a Brintellix (wortioksetyna) – we wskazaniu „Leczenie dużych epizodów depresyjnych u dorosłych, u których w leczeniu bieżącego epizodu nie uzyskano poprawy mimo zastosowania leku z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny lub z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny. Na liście aptecznej znajdzie się również Trevicta (paliperidon), stanowiąca nową postać leku z tą substancją czynną, o przedłużonym uwalnianiu, która będzie dostępna dla pacjentów m.in. w leczeniu podtrzymującym schizofrenii.

Nowości na liście refundacyjnej

Nowością na liście refundacyjnej będzie poszerzenie możliwości terapii lekiem Xolair (omalizumab), który zostanie objęty refundacją dla pacjentów pediatrycznych w grupie wiekowej 6-11 lat w ramach programu lekowego „Leczenie ciężkiej astmy alergicznej IgE zależnej oraz ciężkiej astmy eozynofilowej”, a ponadto będzie on dostępny w nowym programie lekowym „Leczenie przewlekłej pokrzywki spontanicznej”.

Warto nadmienić, że refundacją objęto we wskazaniach pozarejestracyjnych leki zawierające substancje czynne entekawir i tenofowir w ramach nowego programu lekowego „Profilaktyka reaktywacji wirusowego zapalenia wątroby typu B u świadczeniobiorców po przeszczepach lub u świadczeniobiorców otrzymujących leczenie związane z ryzykiem reaktywacji HBV”.

Nowe leki dla cukrzyków

Liczne zmiany nastąpią na liście aptecznej w zakresie terapii cukrzycy, w wyniku czego diabetycy zyskają nowe leki m.in. Trulicity (dulaglutidum) oraz Ozempic (semaglutidum), stosowane u pacjentów z cukrzycą typu 2, przed włączeniem insuliny, leczonych co najmniej dwoma doustnymi lekami hipoglikemizującymi od co najmniej 6 miesięcy. Kolejną dostępną od stycznia możliwością terapeutyczną będzie lek Ryzodeg (insulinum degludecum + insulinum aspartum), stanowiący nowe połączenie insulin.