Ogólna charakterystyka podziału spółek handlowych

Podział spółek jest odwróceniem procesu łączenia się spółek. Przyczyna podziału może wynikać bądź z wewnętrznych relacji, powstałych wewnątrz spółki, bądź z konieczności restrukturyzacji przedsiębiorstwa spółki, w postaci wydzielenia jego zorganizowanej części.

Kiedy możliwy jest podział spółek?

Ustawa dopuszcza możliwość podziału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej. W przypadku spółki akcyjnej, nie jest dopuszczalny podział, jeżeli nie został pokryty w całości kapitał zakładowy. W przypadku spółki znajdującej się w likwidacji, podział jej jest dopuszczalny, jeżeli nie rozpoczął się jeszcze podział jej majątku. Nie jest możliwe natomiast przeprowadzenie podziału spółek osobowych oraz spółek znajdujących się w upadłości.

W jaki sposób może być dokonany podział spółek?

Kodeks spółek handlowych dopuszcza cztery sposoby podziału:

1. przez przejęcie
2. przez zawiązanie nowych spółek.
3. przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki.
4. przez wydzielenie.

Podział przez przejęcie polega na tym, że spółka dzielona przekazuje cały swój majątek na inne istniejące spółki kapitałowe. Przekazanie majątku odbywa się zgodnie z planem podziału, w skutek czego akcjonariusze (wspólnicy) spółki dzielonej stają się akcjonariuszami (udziałowcami) jednej lub kilku spółek przejmujących.

Podział spółki przez zawiązanie nowych, polega na przeniesieniu majątku spółki dzielonej na dwie lub więcej nowo zawiązane spółki kapitałowe. Wynikiem tego dotychczasowi akcjonariusze lub udziałowcy uzyskują akcje lub udziały w nowo zawiązanych spółkach kapitałowych.

Podział przez przejęcie i zawiązanie nowej, jest kombinacją wyżej wymienionych i polega na przeniesieniu całego majątku spółki dzielonej na istniejącą już spółkę oraz na nowo zawiązaną spółkę lub spółki.
Podział przez wydzielenie polega na przeniesieniu części majątku dzielonej spółki na spółkę nowo zawiązaną lub już istniejącą.

Co jest wymagane do przeprowadzenia podziału?

Przede wszystkim podział spółki wymaga podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki dzielonej oraz każdej ze spółek przejmujących. W przypadku podziału spółki przez zawiązanie nowej spółki, wymagana jest uchwała zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dzielonej oraz uchwały wspólników każdej spółki nowo zawiązanej w organizacji.

Każda z w/w uchwał powinna być podjęta większością trzech czwartych głosów, przedstawiających co najmniej połowę kapitału zakładowego, chyba że statut lub umowa spółki przewidują surowsze warunki. Jeżeli podział dotyczy spółki publicznej, wówczas uchwała walnego zgromadzenia w tej sprawie wymaga większości dwóch trzecich głosów, chyba że statut przewiduje surowsze warunki. Uchwała powinna zawierać zgodę spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej na plan podziału, a także na proponowane zmiany umowy lub statutu spółki przejmującej.

Po powzięciu stosownej uchwały, zarząd każdej ze spółek uczestniczących w podziale (zarówno spółki dzielonej, nowo zawiązanej jak i przejmującej) powinien zgłosić do sądu rejestrowego tą uchwałę, oraz wskazać czy spółką uczestnicząca jest spółką dzieloną, przejmującą czy nowo zawiązaną.

Co dzieje się z prawami i obowiązkami spółki dzielonej?

Zasadą jest, że prawa i obowiązki spółki dzielonej przechodzą z dniem podziału lub z dniem wydzielenia, na spółki przejmujące lub nowo zawiązane. Szczegółowy podział praw i obowiązków określa plan podziału. W szczególności na spółkę dzieloną lub nowo zawiązaną przechodzą zezwolenia, koncesje, ulgi, pozostające w związku z przydzielonymi jej składnikami majątku spółki dzielonej. Jednak nie wszystkie takie uprawnienia mogą przejść na spółki przejmujące lub nowo zawiązane. Może to być wynikiem odmiennych postanowień przepisów prawa lub decyzji o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi. W szczególności sytuacja ta dotyczy spółki będącej instytucją finansową. Otóż nie przechodzą w wyniku podziału zezwolenia i koncesje udzielone takiej spółce, jeżeli organ, który wydał taką koncesję lub udzielił zezwolenia, zgłosi sprzeciw w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia planu podziału.

Do przeniesienia na spółki przejmujące lub nowo zawiązane praw spółki dzielonej, ujawnionych w księgach wieczystych lub rejestrach, potrzebny jest wniosek tych spółek o ujawnienie przejścia praw.

Jakie są prawa i obowiązki wspólników spółki dzielonej?

Wspólnicy spółki dzielonej mogą otrzymać obok udziałów lub akcji spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych dopłaty w gotówce nie przekraczające łącznie 10% wartości bilansowej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki przejmującej, bądź 10% wartości nominalnej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki nowo zawiązanej.

Dopłaty spółki przejmującej są dokonywane z zysku bądź z kapitału zapasowego tej spółki.
Spółki przejmujące lub nowo zawiązane mogą uzależnić wydanie własnych udziałów lub akcji wspólnikom spółki dzielonej, od wniesienia dopłat w gotówce. Wartość tych dopłat nie może przekraczać wartości 10% wartości bilansowej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki przejmującej, bądź 10% wartości nominalnej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki nowo zawiązanej.

Wspólnicy spółki dzielonej stają się wspólnikami spółki przejmującej wskazanej w planie podziału, z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia.

Dzień podziału to dzień wykreślenia spółki dzielonej z rejestru. Z kolei dzień wydzielenia to dzień, w którym wydzielenie spółki wpisano do rejestru. W przypadku przeniesienia części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę, wydzielenie następuje w dniu wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej.

Pamiętaj, że:

• Podział może dotyczyć wyłącznie spółek kapitałowych. Podział spółek osobowych jest niedopuszczalny.
• Do podziału spółki niezbędna jest uchwała zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki dzielonej oraz każdej ze spółek przejmujących, która wymaga odpowiedniej większości głosów.
• Do przeprowadzenia podziału niezbędny jest plan podziału.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.