Obowiązek przeprowadzenia badań lekarskich pracowników

Pracownik zobowiązany jest do dokonywania dwóch typów badań lekarskich. Rozróżnienie to uzależnione jest od momentu, w którym powinny być one przeprowadzone. Są to:

• wstępne badania lekarskie,
• okresowe badania lekarskie.

Kto podlega obowiązkowym badaniom lekarskim?

Osoba przyjmowana do pracy musi przeprowadzić wstępne badania lekarskie. Jednak nie muszą tego robić ci, którzy są ponownie przyjmowani do pracy bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej umowy w tej samej firmie na tę samą funkcję lub inną, ale o takich samych warunkach zatrudnienia.

Wstępnym badaniom lekarskim podlegają ponadto pracownicy młodociani przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Kto nie jest zobowiązany do przeprowadzania badań wstępnych?

Badaniom wstępnym nie podlegają osoby, które spełniają wszystkie poniższe warunki, tzn.:

• są przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy,
• są przyjmowane na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy,
• są przyjmowane na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym samym pracodawcą.

Okresowe badania lekarskie

Pracownik podlega też okresowym badaniom lekarskim. Częstotliwość okresowych badań lekarskich uzależniona jest od zajmowanego przez pracownika stanowiska, środowiska w którym wykonywana jest praca, a także od natężenia czynników szkodliwych lub uciążliwych panujących w miejscu pracy.

Gdy niezdolność do pracy pracownika, spowodowana chorobą, trwa powyżej 30 dni, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim. Te badania mają na celu sprawdzenie, czy pracownik posiada nadal zdolność do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Jakie inne rodzaje badań pracodawca powinien zapewnić pracownikom?

W stosunku do pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, pracodawca jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie dodatkowo:

• po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,
• po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Czy pracownik może odmówić wykonania kontrolnych badań lekarskich?

Odmowa poddania się badaniom uzasadnia niedopuszczenie pracownika do pracy z równoczesnym pozbawieniem go prawa do wynagrodzenia. Oczywiście chodzi tu o sytuacje, gdy wspomniana odmowa nie ma żadnego uzasadnienia. Ten brak uzasadnienia w skrajnych przypadkach może być nawet przyczyną wypowiedzenia umowy. Wynika to z przepisu kodeksu pracy skierowanego do pracodawcy, który zakazuje mu dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Kto finansuje badania lekarskie pracownika?

Koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy, obciążają pracodawcę. Badania lekarskie przeprowadzane są na koszt pracodawcy.

Kiedy przeprowadza się badania lekarskie?

Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy.

Za czas w którym pracownik przeprowadza badania lekarskie i w związku z tym, nie wykonuje pracy, przysługuje mu wynagrodzenie.. Gdy badania przeprowadzane są w innej miejscowości, przysługują pracownikowi należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad, które obowiązują przy rozliczaniu kosztów podróży służbowych.

Pamiętaj, że:

• Na podstawie orzeczenia lekarskiego pracodawca przenosi do odpowiedniej pracy pracownika, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nie przekraczający 6 miesięcy,
• Obowiązek pracodawcy pokrywania kosztów podróży w celu przeprowadzenia badań nie dotyczy badań wstępnych, które są przeprowadzane przed podjęciem pracy,
• Badania wstępne związane ze zmianą dotychczasowego stanowiska pracy, w każdym wypadku przez młodocianego powinny być z punktu widzenia zwrotu ewentualnych kosztów podróży traktowane tak, jak badania okresowe i kontrolne.

Podstawa prawna:

• Kodeks pracy, ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (tekst jednolity: Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.