Nowelizacja VAT- możliwość odzyskania zapłaconego podatku od nieściągalnych wierzytelności

Zmiana dotycząca możliwości uzyskania zwrotu podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności jest jedną z najważniejszych zmian poprawiających jakość prowadzenia biznesu pod względem rozliczeń podatku VAT. W tym zakresie do działu IX ustawy został wprowadzony nowy rozdział pod tytułem: Rozliczenie podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności. Dzięki nowelizacji przedsiębiorca, któremu dłużnik nie uregulował należności uzyskuje możliwość zwrotu zapłaconego podatku VAT. Po spełnieniu pewnych warunków będzie miał możliwość otrzymania podatku, który został uiszczony w związku z wystawieniem przez niego faktury, a którego w rzeczywistości nie otrzymał od niesolidnego kontrahenta. Jednocześnie dłużnik obowiązany będzie do zwrotu urzędowi skarbowemu rozliczonego uprzednio podatku.

Na czym polega instytucja rozliczenia podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności?

Do tej pory przedsiębiorca był w o wiele gorszej sytuacji niż jego dłużnik. Wystawiając fakturę VAT obowiązany był do uiszczenia kwoty podatku należnego wynikającego z niej bez względu na to czy otrzymał zapłatę, czy też nie. Natomiast dłużnik, nawet jeżeli nie uregulował płatności, mógł bezkarnie odliczyć kwotę podatku wykazaną na fakturze. Dla rozliczeń podatku VAT bez znaczenia był fakt rzeczywistej zapłaty, ważne był jedynie fakt wystawienia faktury. Sprzedawca nie dość, że nie otrzymywał należności, dodatkowo ponosił ekonomiczny ciężar zapłaty podatku VAT.

Obecnie istnieje możliwość odzyskania przez przedsiębiorcę wpłaconego podatku należnego poprzez korektę deklaracji. Jednocześnie dłużnik, który nie uregulował kwoty faktury, a rozliczył podatek jako naliczony – obowiązany będzie do zwrotu urzędowi skarbowemu kwoty tego podatku.

Kto może korzystać z tej instytucji?

W przypadku podmiotów uprawnionych do korzystania z tej instytucji istotne są dwa momenty: moment dokonywania transakcji, której dotyczy faktura oraz moment dokonywania korekty.

W momencie dokonywania transakcji zarówno wierzyciel jaki i dłużnik powinni być zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni a w stosunku do dłużnika nie może być prowadzone postępowanie upadłościowe bądź likwidacyjne

Natomiast w dniu dokonywania korekty deklaracji zarówno dłużnik jaki wierzyciel powinni również prowadzić działalność a więc być zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czyni.

Ponadto instytucja ta nie ma zastosowania jeżeli pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem istnieją powiązania zdefiniowane w przepisach ustawy VAT- a więc powiązania rodzinne, kapitałowe, itp.

Dla jakich wierzytelności można zastosować ta instytucję?

Nowelizacja wchodzi w życie z dniem 01.06.2005 r. i obejmuje swoim działaniem wierzytelności powstałe po tej dacie.

Nowej instytucji nie można zastosować dowolnie i do każdej wierzytelności. Dotyczy ona bowiem wierzytelności nieuregulowanych a jednocześnie tych które nie zostały zbyte. Wierzytelności muszą być odpisane jako nieściągalne, mają stanowić koszty uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym.

Oznacza to, iż nieściągalność powinna być udokumentowana jednym z niżej wymienionych dokumentów:

• postanowieniem wydanym przez organ prowadzący postępowanie egzekucyjne (wierzyciel musi je jednak uznać za odpowiadające stanowi faktycznemu);

• postanowieniem sądu o ukończeniu postępowania upadłościowego, obejmującego likwidację majątku dłużnika albo postanowieniem o oddaleniu wniosku o upadłość obejmującą likwidację majątku czy o umorzeniu postępowania upadłościowego, jeśli majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania;

• albo też protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Ponadto odpisanie nie jest możliwe po upływie 5 lat od daty wystawienia faktury będącej podstawą do odpisania wierzytelności licząc od początku roku, w którym została wystawiona faktura. Obojętnym zatem jest fakt czy faktura została wystawiona w styczniu czy też w grudniu 2005 roku. Dla obydwu faktur termin możliwości odpisu wierzytelności jest liczony od dnia 01.01.2005 r. i mija z dniem 01.01.2010 roku.

Jak wygląda procedura odpisu?

By móc odpisać wierzytelność wystawca faktury powinien zawiadomić dłużnika o fakcie odpisania wierzytelności jako nieściągalnych. Dłużnik ma 28 dnia licząc od daty otrzymania powyższego zawiadomienia na uregulowanie należności.. Jeżeli w terminie 28 dni nie uczyni tego- obowiązany jest do dokonania korekty podatku naliczonego i zapłaty wcześniej odliczonego podatku wraz a odsetkami od zaległości podatkowych.

Jak więc wynika z powyższego ustawodawca stara się najpierw zdyscyplinować dłużnika do zapłaty kwoty faktury.

Wierzyciel może dokonać korekty podatku należnego najwcześniej w rozliczeniu za okres rozliczeniowy następujący po miesiącu, w którym dłużnik otrzymał zawiadomienie. Wraz z deklaracją uwzględniającą korektę przedsiębiorca obowiązany jest zawiadomić urząd skarbowy o fakcie odpisywania należności oraz podać wysokość odpisów. W przeciągu 7 dni należy również zawiadomić dłużnika o fakcie dokonania korekty. Kopia tego zawiadomienia winna być przesłana do urzędu skarbowego właściwego dla podatnika (sprzedawcy).

Należy również podkreślić fakt, iż jeżeli dłużnik ureguluje całość lub część należności po dokonaniu korekty, wierzyciel będzie musiał dokonać kolejnej korekty w rozliczeniu miesiąca, w którym należność została wpłacona, zaś dłużnik jest uprawniony do odliczenia naliczonej kwoty podatku VAT.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U.  2005 r., Nr 14, poz. 113),

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r., Nr 54, poz. 535 ze zm.).

Zespół
e-prawnik.pl