Obowiązkowe ubezpieczenie OC kierowców - zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela

Posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu. Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

Kto ma obowiązek zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC?

Istotnym jest, iż obowiązek taki został nałożony nie tylko na właściciela pojazdu, ale także na posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, przed jego rejestracją, jak również do posiadacza lub kierującego pojazdem zarejestrowanym za granicą, niedopuszczonym do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz do posiadacza lub kierującego pojazdem historycznym, od chwili wprowadzenia tych pojazdów do ruchu.

Co obejmuje obowiązkowe ubezpieczenie OC?

Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Na zasadzie wzajemności obejmuje również zdarzenia powstałe na terytoriach państw, których biura narodowe są sygnatariuszami Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi - Regulaminu Wewnętrznego.

Na jaki okres zawiera się umowę ubezpieczenia OC?

Co do zasady umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawiera się na okres 12 miesięcy. Nie ma jednak przeszkód, aby w niektórych sytuacjach zawrzeć tzw. umowę ubezpieczenia krótkoterminowego. Możliwe jest to w kilku określonych ściśle przez ustawę przypadkach, gdy pojazd mechaniczny jest:

1. zarejestrowany na stałe (chodzi tu o umowę ubezpieczenia krótkoterminowego na czas nie krótszy niż 30 dni, w odniesieniu do pojazdów mechanicznych zarejestrowanych na stałe, zawartą przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych w zakresie pojazdów przeznaczonych do kupna lub sprzedaży lub polegającą na kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych);
2. zarejestrowany czasowo;
3. zarejestrowany za granicą;
4. pojazdem wolnobieżnym (na czas nie krótszy niż 3 miesiące);
5. pojazdem historycznym (na czas nie krótszy niż 30 dni).

Warto przy tym pamiętać, iż umowę ubezpieczenia krótkoterminowego, w odniesieniu do pojazdów mechanicznych zarejestrowanych czasowo, zawiera się na czas nie krótszy niż okres tej rejestracji, określony w decyzji starosty właściwego ze względu na miejsce zamieszkania właściciela pojazdu mechanicznego, nie krótszy jednak niż 30 dni.

Co upływie 12 miesięcy, na które została zawarta umowa?

Dużą rolę odgrywa tu pewnego rodzaju automatyzm. Chodzi bowiem o to, iż bez dokonania wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC, uważa się, iż została zawarta następna umowa. Takie wypowiedzenie powinno zostać dokonane co najmniej (tzn. nie później niż) na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego została zawarta. W braku takiej czynności uważa się jak powyżej. Jest to zatem zasada ogólna, od której oczywiście przewiduje się wyjątki. Pomimo braku powiadomienia o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia OC opisanego powyżej, nie następuje zawarcie następnej umowy jeżeli:

1. nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy lub w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych albo
2. w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego; w takiej sytuacji odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń kończy się z upływem okresu 12 miesięcy.

Kiedy powstaje obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC?

Posiadacz pojazdu jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych:

1. najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu mechanicznego, z wyjątkiem pojazdów historycznych,
2. przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów historycznych oraz wolnobieżnych (z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa),
3. przed przekroczeniem granicy, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym wprowadzanym do ruchu na terytorium RP nie posiada ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,
4. przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów - pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepa, które nie zostały zarejestrowane,
5. przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów historycznych, wolnobieżnych, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa, które nie zostały dopuszczone do ruchu,
6. przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów zarejestrowanych za granicą, niedopuszczonych do ruchu na terytorium RP,
7. najpóźniej w dniu ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w przypadku, gdy umowa ubezpieczenia ustaje pomimo braku powiadomienia o wypowiedzeniu,
8. najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowej umowy w przypadku ubezpieczenia granicznego oraz w razie zbycia pojazdu.

Co z ubezpieczeniem OC, gdy sprzedajesz samochód?

Co do zasady jest tak, iż w razie zbycia pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, na nabywcę pojazdu przechodzą prawa i obowiązki zbywcy wynikające z tej umowy. Umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że nabywca wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia nabycia pojazdu mechanicznego. W przypadku wypowiedzenia umowy, rozwiązuje się ona z upływem 30 dni następujących po dniu nabycia pojazdu mechanicznego.

W sytuacji, gdy nabywca nie dokona jednak wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC w terminie wspomnianych 30 dni, zakład ubezpieczeń dokonuje ponownej kalkulacji należnej składki z tytułu udzielanej ochrony ubezpieczeniowej, poczynając od dnia zbycia pojazdu, z uwzględnieniem zniżek przysługujących nabywcy oraz zwyżek go obciążających, w ramach obowiązującej taryfy składek.

W związku z powyższym zbywca pojazdu mechanicznego jest obowiązany do przekazania nabywcy dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz do powiadomienia zakładu ubezpieczeń, w terminie 30 dni od dnia zbycia pojazdu mechanicznego, o fakcie zbycia tego pojazdu i o danych osobowych nabywcy. Jest to istotne o tyle, iż skutki wyrządzenia szkody po dniu zbycia pojazdu nie obciążają jego zbywcy.

W jakich przypadkach i czy w ogóle umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ulega rozwiązaniu?

Sama ustawa stanowi, iż umowa ta ulega rozwiązaniu:

1. z upływem okresu, na który została zawarta,
2. z chwilą wyrejestrowania pojazdu mechanicznego,
3. z dniem odstąpienia od umowy, gdy pojazd mechaniczny, w terminie 30 dni od dnia zawarcia umowy, nie został zarejestrowany (wtedy każda ze stron może odstąpić od umowy, powiadamiając o tym na piśmie drugą stronę umowy),
4. w razie zbycia pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, gdy na nabywcę pojazdu przechodzą prawa i obowiązki zbywcy wynikające z tej umowy (umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że nabywca wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia nabycia pojazdu mechanicznego) oraz w razie zawarcia umowy ubezpieczenia OC przez posiadacza pojazdu mechanicznego nie będącego właścicielem tego pojazdu (umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że właściciel pojazdu mechanicznego wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia przejścia posiadania pojazdu na rzecz właściciela),
5. z chwilą udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu mechanicznego w okolicznościach niepowodujących zmiany posiadacza,
6. z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń.

Czy możliwy jest ewentualny zwrot składki?

Ustawa przewiduje ewentualność zwrotu składki, dotyczy to niewykorzystanego okresu ubezpieczenia i jest możliwe w przypadku:

1. wyrejestrowania pojazdu mechanicznego lub udokumentowania trwałej i zupełnej utraty jego posiadania w okolicznościach niepowodujących zmiany posiadacza,
2. odstąpienia od umowy w przypadku nie dokonania zarejestrowania,
3. rozwiązania się umowy w przypadku gdy doszło do zbycia pojazdu i wypowiedzenia umowy,
4. utraty posiadania pojazdu mechanicznego przez posiadacza.

Pamiętaj, że:

• W razie nabycia pojazdu mechanicznego zarejestrowanego, którego zbywca wbrew obowiązkowi nie zawarł umowy ubezpieczenia OC, nabywca jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w dniu nabycia pojazdu,
• W razie zawarcia umowy ubezpieczenia OC przez posiadacza pojazdu nie będącego jego właścicielem, prawa i obowiązki tego posiadacza, wynikające z zawartej umowy ubezpieczenia, przechodzą na właściciela pojazdu z chwilą, gdy posiadacz utracił posiadanie tego pojazdu na rzecz właściciela. Umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że właściciel wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia przejścia posiadania pojazdu na rzecz właściciela. W razie wypowiedzenia umowy, rozwiązuje się ona z upływem 30 dni od dnia przejścia posiadania pojazdu na rzecz właściciela,
• Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy i zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty. Jeżeli w umowie ubezpieczenia zakład ubezpieczeń wskazał późniejszy termin płatności składki lub jej pierwszej raty, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy,
• Zwrot składki przysługuje za każdy pełny miesiąc niewykorzystanego okresu ubezpieczenia. W przypadku umowy ubezpieczenia zawartej na okres 12 miesięcy, wysokość miesięcznej składki podlegającej zwrotowi stanowi 1/12 składki należnej za dwunastomiesięczny okres ubezpieczenia.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.