Pobyt, praca i działalność gospodarcza obywatela Wielkiej Brytanii w Polsce po brexicie

4.2.2021

Dowiedz się, jakie warunki musi spełniać obywatel Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, aby po wystąpieniu tego państwa z Unii Europejskiej móc legalnie przebywać, pracować lub prowadzić firmę w Polsce.

Dwie grupy obywateli Wielkiej Brytanii

31 grudnia 2020 roku zakończył się okres przejściowy po wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej.

Główne zasady wystąpienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej zostały określone w Umowie o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (dalej: „Umowa o wystąpieniu”).

Warunki pobytu, pracy i prowadzenia działalności gospodarczej obywateli Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (dalej również jako: „Zjednoczone Królestwo”) w Polsce po 1 stycznia 2021 roku zależą od tego, czy i jak długo konkretna osoba przebywała na terytorium Polski przed końcem okresu przejściowego.

Co do zasady obywatele Zjednoczonego Królestwa obecnie są traktowani pod względem pobytu i wykonywania pracy lub działalności gospodarczej w Polsce jak obywatele krajów trzecich, czyli tych, które nie należą do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii.

Jednak jeśli są beneficjentami Umowy o wystąpieniu, czyli spełnią określone wymagania związane z pobytem i pracą na terytorium Polski przed 1 stycznia 2021 roku, to mogą przebywać, pracować i prowadzić działalność gospodarczą w Polsce na dotychczasowych zasadach – tak jak obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej.

Kto jest beneficjentem Umowy o wystąpieniu?

Beneficjentami Umowy o Wystąpieniu są obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz członkowie ich rodzin, jeżeli spełniają łącznienastępujące warunki:

przebywali legalnie w Polsce przed zakończeniem okresu przejściowego, czyli przed 31 grudnia 2020 roku (także wtedy, gdy wjechali do Polski po dacie brexitu, a przed upływem okresu przejściowego, czyli w okresie pomiędzy 1 stycznia 2020 roku a 31 grudnia 2020 roku)
zamieszkują w Polsce po 31 grudnia 2020 roku.

Żeby nabyć i zachować uprawnienia beneficjenta Umowy o wystąpieniu, pobyt obywatela Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Polsce bezpośrednio przed upływem okresu przejściowego oraz po jego upływie, czyli na dzień 31 grudnia 2020 roku i 1 stycznia 2021 roku, musi być nieprzerwany. To oznacza, że:

przerwy w pobycie nie przekroczyły łącznie 6 miesięcy w roku
opuszczenie terytorium Polski na okres dłuższy niż 6 miesięcy nastąpiło z powodu:
- odbycia obowiązkowej służby wojskowej
- ważnej sytuacji osobistej, w szczególności ciąży, porodu, choroby, studiów, szkolenia zawodowego, oddelegowanie, która wymaga pobytu poza tym terytorium, pod warunkiem że ten okres jest nie dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy.

Beneficjenci Umowy o wystąpieniu mogą przebywać i wykonywać pracę w Polsce na dotychczasowych zasadach, tak jak obywatele UE. Nie muszą spełniać dodatkowych wymogów, w szczególności nie potrzebują zezwolenia na pracę, pobyt czy wizy, żeby zachować prawo do pobytu i prawo do wykonywania pracy.

Dokumenty pobytowe wydane obywatelom Zjednoczonego Królestwa i członkom ich rodzin zachowują swoją ważność tylko do 31 grudnia 2021 roku. Ci obywatele mają rok - począwszy od 1 stycznia 2021 roku - na potwierdzenie nabytych praw do pobytu i pracy na terytorium Polski, a przede wszystkim na wymianę dokumentów pobytowych.

Obowiązują dwie procedury potwierdzenia nabytych praw do pobytu i pracy na terytorium Polski w zależności od sytuacji pobytowej beneficjenta Umowy o wystąpieniu:

Jeżeli obywatel Zjednoczonego Królestwa lub członek jego rodziny przed końcem okresu przejściowego uzyskał dokument pobytowy wydawany obywatelom UE lub członkom rodziny obywateli UE, musi złożyć wniosek o wydanie nowego dokumentu pobytowego. Wniosek musi zawierać adnotację „Art. 50 TUE, Art. 18 ust. 4 Umowy Wystąpienia” (jest to wymiana posiadanego dokumentu). Można go złożyć od 1 stycznia 2021 roku najpóźniej do 31 grudnia 2021 roku.
Jeżeli obywatel Zjednoczonego Królestwa lub członek jego rodziny przed końcem okresu przejściowego nie uzyskał dokumentu pobytowego przewidzianego dla obywateli UE lub członków rodziny obywateli UE lub nie złożył wniosku w tej sprawie, musi złożyć wniosek o zarejestrowanie pobytu (i wydanie zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu) lubwydanie dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu, wydanie karty pobytu (dla członka rodziny niebędącego obywatelem Zjednoczonego Królestwa) oraz wydanie karty stałego pobytu (dla członka rodziny niebędącego obywatelem Zjednoczonego Królestwa). Wniosek należy złożyć niezwłocznie po 1 stycznia 2021 roku.

Wnioski trzeba składać osobiście, w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce pobytu obywatela Zjednoczonego Królestwa w Polsce. Uzyskanie dokumentów pobytowych jest bezpłatne, ale brak dopełnienia powyższych formalności może skutkować karą grzywny.

Ważne! Zezwolenie na pobyt stały (poprzednio zezwolenie na osiedlenie się) udzielone obywatelowi Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej zachowuje ważność bezterminowo i nie trzeba go wymieniać.

Dokumenty pobytowe uprawniające do podróżowania po obszarze Schengen bez wizy, którymi mogą posługiwać się beneficjenci Umowy o wystąpieniu od dnia 1 stycznia 2021 roku:

wydane przed zakończeniem okresu przejściowego (zachowają ważność przez okres, na który zostały wydane, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2021 roku):
- dokument potwierdzający prawo stałego pobytu
- karta pobytu członka rodziny obywatela UE
- karta stałego pobytu członka rodziny obywatela UE
wydane po zakończeniu okresu przejściowego (od 1 stycznia 2021 roku):
- zaświadczenie o złożeniu wniosku w sprawie wydania dokumentu pobytowego dla beneficjenta Umowy o wystąpieniu (termin ważności 1 rok)
- zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu (w przypadku posiadania prawa pobytu, co nie będzie dotyczyć zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu pracownika przygranicznego)
- dokument potwierdzający prawo stałego pobytu (w przypadku posiadania prawa stałego pobytu)
- karta pobytu (dla członka rodziny niebędącego obywatelem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, w przypadku posiadania prawa pobytu)
- karta stałego pobytu (dla członka rodziny niebędącego obywatelem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, w przypadku posiadania prawa stałego pobytu).

Pracownicy przygraniczni

Obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy:

nieprzerwanie, bezpośrednio przed i po upływie okresu przejściowego wykonywali pracę w Polsce lub prowadzili inną działalność zarobkową we własnym imieniu i na własny rachunek na terytorium Polski bez zamieszkiwania w Polsce (czyli wracali do państwa swojego zamieszkania)
chcą tę pracę lub działalność kontynuować

muszą zarejestrować swój pobyt od 1 stycznia 2021 roku w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce pobytu obywatela Zjednoczonego Królestwa w Polsce.

Zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu zawiera adnotację potwierdzającą posiadanie uprawnień pracownika przygranicznego na podstawie Umowy o wystąpieniu (Art. 50 TUE – pracownik przygraniczny). Zaświadczenie nie jest dokumentem pobytowym, ale potwierdza uprawnienie do kontynuacji pracy lub działalności zarobkowej w Polsce jako pracownik przygraniczny nie zamieszkujący w Polsce (także dla innego pracodawcy lub do rozpoczęcia działalności na własny rachunek). Zaświadczenie uprawnia do bezwizowego wjazdu na terytorium Polski.

Brak zarejestrowania pobytu we wskazanym terminie może skutkować nałożeniem kary grzywny.

Zaświadczenie z adnotacją „Art. 50 TUE – pracownik przygraniczny” nie uprawnia do podróżowania po obszarze Schengen bez wizy.

Kto nie jest beneficjentem Umowy o wystąpieniu?

Obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy nie spełnili warunków do objęcia ich specjalnymi zasadami pobytu i wykonywania pracy inie są beneficjentami Umowy o wystąpieniu, podlegają ogólnym przepisom prawa odnoszącym się do pobytu i pracy w Polsce obywateli państw trzecich, czyli tych, które nie należą do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii.

Obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wjeżdżający do Polski po zakończeniu okresu przejściowego są uprawnieni do korzystania z ruchu bezwizowego przez maksymalnie 90 dni w 180-dniowym okresie. Dłuższy pobyt będzie wymagał uzyskania wizy, a podjęcie pracy w Polsce – uzyskania odpowiedniego zezwolenia na pracę.

Pracownicy delegowani do pracy w Polsce

Obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy byli delegowani do pracy w Polsce:

przed zakończeniem okresu przejściowego, czyli przed 31 grudnia 2020 roku
i chcą kontynuować pobyt w Polsce po 31 grudnia 2020 roku

mogą złożyć wniosek o wydanie nowego zezwolenie pobytowego.

Zezwolenie jest wydawane jednorazowo na 5 lat. Wniosek można złożyć maksymalniedo 31 grudnia 2021 roku – do tego dnia ich pobyt w Polsce będzie uznawany za legalny. Zezwolenie upoważnia do wykonywania pracy bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę.

Po upływie 5-letniego, legalnego i nieprzerywanego pobytu na terytorium Polski posiadacz takiego zezwolenia będzie uprawniony do złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt stały. Okres pobytu w Polsce przed 1 stycznia 2021 roku wlicza się do 5-letniego okresu.

W każdym innym przypadku delegowanie obywatela Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej od dnia 1 stycznia 2021 roku będzie wymagało uprzedniego uzyskania właściwych zezwoleń, czyli zezwolenia na pracę, wizy czy zezwolenia na pobyt.

Ważne! Zezwolenie na pracę nie jest wymagane w przypadku delegowania obywatela Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, posiadającego prawo pobytu i uprawnionego do wykonywania pracy w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę pracodawca delegujący pracownika do Polski. Powyższe nie dotyczy zwolnienia z obowiązku posiadania dokumentu legalizującego pobyt w Polsce w okresie delegowania.

Działalność gospodarcza w Polsce

Beneficjenci Umowy o wystąpieniu

Beneficjenci Umowy o wystąpieniu, którzy posiadają zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu lub kartę stałego pobytu, mogą podejmować, kontynuować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jako obywatele polscy, w tymmogą rejestrować jednoosobową działalność gospodarczą w CEIDG.

Beneficjentami Umowy o wystąpieniu są obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz członkowie ich rodzin, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

przebywali legalnie w Polsce przed zakończeniem okresu przejściowego, czyli przed 31 grudnia 2020 roku (także wtedy, gdy wjechali do Polski po dacie brexitu, a przed upływem okresu przejściowego, czyli pomiędzy 1 stycznia 2020 roku a 31 grudnia 2020 roku)
zamieszkują w Polsce po 31 grudnia 2020 roku.

Żeby wykazać uprawnienie do podejmowania, kontynuowania i wykonywania działalności, beneficjenci Umowy o wystąpieniu powinni legitymować się właściwym dokumentem pobytowym: zaświadczeniem o zarejestrowaniu lub kartą stałego pobytu.

Obywatele Zjednoczonego Królestwa, którzy nie są beneficjentami Umowy o wystąpieniu

Obywatele Zjednoczonego Królestwa oraz członkowie ich rodzin, którzy nie są beneficjentami Umowy o wystąpieniu i nie mają karty stałego pobytu, mogą podejmować, kontynuować i wykonywać działalność gospodarczą na zasadach obowiązujących obywateli państw trzecich, czyli państw, które nie należą do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii. Oznacza to, że muszą mieć określony status pobytowy uprawniający do założenia działalności w Polsce.

Podstawa prawna:

Źródło: biznes.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl