Ochrona roszczeń pracownika w razie niewypłacalności pracodawcy (wg dyrektyw UE)

Prawo Unii Europejskiej zajmuje się problemem niewypłacalności pracodawcy, w tym celu wprowadzono Dyrektywę nr 987/1980 (znowelizowana Dyrektywą nr 164/1987), która dotyczy ochrony roszczeń pracowniczych w przypadkach niewypłacalności pracodawcy i wymaga stworzenia w państwach członkowskich Wspólnoty Europejskiej gwarancji instytucjonalnych zaspokajania takich roszczeń pracowniczych.

Kogo dotyczy Dyrektywa?

Dyrektywa zasadniczo jest skierowana na ochronę roszczeń pracowników, które to roszczenia wyniknęły z umów o pracę lub stosunków pracy przeciwko pracodawcom, którzy są w stanie niewypłacalności.

Państwa Członkowskie są uprawnione do wykluczenia w drodze wyjątku roszczeń pewnych kategorii pracowników, mając na uwadze specjalny charakter stosunku pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, lub też istnienie innych form gwarancji, które są równe gwarancjom wynikającym z tej Dyrektywy.

Przykładowo można wskazać wykluczone kategorie osób, które mają specjalny charakter umowy lub stosunek do pracodawcy: w Irlandii: pracownicy nakładczy (chyba że mają pisemną umowę z pracodawcą), małżonek pracodawcy, bliscy krewni pracodawcy; w Wielkiej Brytanii: kapitan i członkowie załogi kutra rybackiego wynagradzani udziałami w zyskach; małżonek pracodawcy; w Holandii: służba domowa zatrudniona przez osobę fizyczną i pracująca mniej niż 3 dni w tygodniu.

Można również wskazać przykładowo państwa, w których dane osoby mają ekwiwalentne gwarancje: Grecja - załogi morskich kutrów rybackich; Irlandia - stali i okresowi zatrudnieni w lokalnych i innych władzach publicznych, nauczyciele zatrudnieni okresowo w szkołach państwowych, liceach, szkołach dla nauczycieli, zatrudnieni na stałe i okresowi pracownicy w szpitalach ufundowanych przez Rząd.

Kiedy pracodawca jest niewypłacalny?

Zgodnie z Dyrektywą, pracodawca znajduje się w stanie niewypłacalności:

  1. gdy został zgłoszony wniosek o otwarcie postępowania upadłościowego i układowego w celu zbiorowego zaspokojenia roszczeń wierzycieli oraz
  2. gdy właściwe władze podjęły decyzję o otwarciu takiego postępowania, ogłosiły zamknięcie przedsiębiorstwa lub stwierdziły, że jego majątek jest niewystarczający z punktu widzenia celu takiego postępowania.

Jakie instytucje gwarancyjne przewiduje dyrektywa?

Dyrektywa wymaga utworzenia instytucji gwarancyjnych, które zapewniałyby wypłatę pracownikom nie uregulowanych należności wynikających z umowy o pracę i stanowiących wynagrodzenie za okres wsteczny do określonej daty.

Datą tą według wyboru państwa, może być:

  • powstanie niewypłacalności pracodawcy,
  • początek okresu wypowiedzenia złożonego pracownikowi z powodu niewypłacalności pracodawcy,
  • powstanie niewypłacalności pracodawcy lub data rozwiązania stosunku pracy z powodu niewypłacalności pracodawcy.

Państwa członkowskie mogą ograniczyć zakres zobowiązań instytucji gwarancyjnych, jednak musi być zachowane minimum ochrony, które jest różne w zależności od tego, jaki okres zostanie ustalony przez Państwo jako okres objęty ochroną.

Może to być zatem:

  • wypłata zaległych należności odpowiadająca wynagrodzeniu za ostatnie 3 miesiące zatrudnienia przypadające w ciągu 6 miesięcy poprzedzających datę powstania niewypłacalności,
  • wypłata odpowiadająca wynagrodzeniu za ostatnie 3 miesiące zatrudnienia poprzedzające datę wypowiedzenia umowy o pracę,
  • wypłata odpowiadająca wynagrodzeniu za ostatnie 18 miesięcy zatrudnienia poprzedzające datę początku niewypłacalności lub datę, z którą został rozwiązany stosunek pracy z pracownikiem z powodu niewypłacalności. W tej sytuacji Państwa Członkowskie mogą ograniczyć zobowiązanie do wypłaty odpowiadającej okresowi 8 tygodni lub kilku krótszym okresom odpowiadającym łącznie okresowi ośmiu tygodni.

Jednakże, aby uniknąć wypłat wykraczających poza socjalny cel Dyrektywy, Państwa Członkowskie mogą ustalićgórny pułap odpowiedzialności za zaległe roszczenia pracownicze. Jeżeli Państwa skorzystają z tej możliwości, powinny poinformować Komisję Europejską o metodach zastosowanych do ustalania takiego pułapu.

Jakie gwarancje przewidziano w Dyrektywie?

Dyrektywa nakazuje Państwom Członkowskim, by stworzyły szczegółowe normy dotyczące organizacji, finansowania oraz działania instytucji gwarancyjnych, przy zachowaniu następujących warunków:

  1. majątek tych instytucji powinien być niezależny od operacyjnego kapitału pracodawcy i powinien być niedostępny dla postępowania upadłościowego (stanowić odrębną część),
  2. pracodawcy powinni uczestniczyć w finansowaniu instytucji gwarancyjnych, chyba że jest ono w całości pokrywane przez władze publiczne,
  3. zobowiązania instytucji gwarancyjnych istnieją niezależnie od tego, czy obowiązek uczestnictwa w ich finansowaniu został wypełniony.

Państwa członkowskie mogą wyłączyć składki na ubezpieczenie społeczne z kręgu należności pokrywanych przez fundusze gwarancyjne, jednakże muszą one zapewnić, by nieopłacalnie obowiązkowych składek przez pracodawcę nie wpływało negatywnie na prawo pracowników do świadczeń z instytucji ubezpieczeniowych, w sytuacji, gdy składki należne od pracowników zostały wniesione.

Pamiętaj, że:

  • Dyrektywa nie wyklucza prawa Państw Członkowskich do wprowadzenia ustaw, rozporządzeń lub regulacji administracyjnych, które będą bardziej korzystne dla pracownika,
  • Dyrektywa nie narusza prawa państw członkowskich do podejmowania kroków dla uniknięcia nadużyć odmowy lub obniżenia odpowiedzialności w przypadkach, gdy wypełnienie zobowiązania okazuje się nieuzasadnione ze wzglądu na istnienie szczególnej więzi między pracownikiem a pracodawcą i wspólnego interesu rodzącego umowę między nimi.
  • Zgodnie z art. 2 Traktatu o przystąpieniu od dnia przystąpienia nowe Państwa Członkowskie są związane postanowieniami Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot, postanowienia te są stosowane w nowych Państwach Członkowskich zgodnie z zasadami określonymi w tych Traktatach i w niniejszym Akcie.
  • Dyrektywa to akt, które wiąże Państwo, do którego jest skierowana, w zakresie wyników jakie powinny być osiągnięte, z pozostawieniem władzom państwowym swobody wyboru form oraz środków.

Podstawa prawna:

  • Council Directive 80/987/EEC of 20 October 1980 on the approximation of the laws of the Member States relating to the protection of employees in the event of the insolvency of their employer,
  • Directive 2002/74/EC of the European Parliament and of the Council of 23 September 2002 amending Council Directive 80/987/EEC on the approximation of the laws of the Member States relating to the protection of employees in the event of the insolvency of their employer.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika