Odszkodowania po powodzi i podtopieniu dla ubezpieczonych

Z artykułu poszkodowani dowiedzą się o przysługujących im prawach oraz o problemach dotyczących zgłaszania powstałych szkód i uzyskania odszkodowania z ubezpieczenia w przypadku powodzi.

Obowiązki ubezpieczonego

Posiadając ubezpieczenie, należy pamiętać, iż na ubezpieczającym spoczywa obowiązek minimalizowania (ograniczania) rozmiarów szkody. Ubezpieczający lub ubezpieczony jest zobowiązany do podjęcia pewnych działań w celu ratowania ubezpieczonego mienia oraz zapobieżenia szkodzie bądź zmniejszenia jej rozmiarów, gdy ta już nastąpiła. Działania ubezpieczonego powinny być przede wszystkim ukierunkowane na ratowanie życia i zdrowia ludzi, a następnie na podjęcie działań zmierzających do ratowania dobytku poprzez podjęcie działań zmierzających do odwrócenia, zminimalizowania szkody bądź jej skutków.

Koszt działań prewencyjnych (zapobiegawczych) obciąża ubezpieczyciela, który pokrywa także koszty mające na celu ograniczenie rozmiaru szkody. Za umyślne albo wynikające z rażącego niedbalstwa niewykonanie tego obowiązku ubezpieczyciel może uwolnić się od odpowiedzialności. Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do refundacji kosztów wynikłych z działań zmierzających do minimalizowania szkody lub jej odwrócenia, co istotne niezależnie od wyniku tych działań. Trzeba tylko pamiętać o udokumentowaniu rachunkami bądź innymi dowodami (np. oświadczeniami świadków, sąsiadów) kosztów poniesionych w celu ratowania mienia (ograniczania rozmiarów szkody). Będzie to kluczowe i stanowiące podstawę do ich zwrotu przez ubezpieczyciela.

Zgłaszanie szkód w ubezpieczonej nieruchomości

Mając ubezpieczenie nieruchomości – zarówno dobrowolne ubezpieczenie domu lub mieszkania, jak i obowiązkowe ubezpieczenie budynków gospodarskich rolników, czy też w ramach ubezpieczenia firmy obok ubezpieczenia OC działalności gospodarczej ubezpieczone jest mienie przedsiębiorstwa (budynki, maszyny, mienie ruchome) – trzeba pamiętać, iż na ubezpieczającym spoczywa obowiązek minimalizowania (ograniczania) rozmiarów szkody. Ubezpieczający bądź ubezpieczony jest zobowiązany do podjęcia pewnych działań w celu ratowania ubezpieczonego mienia oraz zapobieżenia szkodzie bądź zmniejszenia jej rozmiarów, gdy ta już nastąpiła. Działania ubezpieczonego powinny być przede wszystkim ukierunkowane na ratowanie życia i zdrowia Ludzi, a następnie na podjęcie działań zmierzających do ratowania dobytku poprzez podjęcie działań zmierzających do odwrócenia, zminimalizowania szkody bądź jej skutków (np. wdzieraniu się wody do domu) Koszt działań prewencyjnych (zapobiegawczych) obciąża ubezpieczyciela, który pokrywa również koszty mające na celu ograniczenie rozmiaru szkody. Za umyślne albo wynikające z rażącego niedbalstwa niewykonanie tego obowiązku ubezpieczyciel może uwolnić się od odpowiedzialności. Przykładowo przypadku wystąpienia zalania, należy wyłączyć instalację elektryczną i gazową oraz zabezpieczyć sieć kanalizacyjną czy szambo. W miarę możliwości – przenieść rzeczy do innej, wyżej położonej części domu czy innego budynku, gdzie nie będzie ryzyka ich dalszego zniszczenia. Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do refundacji kosztów wynikłych z działań zmierzających do minimalizowania szkody bądź jej odwrócenia, co istotne niezależnie od wyniku tychże działań. Trzeba tylko pamiętać o udokumentowaniu rachunkami bądź innymi dowodami (np. oświadczeniami świadków, sąsiadów) kosztów poniesionych w celu ratowania mienia (ograniczania rozmiarów szkody). Będzie to kluczowe oraz stanowiące podstawę do ich zwrotu przez ubezpieczyciela.

Na każdym etapie prac związanych z ratowaniem i zabezpieczeniem mienia warto również, w miarę możliwości, wykonywać dokumentację zdjęciową, która odzwierciedli stan pierwotny oraz czynności ratunkowe. Najlepiej zrobić serię zdjęć pokazujących uszkodzenia w zbliżeniu i z dalszej perspektywy ukazujące zarówno generalny stan rzeczy – ogół uszkodzeń, zniszczeń jak i poszczególne uszkodzone, zniszczone elementy (fragmentaryczne zdjęcia poszczególnych uszkodzeń). Chodzi o to, żeby móc jak najszerzej pokazać ubezpieczycielowi rozmiary zniszczeń bezpośrednio po zdarzeniu.

Niezależnie od tych czynności ratunkowych, należy też jak najszybciej zawiadomić ubezpieczyciela o szkodzie i umożliwić jego przedstawicielowi wykonanie oględzin. Warto też podkreślić, że w dobrowolnych umowach ubezpieczenia coraz częściej są dodawane usługi assistance przewidujące organizację i pokrycie kosztów czynności związanych z ratowaniem mienia przed zwiększeniem szkody lub jej usuwaniem np. odpompowanie wody z piwnic, osuszania zalanych pomieszczeń, rozbiórki po szkodzie czy utylizowania zniszczonych przedmiotów. Dlatego po szkodzie warto zadzwonić od razu do ubezpieczyciela, opisać całą sytuację i dowiedzieć się na pomoc w jakim zakresie zgodnie z warunkami umowy możemy liczyć.

Dość często można się spotkać z wymogiem powiadomienia zakładu ubezpieczeń o zajściu wypadku ubezpieczeniowego (np. podtopienia domu czy mieszkania) w określonym terminie, najczęściej kilku dni od wystąpienia zdarzenia. Brak powiadomienia ubezpieczyciela w określonym terminie może skutkować odpowiednim zmniejszeniem odszkodowania. W obecnej sytuacji szkody spowodowanej działaniem powodzi lub podtopienia, zwłaszcza w sytuacji katastrofy naturalnej o dużym zasięgu, termin zgłoszenia szkody nie powinien odgrywać roli decydującej przy wypłacie odszkodowania, tj. zgłoszenie szkody w terminie innym niż wynika to z zapisów umowy nie może wpływać na wysokości odszkodowania. Należy bowiem mieć na uwadze, że wstępne czynności związane z szacowaniem rozmiaru szkód są możliwe dopiero po zakończeniu akcji ratunkowej i porządkowej. Zatem ubezpieczyciel, w obliczu wystąpienia katastrofy na tak wielką skalę, nie powinien powoływać się na niedochowanie terminu ani tym bardziej miarkować z tego powodu wysokości odszkodowania.

Dobrze jest jednakże, możliwie szybko skontaktować się z ubezpieczycielem, poinformować go o zdarzeniu oraz uzyskać informację o możliwej pomocy z jego strony i oczekiwanych przez ubezpieczyciela działaniach ubezpieczonego.

Do zgłoszenia szkody należy podać numeru polisy ubezpieczenia bądź w przypadku zniszczenia dokumentów polisowych w wyniku zalania adres nieruchomości i nazwisko osoby ubezpieczającej. Zgłoszenia szkody można dokonywać telefonicznie lub przez formularz znajdujący się na stronach internetowych ubezpieczyciela. Można też zwrócić się o pomoc przy zgłoszeniu szkody do agenta ubezpieczeniowego, który pośredniczył przy zakupie ubezpieczenia. W sytuacji wystąpienia szkód masowych wynikających ze skutków katastrof naturalnych jak powódź ubezpieczyciele organizują mobilne punkty likwidacji szkód i jeśli to możliwe warto do nich przekazać informacje o wystąpieniu szkód.

Zgłaszanie szkód w ubezpieczonym samochodzie

Jeśli nasz samochód zostanie zniszczony lub uszkodzony w wyniku powodzi lub podtopienia możemy zwrócić się o odszkodowanie do naszego ubezpieczyciela auto casco.

W wypadku stwierdzenia zalania pojazdu w wyniku powodzi nie należy jednak uruchamiać zalanego pojazdu. Działanie takie może zostać uznane przez ubezpieczyciela za zwiększenie szkody i w efekcie będzie generować problemy z wypłatą pełnego odszkodowania. Dlatego należy powiadomić o szkodzie ubezpieczyciela oraz poczekaj z dalszymi działaniami do wytycznych ze strony zakładu ubezpieczeń lub wizyty rzeczoznawcy.

Naprawa nowych, naszpikowanych elektroniką pojazdów może okazać się niemożliwa lub tak kosztowa, że przekracza 70% wartości pojazdu, co skutkuje wydaniem przez ubezpieczyciela decyzji o szkodzie całkowitej. W przypadku otrzymania decyzji o szkodzie całkowitej to jego właściciel decyduje o dalszych losach pojazdu – może go sprzedać, naprawić bądź zezłomować. Dlatego każdorazowo trzeba dokładnie przemyśleć swoją decyzję. Należy też pamiętać, iż sprzedając zalany pojazd możemy ponosić odpowiedzialność z tytułu rękojmi.

Jak zgłosić szkodę?

1. Zrób zdjęcia – istotne jest fotografowanie wszystkich szkód/strat. Wykonaj też zdjęcia obejmujące otoczenie miejsca szkody.

2. Opisz szkodę – napisz, kiedy i gdzie doszło do zalania, jaki jest rozmiar, zakres, charakter szkody.

3. Załącz dodatkowe dowody (w miarę możliwości) – np. informacje na temat warunków pogodowych (np. raporty meteorologiczne, artykuły prasowe, fotografie dostępne w Internecie z miejsca czy okolic zdarzenia).

4. Zgłoś szkodę:

• telefonicznie – nie zwlekaj i bezpośrednio po zauważeniu szkody powiadom o niej. Numer telefonu do zgłaszania szkody zwykle zamieszczony jest na polisie ubezpieczeniowej lub na stronie internetowej ubezpieczyciela.
• online – wiele zakładów ubezpieczeń i towarzystw ubezpieczeniowych umożliwia zgłaszanie szkody przez Internet lub za pośrednictwem aplikacji mobilnych.
• wypełnij formularz zgłoszenia szkody - możesz go otrzymać w wersji papierowej, jak też odnaleźć na stronie ubezpieczyciela w wersji online. Wypełnij wszystkie punkty formularza dotyczące danych osobowych i okoliczności zdarzenia. Pamiętaj o podaniu aktualnych danych kontaktowych. W razie zgłaszania różnych szkód należy pamiętać o dokładnym określeniu szkody w ramach konkretnej umowy ubezpieczenia, co z pewnością wpłynie na dalsze sprawne obsługiwanie szkody przez ubezpieczyciela.
• dołącz wymagane dokumenty: potrzebne może okazać się dostarczenie kopii polisy ubezpieczeniowej, podanie wymiarów np. budynku, powierzchni uprawy, wysokości zalania, zalanych przedmiotów, zdjęcia mienia sprzed szkody, szacunkowej wartości strat oraz innych wymaganych przez ubezpieczyciela dokumentów, w tym zaświadczeń służb o przeprowadzonych akcjach ratunkowych, zabezpieczających mienie lub informacji o stwierdzonych stratach.

W związku z dużą powodzią ubezpieczyciele uruchomiają szybkie ścieżki obsługi szkód (np. specjalne numery telefonów, infolinie czynne całą dobę, proste formularze rejestracji szkód czy preobsługę szkód). Warto zapoznać się ze szczegółami tych uproszczeń umieszczonymi na stronach internetowych ubezpieczycieli. Pozwoli to na sprawne zgłoszenie szkody oraz przystąpienie do prac porządkowych.

5. Udostępnij zalane mienie do oględzin: dotyczy to szczególnie szkody o dużych rozmiarach). Warto też porozmawiać z rzeczoznawcą i być przy oględzinach, wskazując mu zauważone szkody/straty.

6. Śledź status zgłoszenia szkody: sprawdzaj status swojego roszczenia u ubezpieczyciela. W przypadku pytań lub problemów skontaktuj się z przedstawicielem ubezpieczyciela.

7. Zapoznaj się z decyzją: przeanalizuj otrzymaną decyzję, a w razie potrzeby proś o dodatkowe wyjaśnienia i wnoś uwagi do otrzymanych wycen/kalkulacji.

Ważne terminy i likwidacja szkód

W przypadku ubezpieczeń dobrowolnych termin zgłoszenia szkody znajduje się w OWU, jednakże szkodę zgłoś najszybciej jak możesz.

Przestrzeganie instrukcji udzielonych przez ubezpieczyciela i terminowe doręczanie wszystkich wymaganych dokumentów pozwoli na szybszą i sprawną likwidację szkody i wypłatę odszkodowania.

W przypadku umów dobrowolnych - termin likwidacji szkody ustalony został w umowie.

Odnośnie więc likwidacji szkód, zasadą jest, że zakład ubezpieczeń obowiązany jest wypłacić odszkodowanie w ciągu 30 dni od zgłoszenia szkody. Termin ten może ulec wydłużeniu, ale tylko w sytuacji, gdy niemożliwe jest wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia. Przy czym w każdym wypadku w tym terminie powinniśmy, po pierwsze otrzymać tzw. bezsporną kwotę odszkodowania, a po drugie, jeśli wypłata odszkodowania nie będzie możliwa otrzymać wyjaśnienia jakie okoliczności stanęły na przeszkodzie w zakończeniu procesu likwidacji.

W zależności od tego, czy posiadamy umowę dobrowolnego ubezpieczenia mienia, czy obowiązkowe ubezpieczenie budynków rolnych, mamy do czynienia z pewnymi odmiennościami, w zakresie wydłużenia terminu likwidacji szkody. W przypadku ubezpieczeń dobrowolnych, zakład ubezpieczeń jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o zdarzeniu lub wypadku. Jednakże, jeśli niemożliwe jest wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości odszkodowania lub świadczenia, odszkodowanie lub świadczenie powinno być wypłacone w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności było możliwe wyjaśnienie tych okoliczności. Natomiast w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych budynków rolnych maksymalny termin na wypłatę odszkodowania to 90 dni od daty zgłoszenia szkody.

Ubezpieczyciel powinien zatem podjąć decyzję o odszkodowaniu maksymalnie w ciągu 30 dni od dnia zgłoszenia szkody (a często wcześniej), przy czym zapisy umowymogą przewidywać terminy bardziej korzystne dla klientów.

W przypadku bardziej skomplikowanych spraw czy potrzeby dodatkowych informacji - może to potrwać dłużej, jednak w terminie 30 dni powinniśmy otrzymać tzw. kwotę bezsporną oraz zawiadomienie oraz wyjaśnienia w przypadku przedłużenia czasu trwania postępowania likwidacyjnego.

W przypadku umów obowiązkowych – terminy wypłaty odszkodowania regulująprzepisy ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych. Ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia za-wiadomienia o szkodzie. Termin ten jednak może ulec wydłużeniu do 90 dni (zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy).

Z przystąpieniem do usuwania skutków zalania oraz napraw nie trzeba czekać do pojawienia się rzeczoznawcy przysłanego przez ubezpieczyciela. Zwlekanie z podjęciem tych działań aż do chwili pojawienia się przedstawiciela ubezpieczyciela jest często niecelowe, gdyż może prowadzić do zwiększenia się rozmiaru szkody a zasadą jest staranie o minimalizację szkody. Wystarczy więc zadbać o możliwie szeroką dokumentację zdjęciową lub filmową (nagrania filmiku) przy użyciu telefonu i jeżeli to możliwe spisać nawet odręczny protokół (wykaz), w którym należy w miarę możliwości precyzyjnie wymienić co zostało zniszczone.

Im precyzyjniej to zrobimy, im więcej zdjęć zrobimy oraz im dokładniej będą one pokazywały zniszczenia tym mniej potem podstaw do kwestionowania przez ubezpieczyciela rozmiarów szkody. Dobrze także zniszczone zdemontowane elementy zgromadzić czy ułożyć w pryzmę w jednym miejscu, aby umożliwić ich następcze oględziny przedstawicielowi ubezpieczyciela.

Ponieważ pomoc udzielana powodzianom przed i w trakcie nadejścia fali powodziowej i usuwania jej skutków angażuje się samorząd terytorialny oraz związane z nim służby, warto jest w miarę możliwości uzyskać od tych służb stosowne zaświadczenie o przeprowadzonych akcjach ratunkowych, zabezpieczających mienie lub informacji o stwierdzonych stratach. Zaświadczenie takie ma walor dokumentu urzędowego, którego moc dowodowa jest większa niż dokumentu prywatnego, gdyż kwestionowanie informacji poświadczonych w tym dokumencie wymaga przeprowadzenia przeciwdowodu przez osobę, która zaprzecza treści tego dokumentu.

W razie szkód w uprawach rolnych obowiązują nieco inne zasady. W tym wypadku należy pamiętać o pozostawieniu bez zmian całej powierzchni uprawy do czasu przybycia rzeczoznawcy, który będzie miał możliwość precyzyjnego określenia zakresu i rozmiaru szkód, chyba że otrzymamy inne wytyczne od zakładu ubezpieczeń.

W przypadku szkody w mieniu, polegającej np. naruszeniu konstrukcji domu, zalaniu jego pomieszczeń bądź wnętrz zabudowań gospodarstw rolnych, w pierwszej kolejności, ubezpieczony powinien przystąpić do spisu powstałych strat i zgromadzić dokumentację zdjęciową. Wynik porównania spisu uszkodzeń dokonanego przez osobę ubezpieczoną powinien być zgodny z danymi naniesionymi przez rzeczoznawcę ubezpieczeniowego (do protokołu szkody). Brak takiej zgodności może oznaczać, że pominięto niektóre elementy szkody lub niewłaściwie oszacowano rozmiar wypadku ubezpieczeniowego.

Ciężar weryfikacji zgłoszonego zdarzenia pod względem faktycznym i prawnym spoczywa na ubezpieczycielu. Przeprowadzając likwidację szkody ubezpieczyciel powinien wykorzystać wszelkie dostępne mu możliwości (środki dowodowe) pozwalające na określenie stanu faktycznego sprawy i wysokości odszkodowania. Do oceny szkody o dużych rozmiarach zawsze niezbędne jest przeprowadzenie oględzin uszkodzonego bądź zniszczonego mienia. Ubezpieczony jest wówczas zobowiązany do udostępnienia pomieszczeń nieruchomości, w których doszło do szkody, aby rzeczoznawcy ubezpieczeniowi mogli dokonać oceny stanu technicznego nieruchomości oraz zakresu uszkodzeń.

Rzeczoznawcy ubezpieczeniowemu warto przekazać zdjęcia uszkodzeń, sprzętów oraz w miarę możliwości (jeśli takie fotografie się zachowały) zdjęcia przedstawiające wnętrze domu (mieszkania) sprzed szkody. Przydatne być mogą również oświadczenia świadków, zaświadczenia uzyskane od służb, posiadane rachunki i paragony potwierdzające koszty związane z usuwaniem skutków żywiołu, a także dokumentujące nakłady poniesione na wcześniejszy remont i odbudowę budynków i budowli.

Ustalenie wysokości odszkodowania w przypadku ubezpieczeń nieruchomości (mieszkania czy domu) uzależnione jest od wariantu ubezpieczenia. W zależności od zawartej umowy odszkodowania mogą by wyliczane w wartości rzeczywistej lub w wartości odtworzeniowej (nowej). Przy wartości rzeczywistej ubezpieczyciele stosują ustalony na podstawie oględzin bądź wynikający z wieku nieruchomości procentowy stopień zużycia. Przy ubezpieczeniu w wariancie wartości odtworzeniowej wartość odszkodowania stanowi realny koszt związany z doprowadzeniem rzeczy uszkodzonej do stanu sprzed szkody, bez stosowania stopnia zużycia.

W przeważającej liczbie rozpatrywanych roszczeń ubezpieczyciele stosują rozliczenie kosztorysowe na podstawie programów eksperckich. Otrzymując wycenę należy zwrócić uwagę na wysokość stosowanych stawek za jedną roboczogodzinę i cen materiału i sprzętu oraz porównać wartości z tymi, które funkcjonują na lokalnym rynku usług budowlanych.

W przypadku szkód wynikających z powodzi, ubezpieczyciele coraz częściej stosują tzw. uproszczone czy przyśpieszone ścieżki likwidacji szkody. Nie wysyłają wtedy swoich ekspertów, żeby obejrzeli zalany dom. Proszą o wysłanie zdjęć, opisu zdarzenia czy informacji od zarządcy lub administratora budynku. Czasem korzystają z aplikacji na smartfony pozwalających na oględziny zniszczeń w czasie rzeczywistym. Na tej podstawie podejmują decyzję o przyjęciu odpowiedzialności i wyceniają koszty naprawy. Następnie często dzwonią do klienta proponując zawarcie ugody i wypłatę ustalonej w jej drodze kwoty.

Przed podjęciem decyzji należy skonsultować się z wykonawcą prac remontowych (zaufanym majstrem, firmą budowalną). Warto uzgodnić z nimi od razu najlepiej szczegółowy i pisemny kosztorys prac. Chodzi o to, żeby w momencie podejmowania decyzji o ugodzie mieć jasność co do niezbędnych kosztów do naprawy. Chodzi o uniknięcie sytuacji, w której już po zaakceptowaniu ugody i po podjęciu prac, okaże się, że jednak koszty remontu będą wyższe niż kwota otrzymanego odszkodowania. Wycofanie się z ugody może być bardzo kłopotliwe, a w większości przypadków niemożliwe, gdyż jej celem jest kompleksowe zakończenie postępowania likwidacyjnego. W przypadku ugody zawieranej przez konsumenta na odległość (tj. w drodze telefonicznej) możliwość odstąpienia od ugody istnieje w ciągu 14 dni od jej zawarcia. Pamiętajmy, że bezsporną część odszkodowania ubezpieczyciel i tak jest obowiązany wypłacić standardowo w terminie 30 dni. W ramach uzgodnień telefonicznych można ustalić właśnie tę wartość, ale nie podejmować pochopnej decyzji o ugodzie. Należy wówczas wyraźnie zastrzec, że traktujemy ustalone telefonicznie odszkodowanie właśnie jako część bezsporną odszkodowania i że o pozostałą kwotę będziemy występować odrębnie po pełnym ustaleniu rozmiaru uszkodzeń oraz związanych z tym kosztów.

Pamiętajmy, że do zawarcia ugody prowadzą negocjacje oraz czynienie sobie wzajemnych ustępstw. To oznacza, że jeżeli złożona oferta nam nie odpowiada, możemy przedstawić swoją propozycję. Z kolei ona może spotkać się z kontrofertą ubezpieczyciela. To normalne w tym trybie likwidacji. Należy pamiętać, że w ramach ugody strony nie ustalają wysokości szkody, lecz wysokość odszkodowania, które może mieć charakter szacunkowy oraz nie zawsze będzie odzwierciedlać wartość szkody. Jeśli warunki ugody nam nie odpowiadają, mamy pełne prawo do przeprowadzenia standardowej likwidacji szkody, z udziałem rzeczoznawcy, przygotowaniem szczegółowego kosztorysu. Otwarta pozostaje też możliwość złożenia reklamacji, a jeśli nadal nie będziemy usatysfakcjonowani wysokością odszkodowania pozostaje możliwość wyjaśnienia powstałego sporu np. przy wparciu Rzecznika Finansowego.

Nie należy się obawiać sytuacji, w której ze względu na otrzymaną pomoc ze środków publicznych, a więc budżetu państwa lub samorządu terytorialnego, poszkodowany w wyniku powodzi bądź podtopienia odszkodowane wypłacane przez ubezpieczyciela z ubezpieczenia mienia będzie pomniejszone o otrzymane wypłaty. Nie istnieje bowiem żaden przepis prawa cywilnego pozwalający na kompensację świadczeń wypłacanych na podstawie różnych tytułów prawnych. Oznacza to, iż ubezpieczyciel nie może obniżać odszkodowania za zniszczone mienie (np. w wyniku powodzi) o kwoty otrzymane przez poszkodowanego w ramach pomocy publicznej. Ta zasada została wyraźnie określona przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14 września 2016 r. (sygn. III CZP/35/16). Wskazano w niej, że z umowy ubezpieczenia wynika, że ubezpieczyciel za określona składkę udziela ubezpieczonemu ochrony do poziomu wyznaczonego sumą ubezpieczenia. W związku z tym bez znaczenia dla wysokości odszkodowania jest fakt, czy i skąd oraz z jakiego tytułu poszkodowany przez powódź otrzymał inne środki jak przykładowo zasiłki z funduszu ubezpieczeń społecznych, z budżetu państwa, samorządu, czy też pomoc finansowa lub materialna ze spontanicznych społecznych zbiórek czy darowizn na rzecz powodzian.

Co w przypadku, gdy otrzymane odszkodowanie jest zbyt niskie?

Wypłata odszkodowania tzw. kwoty bezspornej prawdopodobnie będzie wypłacona przez ubezpieczyciela szybko (czasami nawet następnego dnia lub w ciągu kilku dni w przypadku przyspieszonej procedury), jednak nie jest to kwota, która umożliwi naprawienie poniesionej szkody w całości.

Należne odszkodowanie w pełnej wysokości powinno być wypłacone w ww. terminach likwidacji szkody.

W razie gdy ustalona wysokość odszkodowania jest niewystarczająca, można złożyć reklamację od decyzji ubezpieczycieli, z opisem swoich zastrzeżeń i uwag.

Zakład ubezpieczeń musi się do naszej reklamacji odnieść w ciągu 30 dni (w skomplikowanych przypadkach do 60 dni, informując nas wcześniej o przyczynach wydłużenia 30 dniowego terminu).

Gdy postępowanie reklamacyjne nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, można np. zwrócić się do Rzecznika Finansowego z wnioskiem o podjęcie interwencji w przedstawionej sprawie. Wniosek taki złożyć mogą osoby fizyczne i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, jedynie po wyczerpaniu trybu reklamacyjnego (odwołania w zakładzie ubezpieczeń). Nie ma możliwości podjęcia interwencji na podstawie zgłoszenia telefonicznego.

W przypadku szkód masowych, takich jak katastrofalne powodzie, ubezpieczyciele bardzo szybko po zgłoszeniu wypłacają tzw. kwotę bezsporną w granicach kilku tysięcy złotych czasami też wypłacają zaliczki na poczet przyszłego odszkodowania. Te pieniądze nie są ostatecznie ustalonym odszkodowaniem. One mają służyć pokryciu wydatków np. na zabezpieczenie uszkodzonego mienia czy podjęcia wstępnych prac przygotowawczych od naprawy.

Jak wspomniano, jeżeli kwestionujemy wysokość zaproponowanego odszkodowania na dalszym etapie likwidacji szkód, to w pierwszej kolejności należy poprosić zakład ubezpieczeń o dokładny kosztorys pokazujący jak odszkodowanie zostało wyliczone. Dzięki temu zobaczymy jakie elementy zostały uwzględnione, a jakie nie oraz jak zostały wycenione zniszczone elementy. Pamiętajmy, iż zakład ubezpieczeń jest ustawowo zobowiązany do przekazania nam wszystkich interesujących nas informacji związanych z postępowaniem likwidacyjnym.

Nasze zastrzeżenia, co do wyliczeń ubezpieczyciela warto skierować w trybie reklamacji, wskazując na zaniżone bądź nieuwzględnione naszym zdaniem koszty. Zakład ubezpieczeń musi się do naszej reklamacji odnieść w ciągu 30 dni (w skomplikowanych przypadkach do 60 dni). Jeżeli dalej stanowisko ubezpieczyciela nas nie zadawala, można zwrócić się z wnioskiem o interwencję do Rzecznika Finansowego. W ten sposób zyskujemy kolejną szansę na uzyskanie należnego nam odszkodowania. Dotyczy to jednak osób fizycznych i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek. Rzecznik Finansowy nie ma możliwości podjęcia interwencji na podstawie zgłoszenia telefonicznego. Należy też pamiętać, że Rzecznik może podjąć postępowanie interwencyjne lub polubowne dopiero wyczerpaniu postępowania reklamacyjnego przez ubezpieczyciela.

Gdy powyższe nie pomoże, zawsze też można skierować powództwo do sądu powszechnego.

Powódź w ubezpieczeniach rolnych

Występujące obecnie na Dolnym Śląsku i południu naszego kraju powodzie oraz podtopienia powodują ogromne straty też w gospodarstwach rolnych, budynkach rolnych, zwierzętach gospodarskich, jak i uprawach rolnych. Co więc można zrobić po zalaniu i z jakiego ubezpieczenia zgłosić szkodę?

Z jakiego ubezpieczenia może skorzystać rolnik w razie powodzi?

W rolnictwie występują zarówno z ubezpieczenia mienia:

1. obowiązkowe, takie jak:

• ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego,
• ubezpieczenie upraw i zwierząt gospodarskich;

2. dobrowolne, które uzupełniają obowiązkową ochronę działalności rolniczej.

Obowiązkowe ubezpieczenie budynków rolnych

Zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia oraz innych zdarzeń losowych, w tym też powodzi są regulowane przepisami ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych.

Obowiązkowy charakter wskazuje art. 59 ww. ustawy, zgodnie z którym rolnik jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia budynku wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego, od ognia i innych zdarzeń losowych, w tym powodzi.

W świetle zapisów ww. ustawy szkody powodziowe to szkody powstałe wskutek zalania terenów w następstwie podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących. Szkody powodziowe – w ubezpieczeniu obowiązkowym budynków rolniczych – ustala się w oparciu o informacje uzyskane z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, a w razie braku możliwości uzyskania takich informacji przyjmuje się stan faktyczny i rozmiar szkód świadczący o działaniutych zjawisk (zob. art. 67 ust. 3 ustawy).

Nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu:

• budynki o powierzchni poniżej 20 m2,
• budynki, których stan techniczny osiągnął 100% normy zużycia,
• budynki, które nie zostały jeszcze pokryte dachem,
• budynki przeznaczone do rozbiórki na podstawie ostatecznych decyzji właściwych organów oraz
• namioty i tunele foliowe.

Obowiązkowe ubezpieczenie upraw

To ubezpieczenie regulowane jest także w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich.

Stosownie do przepisów ww. ustawy, każdy rolnik, który uzyskał płatności bezpośrednie do gruntów rolnych tzw. dopłaty bezpośrednie, zobowiązany jest do zawarcia umowy ubezpieczenia przynajmniej 50% powierzchni upraw od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez: powódź, suszę, grad, ujemne skutki przezimowania lub przymrozki wiosenne (vide art. 10c ustawy).

Obowiązek ubezpieczenia upraw dotyczy: zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych, od zasiewu bądź wysadzenia do ich zbioru.

Rolnik może starać się o odszkodowanie w ramach ubezpieczenia obowiązkowego upraw, kiedy straty w plonach spowodowane przez powódź wyniosą co najmniej 10%.

Ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania, przykładowo w razie zaniedbań rolnika w prowadzeniu uprawy.

Ubezpieczenie zwierząt gospodarskich

Także zwierzęta gospodarskie, będące w posiadaniu rolnika są obejmowane ochroną ubezpieczeniową. Na podstawie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich – podobnie jak w przypadku ubezpieczenia upraw rolnych – stosowane są bowiem z budżetu państwa także dopłaty do składek producentów rolnych z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia dla produkcji zwierzęcej, czyli bydła, koni, owiec, kóz, drobiu lub świń - od wystąpienia zdarzeń losowych, w tym powodzi.

Z kolei przy ubezpieczeniach dobrowolnych należy pamiętać, iż są one zawierane na podstawie stosowanych przez danego ubezpieczyciela - ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU). Ważne jest zatem, aby dokładnie przeanalizować warunki swojej
umowy. Szczególną uwagę należy zwrócić na:

• zakres udzielanej ochrony, czy jest tam też ryzyko powodzi,
• sumę ubezpieczenia, która określa maksymalną kwotę, do jakiej odpowiada zakład ubezpieczeń,
• okres obowiązywania umowy,
• wyłączenia odpowiedzialności (czyli przypadki, kiedy ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania),
• ograniczenia odpowiedzialności (tj. sytuacje, w których może ograniczyć wypłatę),
• powinności prewencyjne (czyli nałożenie na ubezpieczającego obowiązku określonego zachowania) oraz
• limity odpowiedzialności (tj. od jakiej kwoty maksymalnej ubezpieczyciel umówił się wypłacić odszkodowanie).

Dobrowolne ubezpieczenia

Wśród ubezpieczeń dobrowolnych można wymienić:

• dobrowolne ubezpieczenie upraw. W przypadku posiadania dobrowolnego ubezpieczenia upraw od zdarzeń losowych, w tym również ryzyka powodzi np. roślin ozdobnych/ogrodowych czy upraw zielarskich, szkody można zgłosić również w ramach tych ubezpieczeń.
• dobrowolne ubezpieczenie upraw szklarniowych. W ramach ubezpieczeń dobrowolnych upraw - możliwe jest uzyskanie odszko dowania za szkody w uprawach pod osłonami, tj. w szklarniach i tunelach (o ile obiekty te mają charakter trwały i są wyposażone w instalacje bądź urządzenia ogrzewające). W przypadku posiadania takiego ubezpieczenia, rolnik będzie mógł także uzyskać odszkodowanie za straty spowodowane przez powódź, wyrządzone w uprawach szklarnianych.
• ubezpieczenie agrocasco. To dobrowolne ubezpieczenie maszyn rolniczych będące odpowiednikiem ubezpieczenia autocasco. Przedmiotem ubezpieczenia agrocasco mogą być wszystkie sprzęty rolnicze wykorzystywane w gospodarstwie (a więc zarówno maszyny z napędem własnym, bez napędu własnego bądź inny sprzęt rolniczy), w tym np.: kombajny do zbioru płodów rolnych, ciągniki i przyczepy rolnicze czy narzędzia i agregaty uprawowe.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 22 maja 2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2500);
• ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (t.j. Dz.U z 2019 r., poz.477).

Na podst. rf.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl