Ochrona młodzieży w miejscu pracy (według dyrektywy UE)

5.1.2006

Dyrektywa nr 33/1994 z dnia 22 czerwca 1994 r. (OJ Nr L 216/1994) zajmuje się tematem ochrony pracy pracowników młodocianych.

Jakie są cele dyrektywy?

Dyrektywa ta stanowi, że Państwa Członkowskie powinny podejmować konieczne środki, ażeby zakazać pracy dzieci. Państwa te powinny również zapewnić, ażeby minimalny wiek w którym można rozpocząć zatrudnianie był nie niższy niż:

minimalny wiek, w którym kończy się przewidziany prawem okres podlegania obowiązkowi szkolnemu lub
15 lat w każdym przypadku.

Państwa Członkowskie powinny również zadbać o to, by praca młodocianych była ściśle uregulowana i chroniona przez prawo, zgodne z postanowieniami przedstawionymi w Dyrektywie.

Państwa Członkowskie mają również dbać o to, by pracodawcy zapewnili, aby młodzi ludzie pracowali w warunkach, jakie są stosowne do ich wieku. Przede wszystkim chodzi tutaj o takie warunki, które zapewnią, by młodzi ludzie byli chronieni przed wyzyskiem ekonomicznym i każda pracą, która mogłaby zaszkodzić ich bezpieczeństwu, zdrowiu fizycznemu lub psychicznemu, moralności lub rozwojowi społecznemu, lub taką, która zagroziłaby ich edukacji.

Do kogo stosuje się Dyrektywę?

Dyrektywa jest stosowana do każdej osoby poniżej 18 roku życia, która pracuje na umowę o pracę lub pozostaje w stosunku pracy. Państwa Członkowskie mogą określić do jakich prac Dyrektywa ta nie będzie się stosować do określonej pracy krótkoterminowej i dorywczej odnoszącej się do:

służby (domestic service) w prywatnych domach, lub
pracy uważanej za nie będącą szkodliwą lub niebezpieczną w gospodarstwie rodzinnym.

Kto według Dyrektywy jest dzieckiem, a kto pracownikiem młodocianym?

Według Dyrektywy określenie młoda osoba (young person oznacza osobę w wieku nie przekraczającym 18 roku życia. Określenie dziecko childoznacza osobę w wieku poniżej 15 roku życia lub podlegającą obowiązkowi szkolnemu według porządku prawnego obowiązującego w danym państwie.

Według Dyrektywy określenie młodociany adolescent oznacza młodą osobę w wieku pomiędzy 15 a 18 rokiem życia, która nie jest już objęta obowiązkiem szkolnym.

Praca dzieci.

Jak już wspomniano na początku praca dzieci jest zakazana. Jednakże Dyrektywa upoważnia Państwa Członkowskie do uregulowania, że zakaz pracy dzieci nie będzie się odnosił do:

zatrudnienia dzieci dla celów kulturalnych, artystycznych, sportowych lub reklamowych, jednakże za uprzednim zezwoleniem wydawanym w indywidualnych przypadkach przez uprawniony organ. W polskim prawie znajduje się już regulacja, która wejdzie w życie po wejściu do Unii Europejskiej, wykorzystująca to uprawnienie i zezwalająca dzieciom na pracę w wymienionych okolicznościach;
zatrudnienie dzieci w systemie łączącym pracę ze szkoleniem;
zatrudniania dzieci w wieku co najmniej 14 lat przy pracach lekkich innych niż wymienione w punkcie 1. Wyjątkowo te prace mogą być wykonywane przez dzieci w wieku co najmniej 13 lat, przez określoną przez Państwo liczbę godzin tygodniowo i w ściśle określonych przez Państwo kategoriach prac. Dyrektywa wyjaśnia również ogólnie pojęcie lekkiej pracy - jest nią praca, która w swej naturze odnosi się do warunków i czynności, które nie są niebezpieczne dla bezpieczeństwa, zdrowia lub rozwoju dzieci i nie są szkodliwe dla ich uczęszczania do szkoły.

Czas pracy dzieci i młodocianych.

Według Dyrektywy czas pracy to okres, w którym młoda osoba pracuje, pozostaje w dyspozycji pracodawcy lub wykonuje czynności lub obowiązki zgodnie z obowiązującym w danym państwie prawem lub/i zwyczajem.
Dyrektywa przedstawia również definicje okresu odpoczynku, stanowiąc, że jest to okres, który nie jest okresem pracy.

Państwa Członkowskie, które korzystają z dopuszczenia dzieci do pracy powinny wprowadzić limit czasu, w jakim te dzieci mogą pracować. Jeżeli jest to system pracy połączony ze szkoleniem praca może mieć ustalony limit na 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo, jeżeli natomiast jest to praca w innym systemie (poza szkołą) to - 2 godziny w dzień, w którym jednocześnie uczęszczają do szkoły i 12 godzin w tygodniu, oczywiście poza godzinami, w których dziecko uczęszcza do szkoły. Pod żadnym pozorem nie wolno ustalić, by dzień pracy przekraczał wówczas 7 godzin.

Nie można zatem ustalić, że w sobotę dziecko będzie pracowało 8 godzin. W momencie gdy dziecko osiągnie wiek 15 lat, limit ten nadal powinien istnieć, ale można go przesunąć na 8 godzin.

W czasie, kiedy szkoła nie prowadzi zajęć szkolnych można ustalić czas pracy na 7 godzin dziennie i 35 w tygodniu - czas ten wydłuża się do 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo dla dzieci, które osiągnęły wiek 15 lat.

W stosunku do młodocianych ustalono, że czas pracy nie powinien przekraczać 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo. Należy podkreślić, że czas spędzony na szkoleniach (teoretycznych lub praktycznych) powinien być uznawany za czas pracy.

Praca w nocy.

Dziecko, wobec którego określona praca jest dozwolona, nie może pracować pomiędzy godziną 20:00 a 6:00 rano. Odnośnie młodocianego Państwa Członkowskie mogą zakazać pracy pomiędzy 22:00 a 6:00 lub 23:00 a 7:00.

Państwa Członkowskie mogą dopuścić w odpowiednich aktach do pracy młodocianych w okresie nocnym, pod warunkiem, że młodociani dostaną czas wolny w zamian oraz że są obiektywne powody, by dopuścić pracę młodocianych w tym okresie. Może to dotyczyć np. pracy kulturalnej, artystycznej, sportowej lub związanej z reklamą.

Okres odpoczynku.

Zasadniczo okres odpoczynku powinien wynosić:

w odniesieniu do dzieci, wobec których praca jest dozwolona - w okresie 24 godzin dziecko powinno mieć zapewnione co najmniej 14 godzin nieprzerwanego odpoczynku,
w odniesieniu do młodocianych - w okresie 24 godzin młodociany jest uprawniony do nieprzerwanego odpoczynku w okresie 12 godzin.

W okresie tygodniowym zarówno dziecko, jak i młodociany powinny mieć zapewnione co najmniej 2 dni odpoczynku, który powinien być nieprzerwany, jeżeli to jest możliwe. Okres ten powinien zawierać niedzielę.

Jeżeli jest to usprawiedliwione technicznymi lub organizacyjnymi przesłankami, to wówczas okres odpoczynku może zostać skrócony, jednak w żadnym wypadku nie może być to mniej niż nieprzerwane 36 godzin.

Roczny okres odpoczynku powinien na tyle na ile to możliwe uwzględniać wakacje dzieci objętych obowiązkiem szkolnym.

Przerwy w pracy.

Państwa Członkowskie powinny dostosować wymiar czasu pracy do tego, by zapewnić młodocianemu, którego czas pracy wynosi co najmniej 4,5 godziny, co najmniej 30 minutową przerwę w pracy. Przerwa ta powinna być nieprzerwana, jeżeli to możliwe.

Praca młodocianych w przypadku stanów nadzwyczajnych (działania siły wyższej).

Dyrektywa upoważniła Państwa Członkowskie do pewnego odstąpienia od zasad pełnej ochrony pracy osób młodych przewidzianych w przypadku nieprzewidzianych okoliczności (stanów nadzwyczajnych), takich jak np. wojna, stan klęski żywiołowej itp. Wówczas przez wprowadzenie odpowiednich przepisów Państwa Członkowskie mogą ograniczyć ochronę wynikającą z przepisów o czasie pracy, porze nocnej i okresach odpoczynku, a w stosunku do młodocianych również uprawnienie do 30 minutowych przerw w ciągu dnia. Ograniczenia są dopuszczalne tylko jeżeli wykonanie tej pracy ma charakter tymczasowy i musi być wykonana niezwłocznie, a nie ma dorosłych pracowników, którzy mogliby ją wykonać. Pracownikowi młodocianemu należy się czas wolny za czas przepracowanych przerw. Czas ten powinien być mu udzielony w przeciągu trzech tygodni.

Pamiętaj, że:

Dyrektywa wskazuje, że na pracodawcy powinny spoczywać szczególne obowiązki ochrony bezpieczeństwa i zdrowia młodych ludzi i eliminowania pewnych ryzyk ze środowiska pracy.
Zgodnie z art. 2 Traktatu o przystąpieniu od dnia przystąpienia nowe Państwa Członkowskie są związane postanowieniami Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot, postanowienia te są stosowane w nowych Państwach Członkowskich zgodnie z zasadami określonymi w tych Traktatach i w niniejszym Akcie.
Dyrektywa to akt, które wiąże Państwo, do którego jest skierowana, w zakresie wyników jakie powinny być osiągnięte, z pozostawieniem władzom państwowym swobody wyboru form oraz środków.

Podstawa:

Council Directive 94/33/EC of 22 June 1994 on the protection of young people at work

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.