Podrobione środki ochrony roślin - to się nie opłaca

13.2.2019

Szukasz tanich oprysków na aukcjach internetowych? Kupujesz środki ochrony roślin z bagażnika lub na straganie? A może skorzystałeś z usług pośrednika, który dostarczył pestycydy z zagranicy do domu? Dowiedz się, kiedy łamiesz prawo, a kiedy postępujesz zgodnie z nim.

Rolniku pamiętaj: kupując podróbki tracisz wiele razy

Przełom roku to dla rolników czas planowania prac w gospodarstwie i wyboru odpowiednich środków ochrony roślin. Dlatego też w tym okresie zwiększa się aktywność przestępców oferujących środki ochrony roślin spoza legalnego źródła. Kuszące oferty na aukcjach internetowych, od sąsiadów czy obwoźnych sprzedawców powinny obudzić czujność rolnika, zwłaszcza jeśli pochodzą one zza granicy i wyróżnia je atrakcyjna cena.

Nielegalne, w tym podrobione środki ochrony roślin, to nieprzebadane mieszaniny chemiczne o nieznanym składzie i nieprzewidywalnym mechanizmie działania. Kupując i stosując środki ochrony roślin zakupione z nielegalnych źródeł, rolnik naraża się na możliwość zakupu podróbki, a tym samym staje się członkiem przestępczego procederu, może narazić swój plon na zniszczenie oraz stworzyć ryzyko dla zdrowia ludzi, zwierząt i dla środowiska.

Szacunki EUROPOLU z 2012 r. wskazują, że podrobione środki ochrony roślin stanowią 10%, a w niektórych krajach 25% rynku, co przekłada się na miliardy euro rocznie.

Podrobione środki ochrony roślin są łudząco podobne do oryginalnych produktów. Podobieństwo to dotyczy jednak tylko wyglądu zewnętrznego – oszuści budują zaufanie do oferowanych produktów, zaopatrując je w podrobione etykiety i oznaczenia łudząco podobne do tych stosowanych przez legalnie działających producentów. Faktycznie jednak nie mają one nic wspólnego z oryginalnymi środkami. Skład takich produktów jest zawsze inny, a trzeba pamiętać, że w przypadku środków ochrony roślin każda, nawet najdrobniejsza zmiana, czyni poważną różnicę. Po badaniu okazuje się, że w opakowaniu jest np. zupełnie inna substancja, towarzyszą jej inne zanieczyszczenia, zdarzają się substancje o zupełnie innej klasie toksyczności. Tymczasem każdy oryginalny środek ochrony roślin zanim trafi na rynek jest bardzo skrupulatnie badany, badania takie trwają średnio 10 lat i wymagają inwestycji rzędu ponad 250 mln euro.

Środki ochrony roślin kupisz bezpiecznie w sklepie, hurtowni, od dystrybutora, który:

jest zarejestrowany przez PIORiN,
sprzedaje produkty zarejestrowane w Polsce,
wystawi dowód zakupu: paragon lub fakturę.

Kupujesz legalnie, gdy nabywasz środki zarejestrowane w Polsce w legalnych punktach sprzedaży i dystrybucji, nadzorowanych przez PIORiN. Środki można więc kupować jedynie w zarejestrowanych punktach sprzedaży (w innych wypadkach kupuje się ze źródła nielegalnego), a przy ich zakupie otrzymujesz fakturę VAT jako potwierdzenie. Nie można bez stosownego pozwolenia kupić ich za granicą.

Dzięki temu wiesz, że kupiłeś oryginalny środek ochrony roślin:

kupiłeś środek zarejestrowany w Polsce,
otrzymałeś fakturę VAT za zakupione produkty,
zakupu dokonałeś w sklepie stacjonarnym lub internetowym, który jest zarejestrowany i kontrolowany przez WIORiN,
środki ochrony roślin zawierają etykietę w języku polskim, trwale przytwierdzoną do opakowania,

Każda firma ma dodatkowe zabezpieczenia swoich produktów przed fałszerzami.

Nigdy nie kupuj:

na straganie,
z bagażnika,
od pośrednika z zagranicy,
od kolegi,
spod lady.

Legalne środki ochrony roślin:

są zarejestrowane w Polsce przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi;
zawierają etykietę w języku polskim;
przy ich zakupie otrzymujesz fakturę VAT, która służy za dowód zakupu;
zanim zostały dopuszczone do sprzedaży, przeszły wiele lat badań i testów, dzięki temu Twoje plony są bezpieczne;
jeśli środek nie zadziała, mimo poprawnego użycia, możesz złożyć reklamację;
zachowasz dotacje i certyfikaty.

Kupując oryginalne środki, zyskujesz wiele razy.

Nielegalne środki ochrony roślin:

nie są zarejestrowane w Polsce, stosując je łamiesz prawo;
często etykieta produktu jest w obcym języku;
nie otrzymasz potwierdzenia zakupu - faktury VAT;
zawierają nieprzebadane substancje o nieznanym działaniu i wpływie na Twoje zdrowie, plony, środowisko;
jeżeli środek nie zadziała lub stracisz plony zostaniesz sam z problemem;
stracisz dotacje i certyfikaty;
pozostałości w plonach to utrata zaufania do Ciebie jako producenta żywności.

Nielegalne środki ochrony roślin to najczęściej podróbki. Kupując podróbki, płacisz dwa razy.

Konsekwencje

Kupując środki ochrony roślin od niezarejestrowanych sprzedawców, możesz:

stracić dotacje unijne – stosowanie niezarejestrowanych, w tym podrobionych środków ochrony roślin, to naruszenie zasad wzajemnej zgodności (cross compliance), może to skutkować koniecznością zwrotu dofinansowania dotacji z UE; ponieważ stosowanie nielegalnych środków jest niezgodne z prawem, a nieprawidłowości łatwo ustalić podczas wyrywkowej kontroli, to oznacza utratę dotacji unijnych i certyfikatów;
stracić plony – podrobione środki ochrony roślin po zastosowaniu mogą nie wykazać żadnego działania lub zniszczyć plony; przekonało się o tym wielu rolników;
stracić zdrowe i skazić środowisko – nielegalne środki ochrony roślin zawierają nieznane lub zakazane substancje chemiczne, które mogą trwale zanieczyścić wodę i glebę, a tym samym zaszkodzić Tobie i Twojemu otoczeniu;
utracić odbiorców – dla przetwórców i producentów żywności liczy się jakość.

Łamiesz prawo, gdy sprowadzasz bez zezwoleń MRiRW środki ochrony roślin.

Jesli przywozisz środki ochrony roślin z zagranicy bez zezwoleń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, kupujesz środki ochrony roślin z samochodu, na straganie, od przypadkowych osób, z obcojęzyczną etykietą:

może Ci grozić odpowiedzialność karna oraz konsekwencje administracyjne,
ryzykujesz zdrowie swoje i innych,
stwarzasz zagrożenie dla środowiska.

Twoje plony będą bezpieczne, jeśli kupujesz zarejestrowane środki ochrony roślin i stosujesz je zgodnie z etykietą produktu oraz Dobrą Praktyką Rolniczą, masz pewność, że uzyskasz bezpieczne plony. Twoi klienci będą zadowoleni z jakości wyprodukowanej przez ciebie żywności. Wówczas także Twoje pieniądze są bezpieczne i możesz inwestować i rozwijać swoje gospodarstwo.

Kontrole

Krajowa Administracja Skarbowa, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin rozpoczęły akcję edukacyjną przeciwko nielegalnym i podrobionym środkom ochrony roślin. KAS zapobiega wprowadzaniu na rynek nielegalnych środków ochrony roślin. Dzięki wzmożonym kontrolom na granicy wschodniej Polski oraz w portach morskich tylko w 2018 roku udało się wyeliminować 21 ton takich środków.

- „Nielegalne środki ochrony roślin to zagrożenie dla rolnika, konsumenta, upraw i środowiska naturalnego, ale także straty dla budżetu państwa z tytułu niezapłaconych należności celno-skarbowych. Walka KAS z tym niebezpiecznym procederem to nie tylko działania operacyjne, ale także edukacja. Dlatego kolejny raz angażujemy się we wspólną kampanię informacyjną. W wybranych urzędach celno-skarbowych i oddziałach celnych dostępne są materiały poświęcone tej tematyce. Chcemy aby nasze działania skutecznie wpłynęły na podejmowanie właściwych decyzji przez rolników" – powiedziała dyrektor Departamentu Ceł w Ministerstwie Finansów Magda Rzeczkowska.

PIORiN jako urząd odpowiedzialny za nadzór nad wprowadzaniem do obrotu środków ochrony roślin, od lat ukierunkowuje swoje działania na przeciwdziałanie zjawisku wprowadzania do obrotu nielegalnych w tym podrobionych środków ochrony roślin. W tym celu podejmowane są liczne inicjatywy w kraju, jak również na arenie międzynarodowej. Istotnym elementem działań PIORiN jest ścisła międzynarodowa współpraca z właściwymi organami ochrony roślin. PIORiN uczestniczy również w międzynarodowej grupie roboczej ds. zwalczania nielegalnego przemieszczania pestycydów ONIP (Network of National Competent Authorities fighting the illegal international trade of pesticides), która powstała przy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w 2013 r.

Ponadto PIORiN w 2018 roku kolejny już raz uczestniczyła w międzynarodowej operacji Silver Axe III, prowadzonej pod patronatem EUROPOLu oraz wspieranej przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), a ukierunkowanej na zapobieganie i zwalczanie procederu obrotu nielegalnymi środkami ochrony roślin. W ciągu 4-tygodniowej operacji, z udziałem 27 państw zatrzymano łącznie rekordową ilość 360 ton nielegalnych lub podrobionych pestycydów, która mogłaby być zastosowana na areale ok. 48 000 km2. W Polsce w ramach operacji Silver Axe III PIORiN przeprowadziła ponad 800 kontroli, efektem których było wykrycie wspólnie z KAS i Policją ponad 26 ton nielegalnych środków ochrony roślin. Ujawnienie tak dużej ilości nielegalnych środków ochrony roślin było możliwe tylko dzięki znakomitej koordynacji działań podejmowanych w poszczególnych państwach oraz olbrzymiemu zaangażowaniu i pracy włożonej przez krajowe urzędy ochrony roślin, organy celne i policję.

Mając na uwadze wnioski EUROPOL-u wskazujące, że handlem podrobionymi środkami ochrony roślin zajmują się wysoce zorganizowane grupy przestępcze, Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa w 2016 r. powołał międzyinstytucjonalną grupę zadaniową ds. nielegalnych środków ochrony roślin, w skład której obecnie wchodzą przedstawiciele PIORiN, KAS, MRiRW, Prokuratury Krajowej, Policji, CBŚ i ABW oraz stowarzyszeń producentów i dystrybutorów środków ochrony roślin. Głównym celem istnienia ww. grupy jest współdziałanie w celu ograniczenia zjawiska wprowadzania podrobionych środków ochrony roślin jak również wypracowywanie zmian przepisów oraz wnioskowanie o ich zmianę. Tylko wspólne działania organów odpowiedzialnych za zwalczanie nielegalnego handlu podrobionymi środkami ochrony roślin mogą przynieść wymierne rezultaty w ograniczeniu tego procederu, czego dowodem są wyniki ubiegłorocznej operacji Silver Axe III.

Z uwagi na powyższe, PIORiN zwraca się z prośbą o zgłaszanie za pośrednictwem adresu e-mailowego nielegalnesrodki@piorin.gov.pl wszystkich przypadków podejrzenia oferowania do sprzedaży czy stosowania nielegalnych środków ochrony roślin, wystąpienia obniżonej jakości środków ochrony roślin lub ich niewłaściwego działania, stwarzających podejrzenie, że produkty te mogą być podrobione.

Jakie środki ochrony roślin można stosować?

Możesz kupić i zastosować tylko środki ochrony roślin, które są dopuszczone do obrotu czyli bezpieczne dla Ciebie, Twoich upraw i środowiska. Takie środki mają zezwolenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Łatwo sprawdzisz czy środek może być stosowany w Polsce na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Jak powinno wyglądać opakowanie oryginalnego środka ochrony roślin?

Na pierwszym miejscu sprawdź, czy etykieta jest w języku polskim. Kolejno czy opakowanie nie jest uszkodzone, czy znajduje się na nim numer serii i data produkcji. Etykieta nie może się odklejać, musi być czytelna i nieuszkodzona, zawierać m.in. nazwę środka, numer zezwolenia na wprowadzenie do obrotu, dane firmy która to zezwolenie posiada.

Nie kupuj środków w opakowaniach zastępczych. Środki ochrony roślin mogą być sprzedawane wyłącznie w oryginalnych, szczelnie zamkniętych opakowaniach.

Gdzie można kupić oryginalne środki ochrony roślin?

Oryginalne środki ochrony roślin kupisz tylko w zarejestrowanym sklepie lub hurtowni.

Rejestry prowadzone są przez Wojewódzkich Inspektorów Ochrony Roślin i Nasiennictwa osobno dla każdego województwa. Na mapie w zakładce „Gdzie kupisz” najpierw wybierz swoje województwo. Jeśli masz wątpliwości, skontaktuj się bezpośrednio ze swoim lokalnym Inspektorem. Pamiętaj, zawsze żądaj dowodu zakupu np. faktury. Każdy legalnie działający sklep ma obowiązek Ci ją wydać.

Gdzie nie można kupować środków ochrony roślin?

Środków ochrony roślin nie możesz kupować poza legalnym kanałem dystrybucji (więcej tu):

na forach internetowych czy aukcjach, oferujących Ci środki w bardzo atrakcyjnej cenie bez faktury VAT;
z zagranicy,
na bazarach,
na targowiskach.

Możesz mieć pewność, że kupione w ten sposób środki są nielegalne, a ich stosowanie stwarza ryzyko utraty zdrowia, upraw i środowiska. Ryzykujesz też utratą dopłat unijnych.

Co grozi za samo posiadanie podrobionego środka ochrony roślin?

Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa może nakazać zatrzymanie i zniszczenie środka na Twój koszt. Dodatkowo możesz zostać ukarany grzywną nawet 5.000 zł.

Musisz się także liczyć z postępowaniem karnym lub karno-skarbowym. Organy ścigania mogą np. uznać, że chciałeś odsprzedawać te produkty i na tym zarabiać. Takie działanie podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Co grozi za stosowanie podrobionego środka ochrony roślin?

Jeżeli stosujesz podrobiony środek ochrony roślin to Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa nakaże zatrzymanie i zniszczenie go na Twój koszt. Dodatkowo jeśli stosujesz podróbkę, będziesz musiał zapłacić grzywnę nawet do 5.000 zł.

To nie koniec.

Jeśli okaże się, że w Twoich płodach rolnych znajdują się przekroczone pozostałości pestycydów, nie będziesz mógł ich sprzedać, a WIORiN nakaże ich zniszczenie.

Nie, to nadal nie koniec.

Możliwa jest także odpowiedzialność karna z tytułu:

sprowadzenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób lub mienia
w wielkich rozmiarach, zagrożone karą pozbawienia wolności do 8 lat;
zanieczyszczenia wody, powietrza lub ziemi substancją w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu wielu osób lub spowodować zniszczenie w świecie roślinnym i zwierzęcym w znacznych rozmiarach, zagrożone karą pozbawienia wolności do 5 lat.

Dlaczego nie można stosować środka ochrony roślin, który jeszcze do niedawna był dostępny w Polsce, a teraz mogę go nabyć tylko za granicą, np. na Ukrainie?

O tym, czy środki są dostępne na rynku dla rolników decyduje wiele czynników. Jednym z nich jest bardzo skomplikowana ocena naukowa oraz procesy rejestracyjne. Wszystkie wyśrubowane normy i przepisy prawa są po to, aby produkty, które możesz kupić były bezpieczne dla Ciebie, Twoich plonów i środowiska. Jeśli zatem dany środek nie jest zarejestrowany w Polsce, a tym samy nie jest dostępny w legalnym obrocie, nie możesz go wykorzystać. Nie tylko wykorzystanie, ale nawet samo posiadanie, jest karalne.

Czy można kupić środek ochrony roślin przez Internet?

Handel internetowy środków ochrony roślin jest dozwolony, ale tylko po spełnieniu ściśle określonych wymogów:

sprzedawca MUSI BYĆ wpisany do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wprowadzania środków ochrony roślin do obrotu;
sprzedawca podaje wszystkie swoje dane, przede wszystkim numer NIP lub numer wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, adres i telefon do siedziby firmy;
oferowane środki ochrony roślin mogą być legalnie sprzedawane w Polsce (tzn. posiadają zezwolenie na wprowadzenie do obrotu);
sklep ogranicza możliwość zakupu środków, tak aby mogli je nabyć tylko osoby dorosłe posiadające odpowiednie kwalifikacje;
na dowód zakupu sprzedawca zawsze musi wystawić oraz przekazać Ci fakturę VAT.

Materiały do pobrania:

Więcej na www.bezpiecznauprawa.org

A.J.
Zespół e-prawnik.pl