Ułatwienia dla użytkowników danych - projekt ustawy o zarządzaniu danymi przyjęty przez Radę Ministrów
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zarządzaniu danymi, przedłożony przez Ministra Cyfryzacji.
Przyjazne środowisko dla bezpieczniejszego i łatwiejszego dzielenia się danymi, a co za tym idzie, przyspieszenie rozwoju rynku danych w Polsce - to korzyści, które - zdaniem resortu cyfryzacji - płyną z nowych przepisów ustawy o zarządzaniu danymi. Ustawa zapewnia stosowanie w polskim prawie unijnego aktu o zarządzaniu danymi (Data Governance Act, DGA). Rada Ministrów 21 października 2025 r. przyjęła projekt ustawy, który teraz trafił do dalszych prac w Sejmie.
– "Przepisy ustawy o zarządzaniu danymi były przedmiotem szerokich uzgodnień i konsultacji publicznych. Dzięki temu możliwe było wypracowanie najlepszych rozwiązań dla użytkowników danych" – powiedział wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski.
Najważniejsze rozwiązania w projekcie ustawy o zarządzaniu danymi
Projekt dostosowuje polskie prawo do unijnych przepisów dotyczących zarządzania danymi. Chodzi m.in. o ponowne wykorzystywanie niektórych kategorii chronionych danych, które są w posiadaniu administracji. Dotyczy to danych chronionych ze względu na np. poufność informacji handlowych lub statystycznych, a także ochronę praw własności intelektualnej. Zgodnie z przepisami UE, część tych danych będzie można ponownie wykorzystywać.
W sprawie uzyskania dostępu do chronionych danych zwracać się będzie można do poszczególnych urzędów za pośrednictwem tzw. punktu informacyjnego, który prowadzi Minister Cyfryzacji. W ramach punktu działa elektroniczny wykaz dostępnych zasobów chronionych danych wraz z odpowiednimi informacjami opisującymi dane. Punkt prowadzony jest w portalu dane.gov.pl.
Dzięki rozwiązaniu informacje, które do tej pory były trudno dostępne, będą mogły służyć np. badaniom, innowacjom i tworzeniu nowych usług, z korzyścią dla obywateli i gospodarki. Przykładowo – dane, do których zostanie umożliwiony dostęp mogą dotyczyć:
- aktywności na rynku pracy;
- charakterystyki zasobów budynkowych;
- wielkości przewozu grup towarowych na kolei.
Od decyzji odmownych dotyczących uzyskania dostępu do chronionych danych będzie się można odwołać do Ministra Cyfryzacji.
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego zostaje wyznaczony jako jednostka, która będzie służyć pomocą dla administracji, jeśli chodzi o zapewnianie dostępu do chronionych danych.
Chodzi np. o zapewnianie wsparcia technicznego dotyczącego przetwarzania danych w sposób, który będzie chronił m.in. prywatność czy poufność.
Instytucją odpowiedzialną za usługi dotyczące pośrednictwa danych będzie Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Jego zadaniem będzie przyjmowanie zgłoszeń dostawców usług pośrednictwa danych, którzy chcą świadczyć swoje usługi na terenie UE. Chodzi także o nadzorowanie zgodności ich działań z unijnymi przepisami.
Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 3 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Korzyści dla obywateli, instytucji i przedsiębiorców
Celem projektowanej ustawy jest stworzenie przyjaznego środowiska dla bezpieczniejszej i łatwiejszej wymiany danych oraz związane z tym przyspieszenie rozwoju rynku danych w Polsce. Będzie to możliwe dzięki temu, że nowe przepisy:
- zwiększają ilość danych do wykorzystania na potrzeby badań i innowacji;
- ułatwiają bezpieczny dostęp obywateli i instytucji do danych chronionych, przy jednoczesnym zapewnieniu ich ochrony;
- wprowadzają usługę pośrednictwa w dostępie do danych;
- umożliwiają obywatelom i organizacjom udostępnianie swoich danych dla dobra ogólnego.
Więcej danych do innowacyjnego wykorzystywania
Jednym z celów DGA jest zwiększenie ilości danych, które będą mogły być wykorzystywane na potrzeby badań lub w innowacyjnych produktach, usługach czy aplikacjach. Dzięki zapewnieniu stosowania unijnego aktu do polskich przepisów zostaną wprowadzone mechanizmy umożliwiające ponowne wykorzystywanie niektórych kategorii danych pochodzących z sektora publicznego, tzw. chronionych danych. Są to dane chronione ze względu na prawa innych osób – w szczególności ze względu na poufność informacji handlowych, ochronę praw własności intelektualnej czy ochronę danych osobowych. Przepisy ustawy o zarządzaniu danymi jednocześnie zagwarantują pełną ochronę tych praw.
Wsparcie w procesie udzielania dostępu do chronionych danych
Projektowana ustawa o zarządzaniu danymi pomoże obywatelom, przedsiębiorcom, naukowcom oraz organizacjom pozarządowym w uzyskaniu dostępu do danych chronionych, a urzędom, które dysponują tymi danymi – w bezpiecznym udzieleniu dostępu do takich danych. Zgodnie z nowymi przepisami w sprawnym i bezpiecznym udzielaniu dostępu do chronionych danych urzędy będzie wspierać Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
– "Dzięki jasnym regułom dane gromadzone przez państwo będą łatwiej dostępne dla wszystkich zainteresowanych. Będzie to sprzyjało powstawaniu nowych biznesów zasilanych takimi danymi" – powiedział wiceminister cyfryzacji Michał Gramatyka.
Użytkownicy danych zyskają ponadto pomoc w postaci punktu informacyjnego, za pomocą którego można złożyć wniosek o dostęp do danych chronionych do podmiotu publicznego, który nimi dysponuje. Wniosek można złożyć tutaj. Punkt informacyjny prowadzi Minister Cyfryzacji.
Usługa pośrednictwa w dostępie do danych
Przepisy projektowanej ustawy umożliwiają wprowadzenie, przewidzianej w DGA, usługi pośrednictwa w dostępie do danych, dzięki któremu wymiana danych będzie łatwiejsza, a zaufanie do dzielenia się nimi większe. Przedsiębiorcy i obywatele będą więc mogli korzystać z nowego sposobu wymiany danych osobowych i nieosobowych – poprzez neutralnych pośredników. Będą oni nie tylko ułatwiać im wymianę danych, lecz także świadczyć usługi w sposób zaufany, bezpieczny i bezstronny.
To otwiera również nowe możliwości dla przedsiębiorców i innowatorów, którzy będą mogli działać na rynku jako pośrednicy danych. Zgodnie z projektowanymi przepisami rejestrował i nadzorował przedsiębiorstwa chcące świadczyć takie usługi będzie Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Możliwość udostępniania swoich danych dla dobra ogólnego
Nowe przepisy pomogą również obywatelom i przedsiębiorcom w dobrowolnym ofiarowywaniu swoich danych do celów altruistycznych. Ustawa zapewnia możliwość efektywnego stosowanie rozwiązań DGA, których celem jest zwiększenie zaufania do dobrowolnego udostępniania swoich danych dla tzw. dobra ogólnego, np. na potrzeby badań naukowych czy medycznych. Jest to ważne dla tych obywateli, którzy już wcześniej chcieli dzielić się swoimi danymi, jednak dotychczas brakowało odpowiednich mechanizmów, które gwarantowałyby wiarygodność i bezpieczeństwo przetwarzania ich danych.
Celem wprowadzanych regulacji jest także ułatwienie organizacjom dzielenia się danymi do celów altruistycznych. Dzięki przestrzeganiu nowych zasad, które zwiększą ich wiarygodność, oraz specjalnemu logotypowi, który to poświadcza, organizacje takie zyskają większą rozpoznawalność i łatwiej im będzie pozyskiwać osoby i podmioty chętne do ofiarowania swoich danych. Sprawne działanie mechanizmu nadzorował będzie Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, który będzie również odpowiedzialny za rejestrację tych organizacji.