Nieujawnione źródła przychodów – trzeba pilnować wydatków

Jaki podatek dochodowy trzeba zapłacić od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach?

Za przychody z tzw. innych źródeł ustawa uznaje m.in. przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Jeżeli podatnik nie jest w stanie wykazać źródeł pochodzenia swojego majątku, wówczas do nieujawnionej części stosuje się sankcyjną stawkę podatku w wysokości aż 75 % dochodu. Dlatego tak istotna jest nowa treść przepisów, które regulują tę kwestię. Zgodnie z nimi, wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania (art. 20 ust. 3 ustawy o PIT).  

Przykład:  

• Podatnik w lipcu 2011 r. nabył nieruchomość za kwotę 200.000 zł, zaś we wrześniu 2011 r. otrzymał darowiznę od rodziców na kwotę 210.000 zł. Pomimo tego, że występuje nadwyżka przychodów nad kosztami, podatnik nie może wskazać kwoty 210.000 zł jako pokrywającej wydatek, ponieważ nie została ona otrzymana przed poniesieniem wydatku.

Jak uniknąć tak wysokiego podatku dochodowego?

Dotychczas wiele podatników „broniło” się przed sankcyjnym podatkiem, powołując się na umowy pożyczki lub darowizny, głównie zawierane między bliskimi. Również takie powołanie  nie uchroni podatnika przed dotkliwymi sankcjami – co prawda podatnik uniknie 75 % podatku od nieujawnionych źródeł przychodów, ale będzie musiał zapłacić  podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) lub podatek od spadków i darowizn.

Powołanie się na umowę darowizny

Zgodnie bowiem z nowymi przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn (art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn), zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku oraz

2. udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę wolną - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Jeśli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie ww. terminów zwolnienie, o którym mowa, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu. W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa wyżej, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Jednakże nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy podlega opodatkowaniu według stawki 20 %, jeżeli obowiązek podatkowy powstał wskutek powołania się podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego na okoliczność dokonania tej darowizny, a należny podatek od tego nabycia nie został zapłacony (art. 15 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1.01.2007 r.).

Powołanie się na umowę pożyczki

Podobny skutek występuje w razie powołania się na pożyczkę w celu uniknięcia zapłaty podatku od nieujawnionych źródeł przychodów. Zwalnia się bowiem od podatku od czynności cywilnoprawnych pożyczki udzielone w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa  w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, w wysokości przekraczającej kwotę 9.637 zł, pod warunkiem złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności oraz udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym (art. 9 pkt 10 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).

Jednakże stawka podatku wynosi 20 %, jeśli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego:

1. podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony;

2. biorący pożyczkę, o którym mowa wyżej (najbliższy członek rodziny) powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym (art. 7 ust. 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176, ze zmianami);
• Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. 2000 r., Nr 86, poz. 959, ze zmianami); 
• Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r., Nr 142, poz. 1514, ze zmianami) 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl